Χρυσό μετάλλιο

Τα χρυσά, ασημένια και χάλκινα μετάλλια από τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1964 (στο Ολυμπιακό Μουσείο).

Το χρυσό μετάλλιο είναι το υψηλότερο μετάλλιο που απονέμεται για την καλύτερη επίδοση σε μη στρατιωτικό τομέα. Το όνομά του προέρχεται από τη χρήση ενός κλάσματος χρυσού σε μορφή επένδυσης ή ανάμιξης κατά την παρασκευή του. Η ιδέα προέκυψε από το στρατό, αρχικά από την απλή αναγνώριση ενός στρατιωτικού βαθμού και αργότερα στις παρασημοφορήσεις ως άδεια σε στρατιωτικές εντολές, που χρονολογείται από τους μεσαιωνικούς χρόνους.

Από τον δέκατο όγδοο αιώνα, χρυσά μετάλλια απονεμήθηκαν στις τέχνες, για παράδειγμα, από τη Βασιλική Δανική Ακαδημία, συνήθως ως ένα σύμβολο της για ένα βραβείο ώστε να δώσει σε μια εξαιρετική φοιτήτρια μια οικονομική ελευθερία. Άλλοι προσφέρουν μόνο το κύρος του βραβείου. Πολλές οργανώσεις τώρα απονέμουν χρυσά μετάλλια σε ετήσια βάση ή και εκτάκτως, συμπεριλαμβανομένων των UNESCO και άλλες διάφορες ακαδημαϊκές κοινωνίες.

Ενώ μερικά χρυσά μετάλλια είναι από ατόφιο χρυσάφι, άλλα είναι από χρυσό ή επιχρυσωμένα από ασήμι, όπως αυτά των Ολυμπιακών αγώνων, τα Μετάλλια Lorentz, το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών και το Βραβείο Νόμπελ. Όταν οι άνθρωποι άρχισαν τα μετάλλια των Βραβείων Νόμπελ, αποτελούνταν από πράσινο χρυσό 18 καρατίων επιχρυσωμένο με χρυσό 24 καρατίων. Πριν από το 1980 ήταν επιχρυσωμένα με χρυσό 23 καρατίων.

Στρατιωτική προέλευση

Πριν από τη δημιουργία των στρατιωτικών βραβείων, όπως π.χ. το Μετάλλιο της Τιμής, ήταν κοινή τακτική να έχει κάποιος ένα μετάλλιο που δημιουργήθηκε ειδικά για να παρέχει εθνική αναγνώριση για σημαντική στρατιωτική ή ναυτική νίκη ή επίτευγμα. Στις ΗΠΑ, το Κογκρέσο θα θέσπιζε μια απόφαση ζητώντας από τον Πρόεδρο να ανταμείψει αυτούς που είναι υπεύθυνοι. Ο διοικητής θα λάμβανε ένα χρυσό μετάλλιο και οι αξιωματικοί ασημένια μετάλλια. Σε άλλες χώρες τιμήθηκαν οι στρατιωτικοί και ναυτικοί  νικητές με παρόμοιο τρόπο.

Μετάλλια ανταγωνισμού

Ένα μετάλλιο με κορδέλα σχεδιασμένη να φοριέται γύρω από το λαιμό του νικητή.

Μετάλλια έχουν ιστορικά δοθεί ως βραβεία σε διάφορους τύπους από ανταγωνιστικές δραστηριότητες, ιδιαίτερα στο στίβο και σε άλλα αθλήματα.

Παραδοσιακά, τα μετάλλια είναι κατασκευασμένα από τα ακόλουθα μέταλλα:

1. Χρυσό (ή σπανιότερα άλλο κίτρινο μέταλλο, π.χ. ορείχαλκο)
2. Ασήμι (ή άλλο γκρίζο μέταλλο, π.χ. χάλυβα)
3. Χαλκό (για την ακρίβεια μπρούντζο, που είναι κράμα χαλκού–κασσιτέρου)

Περιστασιακά, πλατινένια μετάλλια μπορούν να απονεμηθούν.

Τα μέταλλα αυτά ορίζουν τις τρεις πρώτες Ηλικίες του Ανθρώπου στην ελληνική μυθολογία: τη Χρυσή Εποχή, όταν οι άνθρωποι ζούσαν ανάμεσα στους θεούς, την Ασημένια Εποχή, όπου τα νιάτα κρατούσαν εκατό χρόνια, και την Εποχή του Χαλκού, την εποχή των ηρώων.

