Αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου | |
|---|---|
 Το Αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου στην Πλάκα, οδός Κυδαθηναίων | |
 | |
| Είδος | οικία |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°58′19″N 23°43′55″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Αθηναίων |
| Τοποθεσία | Πλάκα |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Προστασία | διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα[1] |
| δεδομένα (π) | |
Στην οδό Κυδαθηναίων αριθ. 27, που στα χρόνια της Τουρκοκρατίας λεγόταν «Ρούγα του Αλίκοκκου», πιο κάτω και αριστερά από την εκκλησία της Μεταμορφώσεως (Σωτείρα Κοττάκη) και σώζεται μέχρι σήμερα το Αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου, ένα από τα πιο ιστορικά κτίρια της οθωνικής Αθήνας.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος (Νάξος 1780 - Αθήνα 1874) καταγόταν από τη Νάξο. Είχε σπουδάσει νομικά στη Μόσχα και ιατρική στη Ρώμη. Ως διπλωμάτης και με την ιδιότητα του προξενικού υπαλλήλου της Ρωσίας στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκε το 1843 στην Αθήνα και προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στον Απελευθερωτικό Αγώνα.
Ο Παπαρρηγόπουλος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το Μάιο του 1820 και στάλθηκε από τους πρόκριτους της Πελοποννήσου στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Ιωάννη Καποδίστρια και τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, προκειμένου να συντονίσουν τη δράση τους και να εξασφαλίσουν την υποστήριξη της ορθόδοξης Ρωσίας στον αγώνα των Ελλήνων. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός τον εκτιμούσε ιδιαίτερα για τα πνευματικά του προσόντα. Υπηρέτησε ως γενικός πρόξενος της Ρωσίας μέχρι το 1862. Αργότερα έγινε και σύμβουλος της Επικρατείας.
Διάσημοι ένοικοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου διέμεινε ο Όθων κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1834. Στο ίδιο κτίριο κατοίκησε στα χρόνια του Όθωνα και ο Γαβριήλ Κατακάζης, διπλωμάτης της Ρωσίας, ελληνικής καταγωγής, ο οποίος διορίσθηκε το 1833 πρεσβευτής της Ρωσίας στην Αθήνα, θέση που διατήρησε ως τα τέλος του 1843. Το σπίτι του στην Αθήνα υπήρξε κέντρο πολιτικών συναντήσεων· ο ίδιος ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με σημαίνοντες Έλληνες και βοήθησε στο κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 με σκοπό την αντικατάσταση του Όθωνα. Πέθανε στη Ρωσία το 1868.
Ο Ρώσος Βλαδίμηρος Δαβίδοβ, αρχιτέκτονας και μέλος της Ακαδημίας Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης, στο έργο του Οδοιπορικαί Σημειώσεις, που αφορά τη διαμονή του στην Αθήνα το 1835, περιγράφει τις εντυπώσεις του από τις επισκέψεις του στο μέγαρο αυτό της Ρωσικής Πρεσβείας:
«Η ευρύχωρος οικία εν ή διαμένει ο πρεσβευτής ημών κέκτηται ωραίαν θέαν προς τον ναόν του Ολυμπίου Διός, προς τον αποξηραθέντα σχεδόν ποταμόν Ιλισόν και προς τον Υμηττόν».
Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα Χριστούγεννα του 1843, όταν ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ως Γενικός Πρόξενος της Ρωσίας, η Αθήνα πανηγύριζε τη μεταφορά της πρωτεύουσας του Ελληνικού Βασιλείου από το Ναύπλιο στο "κλεινόν άστυ". Τα Χριστούγεννα αυτά ήταν που μεταφυτεύθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα το ξενικό έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου.
Η πρώτη ελληνική οικογένεια που έστησε στο σπίτι της δέντρο, στολισμένο με κεράκια και αγιοβασιλιάτικα στολίδια που τα είχαν φέρει από τη Ρωσία, ήταν στο αρχοντικό σπίτι του Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου στην Πλάκα. Πολυταξιδεμένος, όπως ήταν, ο Παπαρρηγόπουλος είχε συνηθίσει το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου και το εστόλισε στο μεγαλοπρεπές σπίτι του στην παλιά αθηναϊκή συνοικία της Πλάκας, γεγονός που προκάλεσε ευχάριστη έκπληξη στους Αθηναίους.
