Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι
Συντεταγμένες: 52°44′0″N 15°15′0″E / 52.73333°N 15.25000°E
| Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι | |||
 | |||
| Χώρα | Πολωνία[1] | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Βοεβοδάτο Λούμπους | ||
| Ίδρυση | 1257 | ||
| Διοίκηση | |||
| • Δήμαρχος | Jacek Wójcicki (από 2014) | ||
| Έκταση | 85,72 km² | ||
| Υψόμετρο | 19 μέτρα | ||
| Πληθυσμός | 119.964 (31 Μαρτίου 2021)[2] | ||
| Ταχ. κωδ. | 66-400–66-414 | ||
| Τηλ. κωδ. | 95 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα) | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Το Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι (πολωνικά: Gorzów Wielkopolski, γερμανικά: Landsberg an der Warthe, κασουβικά: Łącbarg), συχνά γνωστό απλά ως Γκόζουφ (Gorzów), είναι πόλη στη δυτική Πολωνία, δίπλα στον ποταμό Βάρτα. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Βοεβοδάτου Λούμπους με 115.309 κατοίκους (Δεκέμβριος 2019) και μία από τις δύο πρωτεύουσες της με έδρα βοεβόδα (η άλλη είναι η Ζιελόνα Γκούρα). Προηγουμένως ήταν η πρωτεύουσα του Βοεβοδάτου Γκόζουφ (1975-1998).
Το Γκόζουφ είναι γνωστό για τους επιτυχημένους αθλητές του, συμπεριλαμβανομένων Ολυμπιακών και παγκόσμιων πρωταθλητών και εθνικών εκπροσώπων. Η πόλη είναι επίσης γνωστή ως η πατρίδα του πρώην Πρωθυπουργού της Πολωνίας, Καζίμιες Μαρτσινκιέβιτς.
Γύρω από το Γκόζουφ, υπάρχουν δύο μεγάλες δασικές περιοχές: το δάσος του Γκόζουφ στα βόρεια, όπου βρίσκεται το Πάρκο Τοπίου Μπαρλίνεκ-Γκόζουφ και το δάσος του Νότετς στα νοτιοανατολικά. Οι μεγαλύτερες πετρελαιοπηγές στην Πολωνία βρίσκονται κοντά στο Γκόζουφ.
Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το προ του 1945 γερμανικό όνομα Landsberg an der Warthe, που χρονολογείται από το 1257, προέρχεται από τις γερμανικές λέξεις land ή «κράτος» και berg ή «βουνό» σε συνδυασμό με το Warthe – το γερμανικό όνομα για τον ποταμό Βάρτα.
Το πολωνικό όνομα Gorzów, γραμμένο ως Gorzew, είναι γνωστό από πολωνικούς χάρτες και ιστορικά βιβλία που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα ή ίσως νωρίτερα, χρησιμοποιώντας το όνομα ως εξώνυμο για τη γερμανική πόλη.[3] το όνομα εμφανίστηκε σε μια επιτομή που ονομάζεται Αρχαία Πολωνία σύμφωνα με την ιστορία, τη γεωγραφία και τις στατιστικές της που δημοσιεύθηκε το 1848 από τον Σάμουελ Όργκελμπραντ στη Βαρσοβία. Δέκα χρόνια νωρίτερα, το 1838, το ίδιο όνομα, Gorzew, χρησιμοποιήθηκε σε ένα βιβλίο που εκδόθηκε στο Παρίσι με έναν αντίστοιχο αλλά ευρύτερο τίτλο που περιλαμβάνει όλη την Πολωνία.[4]
Η τρέχουσα ορθογραφία του «Gorzów» εμφανίζεται στο χάρτη με την ένδειξη «Królestwo Polskie» («Βασίλειο της Πολωνίας») που δημοσιεύθηκε στο Λβιβ το 1900 με το «Landsberg an der Warthe» σε παρένθεση δίπλα στο «Gorzów». Το όνομα ερμηνεύεται με διάφορους τρόπους σύμφωνα με τους κανόνες της παλαιάς πολωνικής γλώσσας, που προέρχονται από το «gorzenie» (φωτιά, καύση) ή «pogorzelcy» (επιζώντες μιας πυρκαγιάς), ή εναλλακτικά «gorzelnia» (αποστακτήριο) ή «gorzałka» (οινοπνευματώδη ποτά).