Το έθιμο της ανάθεσης της ακολουθίας των μεταλλίων: χρυσό, ασημένιο και χάλκινο για τους τρεις πρώτους υψηλότερους αθλητές χρονολογείται τουλάχιστον από τον 19ο αιώνα, με την Εθνική Ένωση Ερασιτεχνών Αθλητών στις Ηνωμένες Πολιτείες να βραβεύουν τέτοια μετάλλια, από το 1884.

Το στερεότυπο αυτό υιοθετήθηκε για τον Ολυμπιακό ανταγωνισμό κατά το 1904 στους Ολυμπιακούς αγώνες. Στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896 στην Αθήνα, τα ασημένια απονεμήθηκαν στους νικητές και τα χάλκινα στους δεύτερους, ενώ το 1900 άλλα βραβεία δόθηκαν, και σπανιότερα κάποια μετάλλια.

Ολυμπιακοί Αγώνες

Το 1896 στους Ολυμπιακούς αγώνες, οι νικητές έλαβαν ένα ασημένιο μετάλλιο. Από το 1904, οι νικητές λαμβάνουν ένα χρυσό μετάλλιο, όσοι παίρνουν τη δεύτερη θέση λαμβάνουν ένα αργυρό μετάλλιο και αυτοί στην τρίτη θέση λαμβάνουν ένα χάλκινο μετάλλιο.

Στους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες, οι νικητές μιας αθλητικής πειθαρχίας λαμβάνουν ένα χρυσό μετάλλιο σε αναγνώριση του επιτεύγματος τους.

Κατά τους Αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες μόνο ένας νικητής ανά εκδήλωση στεφόταν με κότινο, ένα στεφάνι ελιάς κατασκευασμένο από άγρια φύλλα ελιάς από το ιερό δέντρο κοντά στο ναό του Δία στην Ολυμπία. Ο Αριστοφάνης στον Πλούτο (κωμωδία) κάνει μια παρατήρηση γιατί νικηφόροι αθλητές στεφανώνονται με στεφάνι αγριελιάς, αντί για χρυσό. Ο Ηρόδοτος περιγράφει μια ιστορία που εξηγεί γιατί υπήρχαν μόνο λίγοι Έλληνες στην Μάχη των Θερμοπυλών αφού "όλοι οι άλλοι άντρες συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες" και ότι το έπαθλο για το νικητή ήταν "ελιά-στεφάνι". Όταν ο Τιγράνης, ένας Αρμένιος στρατηγός το έμαθε αυτό, έκφερε του ηγέτη: "Χαίρετε! Τι είδους άνθρωποι είναι αυτοί που μας έφερες να πολεμήσουμε ενάντια; Οι άνδρες που δεν ανταγωνίζονται για τα υλικά αγαθά, αλλά για την τιμή". Ως εκ τούτου, μετάλλια δεν χορηγήθηκαν στους αρχαίους Ολυμπιακούς αγώνες.

Τα μετάλλια της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 1900, στο μουσείο της επίσημης Ολυμπιακής Συλλογής.

Στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες το 1896 στην Αθήνα, οι νικητές έλαβαν ένα ασημένιο μετάλλιο και αυτοί στη δεύτερη θέση έλαβαν το χάλκινο μετάλλιο, ενώ οι τρίτοι κανένα μετάλλιο. Μια ιδιαιτερότητα που συνέβη αποκλειστικά στους δεύτερους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1900 στο Παρίσι, ήταν ότι στα περισσότερα αθλήματα δεν δόθηκαν μετάλλια, παρά μόνο κύπελλα ή άλλα παρόμοια τρόπαια και έπαθλα. Ακόμα όμως και στα αθλήματα όπου υπήρξε απονομή μεταλλίων, δεν δόθηκαν αμιγώς χρυσά μετάλλια. Το μετάλλιο του νικητή ήταν κράμα από χρυσό και ασήμι, με ένα κάπως ασθενέστερο κίτρινο χρώμα από αυτό του κανονικού χρυσού, το μετάλλιο του 2^ου ήταν ασημένιο, ενώ το μετάλλιο του 3^ου ήταν χάλκινο. Μάλιστα υπήρξε η μοναδική διοργάνωση όπου τα μετάλλια ήταν ορθογώνια αντί για κυκλικά, ενώ για την ιστορία σχεδιάστηκαν από τον Frédérique Vernon.

