Αικατερίνη Α΄ της Ρωσίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αικατερίνη Α΄
Περίοδος8 Φεβρουαρίου 1725 - 17 Μαΐου 1727
ΠροκάτοχοςΠέτρος Α΄
ΔιάδοχοςΠέτρος Β΄
Γέννηση15 Απριλίου 1684
Θάνατος17 Μαΐου 1727
ΣύζυγοςΠέτρος Α΄ της Ρωσίας
ΕπίγονοιΆννα Πετρόβνα
Ελισάβετ της Ρωσίας
ΟίκοςΣκαβρόνσκι
ΠατέραςΣαμουήλ Σκαβρόνσκι
ΜητέραΆννα Δωροθέα Γκαν
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π  σ  ε )

Η Αικατερίνη Α΄ (ρωσικά:Екатерина I Алексеевна, 15 Απριλίου 1684 - 17 Μαΐου 1727) ήταν η αυτοκράτειρα της Ρωσίας από το 1721 ως σύζυγος του Πέτρου Α' της Ρωσίας, ενώ από το 1725 ανέλαβε η ίδια την εξουσία. Ήταν η δεύτερη σύζυγος του Πέτρου Α' και μητέρα της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ. Προς τιμήν της, ο Πέτρος Α΄ καθιέρωσε το Παράσημο της Αγίας Αικατερίνης (1713) και ονόμασε την πόλη Αικατερινούπολη (Γεκατερίνμπουργκ) στα Ουράλια όρη (1723).

Καταγωγή και παιδική ηλικία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομά της ήταν Μάρτα Έλενα Σκοβρόνσκα (στα ρώσικα Μάρτα Σαμουήλοβνα Σκαβρόνσκαγια). Μέχρι τώρα δεν είναι γνωστά με ακρίβεια ο τόπος γέννησής και η εθνικότητα της. Σύμφωνα με μια εκδοχή γεννήθηκε στο έδαφος της σημερινής Λεττονίας, στην ιστορική περιοχή της Βίντζεμε. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η αυτοκράτειρα γεννήθηκε στο Ντορπάτ της Εσθονίας.

Οι γονείς της Μάρτα πέθαναν από την πανούκλα το 1684 και ο θείος την έδωσε σ΄ έναν Λουθηρανικό πάστορα ονόματι Ερνστ Γκλουκ γνωστό για τη μετάφραση της Βίβλου στη Λεττονική γλώσσα. Μετά τη κατάληψη της Άλουκσνε από τα ρωσικά στρατεύματα ο Γκλουκ, ως μορφωμένος άνθρωπος, προσλήφθηκε στην ρωσική υπηρεσία, ίδρυσε το πρώτο σχολείο στη Μόσχα, δίδασκε γλώσσες και έγραφε ποιήματα στα ρωσικά. Η Μάρτα ήταν υπηρέτρια στο σπίτι του Γκλουκ.

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή έως 12 ετών το κορίτσι ζούσε με τη θεία της Άννα Μαρία Βεσελόβσκαγια προτού καταλήξει στην οικογένεια του Γκλουκ. Σε ηλικία 17 ετών η Μάρτα παντρεύτηκε τον Σουηδό δραγόνο ονόματι Γιόχαν Κρούζε λίγο πριν από τη ρωσική επίθεση στην Άλουκσνε. Μία ή δύο ημέρες μετά το γάμο ο Κρούζε με το σύνταγμά του έφυγε για τον πόλεμο χωρίς να επιστρέψει ποτέ πίσω.

Ζήτημα καταγωγής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αναζήτηση για τις ρίζες της Αικατερίνης Α΄ στην περιοχή της Βαλτικής η οποία έγινε μετά το θάνατο του Πέτρου Α΄ έχει δείξει ότι η Aυτοκράτειρα είχε δύο αδελφές, την Άννα και την Κρυστύνα, και δύο αδελφούς, τον Κάρολ και τον Φρύντερικ. Τις οικογένειές τους η Αικατερίνη Α΄ το 1726 μετέφερε στην Αγία Πετρούπολη. Στην διαθήκη της η Αικατερίνη Α΄ τους αποκαλεί ως «στενούς συγγενείς». Ωστόσο οι ιστορικοί στα τέλη του 19ου αιώνα θέτουν υπό αμφισβήτηση την ύπαρξη αυτής τη συγγενικής σχέσης .