Στα πολωνικά, ήταν το όνομα «Gorzów» που τελικά έμεινε, κερδίζοντας το εναλλακτικό μεταπολεμικό όνομα «Kobylagóra», που σώζεται σήμερα ως το όνομα ενός δρόμου στην πόλη. Η λέξη Wielkopolski σημαίνει «Μείζων Πολωνία», από το βοεβοδάτο του ίδιου ονόματος στο οποίο το Γκόζουφ ανήκε από το 1946 έως το 1950. Η περιοχή του σημερινού Γκόζουφ ήταν μέρος της ιστορικής περιοχής της Μείζονος Πολωνίας μέχρι τα μέσα του 13ου αιώνα.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας των πρώτων Πολωνών μονάρχων του Οίκου τω Πιάστ υπήρξε ένας βιοτεχνικός και εμπορικός οικισμός[5] και μέχρι τα μέσα του 13ου αιώνα, η γη όπου ο ποταμός Κουοντάφκα συναντά τον Βάρτα ήταν η τοποθεσία ενός αμυντικού φρουρίου που ιδρύθηκε από τους Πολωνούς Πιάστ.[6] Το 1249, ο Σιλέσιος Δούκας Μπολέσλαφ Β΄ ο Φαλακρός πούλησε τη Γη του Λούμπους στα δυτικά μέχρι το ασκάνιο Μαργραβάτο του Βραδεμβούργου, και η πόλη Landisberch Nova (από το όνομα του Άλτλαντσμπεργκ) ιδρύθηκε στην περιοχή το 1257. Η πόλη ήταν εκείνη την εποχή ένα ανατολικό φυλάκιο της νεοσύστατης περιοχής Νόιμαρκ του Βρανδεμβούργου, κοντά στο φρούριο του Δουκάτου της Μείζονος Πολωνίας στο Σάντοκ. Αφού ξέσπασε ένας πόλεμος για τον έλεγχο της περιοχής το 1319, η πόλη τέθηκε υπό τον έλεγχο του Δουκάτου της Πομερανίας, αλλά το 1325 έπεσε ξανά στα χέρια του Βρανδεμβούργου.[7] Το 1325 πολωνικά στρατεύματα και το 1432 χαουσιτικά στρατεύματα πολιόρκησαν την πόλη. Το 1373, η πόλη έγινε μέρος του εδάφους του Στέμματος της Βοημίας (ή Τσεχικά εδάφη), που κυβερνούσε ο Οίκος του Λουξεμβούργου. Το 1402, ο Οίκος του Λουξεμβούργου κατέληξε σε συμφωνία με το Βασίλειο της Πολωνίας στην Κρακοβία. Η Πολωνία επρόκειτο να αγοράσει το Γκόζουφ και τη γύρω περιοχή, αλλά τελικά το Λουξεμβούργο πούλησε την πόλη στο Τευτονικό Τάγμα. Το 1454, μετά το ξέσπασμα του Δεκατριετούς Πολέμου, οι Τεύτονες Ιππότες πούλησαν την πόλη στο Βραδεμβούργο για να συγκεντρώσουν κεφάλαια για πόλεμο εναντίον της Πολωνίας. Τον 16ο αιώνα η πόλη έγινε λουθηρανική, με τον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας να αλλάζει την πίστη του το 1537.
Το 1701, το Λάντσμπεργκ (Γκόζουφ) - όπως και ολόκληρο το Βρανδεμβούργο - κυβερνήθηκε σε προσωπική ένωση με το Βασίλειο της Πρωσίας. Στις 4 Φεβρουαρίου 1813, κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων, ο Ρώσος Αταμάνος Αλεξάντερ Τσερνισόφ και τα στρατεύματά των Κοζάκων του νίκησαν ένα γαλλικό τάγμα 1.500 ανδρών του σώματος του Λούι Νικολά Νταβού. Το 1815 - κατά τη διάρκεια μιας διοικητικής αναδιάρθρωσης - η πόλη έγινε μέρος της Επαρχίας του Βραδεμβούργου της Πρωσίας. Η πόλη, όπως και ολόκληρη η Πρωσία, συμπεριλήφθηκε στη Γερμανική Αυτοκρατορία το 1871 κατά την γερμανική ενοποίηση.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γερμανοί δημιούργησαν εννέα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, καθώς και τέσσερις μονάδες εργασίας για Γάλλους, Ιταλούς και Σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου στην πόλη.[5]
Στις αρχές του 1945, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη υπέστη σοβαρές ζημιές μετά την υποχώρηση της Βέρμαχτ μπροστά από την επέλαση του σοβιετικού Κόκκινου Στρατού. Ο Κόκκινος Στρατός έφτασε στην πόλη στις 30 Ιανουαρίου 1945, πλησιάζοντας από την αριστερή όχθη του ποταμού Βάρτα. Η Βέρμαχτ είχε ήδη εκκενώσει το μεγαλύτερο μέρος της πόλης και οι δυνάμεις που προέλασαν αντιμετώπισαν πολύ μικρή αντίσταση. Κατά τη διάρκεια των επόμενων ημερών, το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της πόλης καταστράφηκε, σύμφωνα με πληροφορίες μέσω της τυχαίας εξάπλωσης πυρκαγιάς που ξεκίνησε για να σηματοδοτήσει τη δυτική πορεία του Κόκκινου Στρατού.