Από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1904 καθιερώθηκε οριστικά η απονομή χρυσού μεταλλίου για τον πρώτο, ασημένιου μεταλλίου για τον δεύτερο και χάλκινου μεταλλίου (για την ακρίβεια από μπρούντζο, που είναι κράμα χαλκού–κασσιτέρου) για τον τρίτο. Σημαντικό ιστορικά ήταν το γεγονός ότι η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) προχώρησε τότε σε εκ των υστέρων απονομή χρυσών, ασημένιων και χάλκινων μεταλλίων και στους τρεις πρώτους αθλητές των αγωνισμάτων των δύο πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων, του 1896 και του 1900, προκειμένου να υπάρξει δίκαιη ιστορική εναρμόνιση με τους κατόχους μεταλλίων όλων των επόμενων διοργανώσεων.

Στους τρεις πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες με το σημερινό σύστημα απονομής μεταλλίων (1904, 1908, 1912), απονεμήθηκαν στους νικητές στερεά χρυσά μετάλλια, αλλά τα μετάλλια ήταν μικρότερα. Η χρήση του χρυσού μειώθηκε ταχύτατα με την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και επίσης με την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η τελευταία σειρά από Ολυμπιακά μετάλλια που είναι κατασκευασμένα από μασίφ χρυσό απονεμήθηκαν στου Ολυμπιακούς αγώνες του 1912 στη Στοκχόλμη, στη Σουηδία.

Τα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια πρέπει να δημιουργούνται τουλάχιστον από 92,5% ασήμι και πρέπει να περιέχουν τουλάχιστον 6 γραμμάρια χρυσού. Όλα τα Ολυμπιακά μετάλλια πρέπει να είναι τουλάχιστον 60 mm σε διάμετρο και 3mm σε πάχος. Η Κοπή των μεταλλίων είναι η ευθύνη της οικοδέσποινας των Ολυμπιακών αγώνων. Από το 1928 μέχρι το 1968 το σχέδιο ήταν πάντα το ίδιο: η εμπρόσθια όψη έδειχνε ένα γενικό σχέδιο του Φλωρεντινού καλλιτέχνη Giuseppe Cassioli της ελληνικής θεάς Νίκης με το Κολοσσαίο στο παρασκήνιο και το κείμενο να αναγράφει την ονομασία της πόλης που φιλοξενεί τους αγώνες. Η αντίθετη όψη έδειχνε ένα άλλο σχέδιο της Νίκης να χαιρετά έναν ολυμπιονίκη.

Από τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972 έως αυτούς του 2000, το σχέδιο του Cassioli (ή μια μικρή τροποποίηση) παρέμεινε στην εμπρόσθια όψη με ένα σχέδιο από την οικοδέσποινα πόλη στην αντίθετη. Ωστόσο, το σχέδιο του Cassioli δείχνει ένα Ρωμαϊκό αμφιθέατρο για ό,τι αρχικά ήταν ελληνικοί αγώνες, και για τον λόγο αυτό μια νέα εμπρόσθια σχεδίου ανατέθηκε για το 2004 στους Ολυμπιακούς αγώνες στην Αθήνα. Για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου το 2008 τα μετάλλια είχαν διάμετρο 70 mm και πάχος 6 mm, με τη μπροστινή όψη να εμφανίζει ένα φτερωτό σχήμα της νίκης και το πίσω να δείχνει το σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου που περιβάλλεται από ένα ένθετο κύκλο νεφρίτη.

Τα μετάλλια των Χειμερινών Ολυμπιακών αγώνων είχαν πάντα πιο σύνθετο σχέδιο. Τα ασημένια και χάλκινα μετάλλια πάντα έχουν τα ίδια σχέδια.

Άλλα χρυσά μετάλλια

Το βραβείο ενός χρυσού μεταλλίου, συχνά σε συνδυασμό με το βραβείο ασημένιων και χάλκινων μεταλλίων σε όσους τερμάτισαν στις επόμενες θέσεις, έχει υιοθετηθεί και σε άλλα ανταγωνιστικά πεδία, όπως η μουσική και το γράψιμο, καθώς και ορισμένα ανταγωνιστικά παιχνίδια. Συνήθως χάλκινα μετάλλια απονέμονται μόνο για την τρίτη θέση, αλλά σε ορισμένους διαγωνισμούς δεν υπάρχει κάποια ποικιλία, όπως στο Διεθνές διαγωνισμό μουσικών κουρείων όπου χάλκινα μετάλλια απονέμονται για τρίτη, τέταρτη και πέμπτη θέση.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Medals: Going For Gold! - Minerals Council of Australia
• Royal Canadian Mint Interactive 3D Tour of the Vancouver 2010 Winter Olympic Medals Αρχειοθετήθηκε 2011-04-30 at Archive.is