Μετάβαση στο περιεχόμενο

Χρυσάνθεμο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χρυσάνθεμο
Χρυσάνθεμο
Χρυσάνθεμο
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae)
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)
Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida)
Τάξη: Αστερώδη (Asterales)
Οικογένεια: Αστεροειδή (Asteraceae)
Ομοιογένεια: Ανθεμίδες (Anthemideae)
Γένος: Χρυσάνθεμο (Chrysanthemum)
Τυπικό είδος
Chrysanthemum indicum L.

Τα χρυσάνθεμα (Chrysanthemum), γνωστά και ως αγιοδημητριάτικα ή οκτωβρούδες (Κύπρος), είναι γένος ανθοφόρων φυτών που ανήκει στην οικογένεια των αστεροειδών (ή συνθέτων). Τα χρυσάνθεμα είναι ιθαγενή της Ασίας και της βορειανατολικής Ευρώπης. Τα περισσότερα ήδη βρίσκονται στην ανατολική Ασία και θεωρείται ότι το γένος προέρχεται από τη Κίνα.[1] Τα είδη χρυσανθέμων και τα αναρίθμητα υβρίδια και ποικιλίες τους χρησιμοποιούνται για διακοσμήση κήπων.

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ποικιλίες «χρυσό Έντι Γουέντιντ» και «Φίλινγκ Γκριν»

Τα άγρια χρυσάνθεμα είναι ποώδη ή ημιξυλώδη πολυετή φυτά, με ύψους από 20 εκατοστά μέχρι μεγαλύτερο από 1,5 μέτρο, ανάλογα με το έδαφος. Είναι φυλλοβόλλα, δηλαδή το χειμώνα χάνουν τα φύλλα τους. Έχουν εναλλάξ σκούρα πράσινα φύλλα που χωρίζονται σε φυλλάδια με οδοντωτή ή περιστασιακά λεία άκρα. Η κάτω επιφάνεια τους έχει γκριζοπράσινο χρώμα. Η σύνθετη ανθοφορία του είναι μια σειρά από ταξιανθίες κεφάλια ή μερικές φορές ένα μοναχικό κεφάλιο. Το κεφάλιο έχει μια βάση που καλύπτονται σε στρώματα από βάκτρια. Τα πέταλα είναι λευκά, κίτρινα ή κόκκινα. Πολλά καλλωπιστικά υβρίδια έχουν αναπτυχθεί ώστε να φέρουν σειρές ακτινωτών πετάλων σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων. Τα άνθη των άγριων ειδών είναι κίτρινα. Τα πέταλα μπορεί να είναι τόσο πυκνά ώστε να μη φαίνεται το κεφάλιο. Ο καρπός είναι ένα ραβδωτό αχαίνιο.[2][3] Έχουν ανεπτυγμένο ριζικό σύστημα ώστε να απορροφούν καλά την υγρασία του εδάφους, και έτσι αντέχουν σε υψηλές θερμοκρασίες, αλλά οι ρίζες τους μπορούν να σαπίσουν εύκολα.[4]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα χρυσάνθεμα καλλιεργούνται στην Κίνα από τον 15ο αιώνα π.Χ. ως βότανα[5] με τα βλαστάρια του να χρησιμοποιούνται στις σαλάτες ενώ τα φύλλα και τα άνθη στο τσάι.[6] Σε ζωγραφισμένα κεραμικά τα χρυσάνθεμα αυτά μοιάζουν με τα σημερινά. Μέχρι το 1630 είχαν καταγραφεί περίπου 500 ποικιλίες[2]. Η καλλιέργεια του στην Ιαπωνία άρχισε τον 8ο αιώνα μ.Χ.. Τα χρυσάνθεμα άρεσαν τόσο πόλυ στους Ιάπωνες ώστε μια ποικιλία με 16 πέταλα που ονόμαζεται «ιτσιμοντζιγκίνου» αποτελεί το έμβλημα της αυτοκρατορικής οικογένειας της Ιαπωνίας.[5] Το 1910 το χρυσάνθεμο ανακηρύχθηκε το εθνικό άνθος της Ιαπωνίας.