Η πόλη έγινε μέρος της Πολωνίας σύμφωνα με τις αλλαγές στα σύνορα που ανακοινώθηκαν κατά τη μεταπολεμική Διάσκεψη του Πότσδαμ, η οποία υποτίθεται ότι είχει σε εκκρεμότητα μια τελική διάσκεψη ειρήνης με τη Γερμανία. Δεδομένου ότι ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε διάσκεψη ειρήνης, η πόλη παραχωρήθηκε στην Πολωνία. Οι Γερμανοί κάτοικοι που δεν είχαν φύγει ή πεθάνει στον πόλεμο εκδιώχθηκαν και η πόλη σταδιακά επανεγκαταστάθηκε με Πολωνούς αποίκους από την κεντρική Πολωνία και εκείνους που εκδιώχθηκαν από τα εδάφη της Πολωνίας που προσαρτήθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση.[8] Οι τελευταίοι αρχικοί Γερμανοί κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Ήταν αυτή τη στιγμή που η τώρα σημαντικές κοινότητες Τάταρων και Ρομά του Γκόζουφ έφτασαν στην πόλη. Χωρίς να έχει συμφωνηθεί το πολωνικό όνομα, η πόλη μετονομάστηκε αρχικά σε «Κομπιλαγκούρα» στις 30 Μαΐου 1945, αργότερα ως «Γκόζουφ ναντ Βάρτα» στις 7 Ιουλίου 1945 και τελικά «Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι» στις 5 Νοεμβρίου 1946.
Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Γκόζουφ είναι διάσημο στην Πολωνία για τους σπουδαίους συλλόγους και τους εκλεκτούς αθλητές του. Υπάρχουν δύο Ολυμπιονίκες από το Γκόζουφ: ο Τόμας Κουχάρσκι και ο Μίχαου Γελίνσκι, και οι δύο στην κωπηλασία. Είναι μία πόλη με πολλούς παγκόσμιους πρωταθλητές και ολυμπιονίκες.
- ΑΖΣ ΠΒΣΖ Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι - γυναικεία ομάδα καλαθοσφαίρισης
- Στίλον Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι - ομάδα ποδοσφαίρου ανδρών
- ΑΖΣ ΑΒΦ Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι - ομάδα χειροσφαίρισης ανδρών
- Σταλ Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι (Speedway)
- Το Γκόζουφ έχει παράγει πολλούς αθλητές της εθνικής ομάδας υδατοσφαίρισης για δεκαετίες. Διεθνείς εκδηλώσεις διοργανώνονται τακτικά στο Slowianka Αθλητικό Κέντρο Σλοβιάνκα με μια σύγχρονη πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων.
Αδελφοποιημένες πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι είναι αδελφοποιημένο με:[9]
Κάβα ντε' Τιρένι, Ιταλία
Εμπερσβάλντε, Γερμανία- Φραγκφούρτη (Όντερ), Γερμανία
- Χέρφορντ, Γερμανία
Σούμι, Ουκρανία- Τέραμο, Ιταλία
Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Αμυντικά τείχη -
Μνημείο του Γιούζεφ Πιουσούτσκι -
Περιφερειακή και Δημοτική Βιβλιοθήκη -
Γαμήλιο παλάτι -
Παλάτι του επισκόπου -
Ένα παράδειγμα αρχοντικού του 19ου αιώνα -
Παλιά αρχοντικά, Οδός Μιέσκο Α΄ -
Κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός -
Πρώην Κεντρικό Ταχυδρομείο -
Εκκλησία Αμόλυντης Σύλληψης
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 11481. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2018.
- ↑ bdl
.stat .gov .pl /api /v1 /data /localities /by-unit /020811361011-0935140?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2022. - ↑ Henryk M. Wozniak, Gazeta Zachodnia, "Gorzów tak - Wielkopolski nie." Αρχειοθετήθηκε 2013-11-04 στο Wayback Machine.
- ↑ Πολωνική Λογοτεχνική Βιβλιογραφία Polska w kształcie dykcjonarza historyczno-statystyczno-jeograficznego opisana przez Jędrzeja Słowaczyńskiego (πολωνικά)
- ↑ 5,0 5,1 «Gorzów Wielkopolski». Εγκυκλοπαίδεια PWN (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2020.
- ↑ Encyklopedia Powszechna PWN Warsaw 1976
- ↑ Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, "Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka", No. 4/1979, σελ. 492, 494 (στα πολωνικά)
- ↑ Τζέφρι Κ. Ρόμπερτς· Πατρίσια Χόγκγουντ (2013). The Politics Today Companion to West European Politics. Oxford University Press. σελ. 50. ISBN 9781847790323.
- ↑ «Miasta partnerskie». gorzow.pl (στα Πολωνικά). Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2020.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Επίσημος ιστότοπος (στα αγγλικά)
- Επίσημος ιστότοπος (στα πολωνικά)
- Εβραϊκή κοινότητα στο Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι στο Virtual Shtetl
|