Ερωμένη του Πέτρου Α΄[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 25 Αυγούστου του 1702 κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Βόρειου Πολέμου ο ρωσικός στρατός υπό τον Στρατάρχη Μπορίς Σερεμέτιεφ διεξήγαγε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των Σουηδών στη Λιβονία και κατέκτησε τη σουηδική πόλη-φρούριο Άλουκσνε. Στην Άλουκσνε ο Σερεμέτιεφ συνέλαβε 400 κατοίκους. Όταν ο Πάστορας Γκλουκ συνοδευόμενος από τους υπηρέτες του ήρθε να ενημερωθεί για την τύχη των κατοίκων ο Σερεμέτιεφ πρόσεξε τη Μάρθα και την πήρε με τη βία για ερωμένη του. Τον Αύγουστο του 1703 ο ιδιοκτήτης της έγινε ο Πρίγκιπας Αλεξάντρ Ντανίλοβιτς Μένσικοφ, φίλος και συνεργάτης του Πέτρου Α΄. Όλοι οι κάτοικοι της πόλης Άλουκσνε μεταφέρθηκαν στη Μόσχα. Το φθινόπωρο του 1703 κατά τη διάρκεια μιας από τις τακτικές επισκέψεις του στον Μένσικοφ στην Αγία Πετρούπολη ο Πέτρος Α΄ γνώρισε τη Μάρτα και σύντομα την έκανε ερωμένη του. Το 1704 η Μάρτα γεννά το πρώτο τους παιδί, τον Πέτρο, και λίγο μετά τον Παύλο. Και τα δυο παιδιά πεθαίνουν στην πρώιμη παιδική ηλικία. Το 1705 ο Πέτρος την έστειλε σε ένα χωριό κοντά στη Μόσχα στο σπίτι της αδελφής του Ναταλίας Αλεξέγιεβνα όπου η Μάρτα έμαθε να διαβάζει και να γράφει ρωσικά. Όταν η Μάρτα βαφτίστηκε Ορθόδοξη Χριστιανή (το 1707 ή 1708) άλλαξε το όνομα της σε Αικατερίνη Αλεξέγιεβνα Μιχάιλοβα δεδομένου ότι ο νονός της ήταν ο Τσάρεβιτς Αλεξέι Πετρόβιτς και διότι το επίθετο Μιχάιλοφ το χρησιμοποιούσε ο ίδιος ο Πέτρος Α΄.

Γάμος με τον Πέτρο Α΄[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ακόμη και πριν από το γάμο η Αικατερίνη γέννησε δυο κόρες την Άννα και την Ελισάβετ. Επίσημα ο γάμος του Πέτρου Α΄ με την Αικατερίνη πραγματοποιήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1712 στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Ισαάκ της Δαλματίας στην Αγία Πετρούπολη. Το 1713 ο Πέτρος Α΄ προς τιμήν της καλής συμπεριφοράς της συζύγου του κατά τη διάρκεια ανεπιτυχούς εκστρατείας στο Ρώσο-τουρκικό πόλεμο του 1710-1713, δημιούργησε ιπποτικό τάγμα για γυναίκες και καθιέρωσε το παράσημο της Αγίας Αικατερίνης[1]. Το φθινόπωρο του 1724 ο Πέτρος Α΄ υποψιαζόταν την Αυτοκράτειρα για μοιχεία. Σταμάτησε να της μιλάει και να συναντιέται μαζί της. Μόνο μία φορά μετά την παράκληση της κόρης του Ελισάβετ συμφώνησε να δειπνήσει με την Αικατερίνη. Μόνο πριν από τον θάνατο του συμφιλιώθηκε με τη σύζυγό του. Τον Ιανουάριο του 1725 βρισκόταν συνεχώς δίπλα στον ετοιμοθάνατο αυτοκράτορα ο οποίος πέθανε στην αγκαλιά της.