Ένας από τους πολλούς καλεσμένους τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων του 1843 ήταν και ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Όταν ο Μακρυγιάννης ανέβηκε τη σκάλα του αρχοντόσπιτου, ο Παπαρρηγόπουλος τον οδήγησε στη μεγάλη αίθουσα, όπου έλαμπε κατάφωτο και στολισμένο ένα έλατο πάνω από δύο μέτρα. Ο Μακρυγιάννης κούνησε το κεφάλι του και είπε "Ωραίο είναι κυρ-Γιάννη. Και του χρόνου να είμαστε καλά. Αλλά τα δέντρα μου εγώ δεν τ' αφήνω να φυτρώσουν μέσα στην κάμαρα! Μόνο τ' άρματά μου φυτρώνουν εκεί ".
Αρχιτεκτονική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου, όπως κι άλλα αρχοντόσπιτα που κτίζονταν τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα στην Αθήνα (π.χ. το αρχοντικό του Λασσάνη, αγωνιστή του '21, στους Αέρηδες), είναι μεγάλα σπίτια με ωραίες αναλογίες και ρυθμικά τοποθετημένα ανοίγματα, λιθόκτιστα, με δύο ή τρεις ορόφους, με τις κύριες όψεις τους βασικά επίπεδες, χωρίς εξωτερικά διακοσμητικά στοιχεία.
Το αρχοντικό ήταν τριώροφο, με σοφίτα, και ορθογώνια κάτοψη. Εξωτερικά το κτίριο είναι λιτό. Τα ανοίγματα περιβάλλονται με ξύλινα πλαίσια και έχουν κουφώματα γαλλικού τύπου. Στον δεύτερο όροφο της πρόσοψης βρίσκεται μπαλκόνι το οποίο εδράζεται πάνω σε τρία μαρμάρινα φουρούσια διακοσμημένα με έλικες και φυτικά μοτίβα. Ένα ακόμη μπαλκόνι έχει προστεθεί στον πρώτο όροφο με πλάκα από οπλισμένο σκυρόδεμα. Στο ισόγειο διαθέτει τρεις ξύλινες εξώθυρες με μαρμάρινη κορνίζα. Ανάμεσα στις δύο εξώθυρες που οδηγούν εσωτερικά σε κλιμακοστάσια βρίσκεται κτισμένη κρήνη. Το κτίριο διαθέτει γείσο από οπλισμένο σκυρόδεμα, το οποίο αποτελεί πιθανότατα από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η τοιχοποιία του κτιρίου είναι από φέρουσα λιθοδομή.[2]
Εσωτερικά το κτίριο δεν είναι συμμετρικό, σημάδι ότι δεν αναπτύχθηκε σε μία φάση. Διαθέτει τέσσερα ξύλινα κλιμακοστάσια και ξύλινα πατώματα. Τα δωμάτια χωρίζονται μεταξύ τους από τοιχοδομή ή τσατμάδες. Οι εσωτερικοί χώροι του κτιρίου είναι διακοσμημένοι με τοιχογραφίες.[2]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ listedmonuments
.culture .gr /fek .php?ID _FEKYA=1346917317&v17=. - ↑ 2,0 2,1 «Κέλυφος Κτιρίου, οδός Κυδαθηναίων 27, Πλάκα, Αττική». Εθνικό Αρχείο Μνημείων. arxaiologikoktimatologio.gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2022.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Βλαδίμηρος Δαβίδοβ: Οδοιπορικαί Σημειώσεις γραφείσαι κατά την εν ταις Ιονίοις νήσοις, τη Ελλάδι, Μικρά Ασία και Τουρκία κατά το 1835 διαμονή μου, Αττικόν Ημερολόγιον του έτους 1879 υπό Ειρηναίου Ασωπίου, έτος ΙΓ', Αθήναι, 1878.
- Γιάννη Καιροφύλα Η Αθήνα και οι Αθηναίοι, τόμ. 1ος, γ' έκδοση, Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα, 1983.
- Εφημ. Η Καθημερινή, περ. ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ, "Αθήνα: Παρθενώνας * Πλάκα * Βυζαντινά Μνημεία * Ομόνοια" (αφιέρωμα).
- Πάπυρος Larousse Britannica, λήμματα "Παπαρρηγόπουλος, Ιωάννης" & "Παπαλεξοπούλου, Καλλιόπη" (τόμ. 48) και λήμμα "Κατακάζυ" (τόμ. 32), Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.
- Εφημ. Η Καθημερινή, Α.Σ.Σ. "Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Αθήνα", 1965 (Από τις "Εικόνες", Δεκέμβριος 1956).