Στην Ευρώπη τα χρυσάνθεμα έφτασαν στα μέσα του 17ου αιώνα. Το 1753 ο Κάρολος Λινναίος τους έδωσε το όνομα χρυσάνθεμα από τις ελληνικές λέξεις χρυσός και άνθος και σημαίνει χρυσό λουλούδι.[5] Η πρώτη επιτυχημένη καλλιέργεια χρυσανθέμων έλαβε χώρα το 1789 όταν ένας έμπορος από τη Μασσαλία έφερε από τη Κίνα τρεις ποικιλίες από τις οποίες μόνο μία επέζησε και ονομάστηκε «Παλιά Μοβ». Το 1826 παράχθηκε η πρώτη νέα ποικιλία στην Ευρώπη. Μέχρι τότε όλες οι νέες ποικιλίες προέρχονταν από την Άπω Ανατολή. Στις Ηνωμένες Πολιτείες τα χρυσάνθεμα εισάχθηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα. Η πρώτη αμερικανική ποικιλία παρουσιάστηκε το 1841 και ονομάστηκε Ουίλιαμ Πεν.[7]

Ελλάδα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Χρυσάνθεμα (Ανθοφόρα φυτά) στην Ελλάδα ο λαός τα αποκαλεί Αγιοδημητριάτικα, Αϊδημήτρηδες, ή Αγιοδημητράκια. Τα όμορφα αυτά λουλούδια με τα εντυπωσιακά άνθη μοιάζουν με μαργαρίτες. Τα Χρυσάνθεμα στην Ελλάδα συνδέονται με την εορτή του Αγίου Δημητρίου η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι την περίοδο αυτή είναι ανθισμένα. Τα Αγιοδημητριάτικα συνηθίζουν να στολίζουν τα μπαλκόνια, τα παράθυρα και τις αυλές των σπιτιών από τα μέσα του Οκτώβρη μέχρι το τέλος του μήνα.

Χρήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έκθεση χρυσανθέμων

Οι διάφορες ποικίλιες των εξημερωμένων χρυσανθέμων χρησιμοποιούνται σήμερα εκτενώς για καλλωπιστικούς σκοπούς, είτε στο έδαφος είτε σε γλάστρα. Τα άνθη τους χρησιμοποιούνται και σε βάζα. Επίσης, τα βλαστάρια του, βραστά και μη, χρησιμοποιούνται στην Κίνα στις σαλάτες ενώ τα φύλλα και τα άνθη, ιδίως τα κίτρινα φύλλα του C. morifolium, βράζονται ώστε να παραχθεί γλυκό αφέψιμα, γνωστό ως τσάι χρυσανθέμων.

Επίσης, ένα είδος χρυσάνθεμου, το πύρεθρο (Chrysanthemum [ή Tanacetum] cinerariaefolium) είναι οικονομικά σημαντικό ως φυσική πηγή βιοδιασπώμενων εντομοκτόνων. Οι δραστικές ουσίες, γνωστές ως πυρεθρίνες, εκχυλίζονται από τα αχαίνια των φυτών. Οι πυρεθρίνες επιδρούν στο νευρικό σύστημα των εντόμων. Σε μικρές δόσεις είναι εντομοαπωθητικές. Αν και είναι επιβλαβείς για τα ψάρια, είναι λιγότερο τοξικές για τα θηλαστικά απ'ότι τα συνθετικά εντομοκτόνα.

Είδη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Chrysanthemum japonense
Χρυσάνθεμο το ινδικό, Chrysanthemum indicum
Chrysanthemum zawadskii

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Liu, P. L., et al. (2012). Phylogeny of the genus Chrysanthemum L.: Evidence from single-copy nuclear gene and chloroplast DNA sequences. PloS One 7(11), e48970.
  2. ↑ 2,0 2,1 Chrysanthemum. Flora of China. eFloras.
  3. ↑ Μαρία Πριίσκα Χρυσάνθεμο ή αγιοδημητριάτικο – Ο βασιλιάς του φθινοπώρου Φυτοσκόπιο, www.gardenmagazine.gr
  4. ↑ Χρυσάνθεμο Φυτά που ταιριάζουν σε κάθε ελληνικό σπίτι. (από την Μαίρη Υφαντή) www.valentine.gr
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 History of the Chrysanthemum. Αρχειοθετήθηκε 2013-05-10 στο Wayback Machine. National Chrysanthemum Society, USA
  6. ↑ Sonia Uyterhoeven Chrysanthemum: History and Flower Form Βοτανικός Κήπος της Νέας Υόρκης
  7. ↑ Jim Smith History of the Chrysanthemum Αρχειοθετήθηκε 2014-03-17 στο Wayback Machine. National Chrysanthemum Society Yearbook 1984

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χρυσάνθεμο&oldid=10773229"