Άνοδος στον θρόνο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με τον νόμο στις 5 Φλεβάρη 1722 ο Πέτρος Α΄ κατάργησε την παλιά σειρά διαδοχής στο θρόνο του εξ αρρενογονίας απόγονου. Έτσι με το διάταγμα του 1722 θα μπορούσε οποιοσδήποτε να γίνει διάδοχος του θρόνου. Ο Πέτρος Α΄ πέθανε νωρίς το πρωί στις 28 Ιανουαρίου (8 Φεβρουαρίου) του 1725 παραλείποντας να ορίσει διάδοχο και χωρίς εν ζωή γιο. Η πλειοψηφία του κόσμου ήταν υπέρ αρσενικού εκπρόσωπου της δυναστείας - του Μεγάλου Δούκα Πέτρου, εγγονού του Πέτρου Α΄. Όταν η Αικατερίνη είδε πως δεν υπάρχει καμία ελπίδα ανάρρωσης του συζύγου της ζήτησε από τον Μένσικοφ και τον Πιότρ Αντρέγιεβιτς Τολστόι να δράσουν υπέρ των δικαιωμάτων της. Στις 28 Ιανουαρίου (8 Φεβρουαρίου) του 1725 η Αικατερίνη Α΄ ανήλθε στο θρόνο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας με την υποστήριξη της φρουράς και των ευγενών. Στην πραγματικότητα όμως η βασιλεία της Αικατερίνης Α΄ γινόταν από τον στρατάρχη Πρίγκιπα Μένσικοφ και το Ανώτατο Συμβούλιο της Επικρατείας. Η Αικατερίνη Α΄ ήταν ικανοποιημένη πλήρως με το ρόλο της πρώτης κυρίας στο Τσάρσκογιε Σελό αφήνοντας τη διαχείριση του κράτους στους συμβούλους της. Ενδιαφερόταν μόνο για το ναυτικό στόλο, η αγάπη του Πέτρου για τη θάλασσα άγγιξε και αυτήν. Με πρωτοβουλία του Τολστόι το Φεβρουάριο του 1726 δημιουργήθηκε μια νέα δημόσια αρχή, το Ανώτατο Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου ένας στενός κύκλος ανώτερων αξιωματούχων θα μπορούσε να ελέγχει τη Ρωσική Αυτοκρατορία υπό την προεδρία της Αυτοκράτειρας. Ως εκ τούτου ο ρόλος της Συγκλήτου έχει μειωθεί σημαντικά. Το Ανώτατο Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάσιζε από κοινού για όλες τις σημαντικές αποφάσεις και η Αικατερίνη Α΄ απλά υπέγραφε τα έγγραφα που αποστέλλονταν από αυτό. Το Ανώτατο Συμβούλιο κατάργησε τις τοπικές αρχές που δημιουργήθηκαν από τον Πέτρο Α΄.

Η Αικατερίνη Α΄ δεν κυβέρνησε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι χοροί, γιορτές, τα πανηγύρια και τα γλέντια που ακολούθησαν κλόνισαν την υγεία της και στις 10 Απριλίου 1727 η Αυτοκράτειρα αρρώστησε. Άρχισε να χειροτερεύει μέρα με τη μέρα ενώ εμφάνισε σημάδια της πνευμονίας. Τελικά η Αυτοκράτειρα πεθαίνει από πνευμονία.

Θάνατος και διαδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το απόγευμα της 6 (17) Μάιου του 1727 η 43χρονη αυτοκράτειρα πεθαίνει. Η κυβέρνηση έπρεπε να αντιμετωπίσει επειγόντως το θέμα της διαδοχής. Όταν η αυτοκράτειρα ήταν άρρωστη για την αντιμετώπιση του ζητήματος της διαδοχής το παλάτι συγκέντρωσε τα όργανα της κυβέρνησης: το Ανώτατο Συμβούλιο της Επικρατείας, τη Γερουσία και τη Σύγκλητο. Προσκλήθηκαν και οι αξιωματικοί της φρουράς. Στην σύνοδο αποφασίστηκε ο διορισμός του εγγονού του Πέτρου Α΄ από τον γιο του Αλεξέι Πέτροβιτς, Πέτρου Β΄.

Οικογένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Απέκτησε δώδεκα παιδιά, εκ των οποίων μόνο δύο, η Άννα και η Ελισάβετ, ενηλικιώθηκαν.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. HUGHES, LIDSEY (2007). Η Ρωσία την εποχή του Μεγάλου Πέτρου. AΘΗΝΑ,ΕΚΔΟΣΕΙς ΛΙΒΑΝΗ. σελ. 309. 309 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]