Υπατεία (ιστορία της Γαλλίας)
Γαλλική Δημοκρατία Υπατεία République Française Consulat 1799-1804 | ||
---|---|---|
| ||
Οι τρεις Ύπατοι: Καμπασερές, Βοναπάρτης και Λεμπράν δέχονται τους όρκους των προέδρων. Εγκατάσταση του Συμβουλίου της Επικρατείας στο Παλαί του Μικρού-Λουξεμβούργου, 25 Δεκεμβρίου 1799, Ωγκύστ Κουντέ. | ||
Η Υπατεία (Γαλλικά: Le Consulat) είναι το γαλλικό πολιτικό καθεστώς που προέκυψε μετά το πραξικόπημα της 18ης Μπρυμαίρ του έτους Η' (9 Νοεμβρίου 1799), το οποίο ανέτρεψε το καθεστώς του Διευθυντηρίου (1795-1799). [1][2]Το σύνταγμα του έτους Η' καθιέρωσε ένα αυταρχικό πολιτικό καθεστώς υπό την ηγεσία τριών Υπάτων και στην πραγματικότητα υπό τον μοναδικό Πρώτο Ύπατο, τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ο οποίος από το 1802 έγινε Ισόβιος Ύπατος. Η Υπατεία διήρκεσε μέχρι τις 18 Μαΐου 1804, ημερομηνία λήξης της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας και ανακήρυξη της Πρώτης Αυτοκρατορίας.[3]
Κατ' επέκταση, ο όρος Υπατεία αναφέρεται επίσης σ' αυτήν την ιστορική περίοδο της Γαλλίας.
Η πτώση του Διευθυντηρίου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Υπατεία δημιουργήθηκε από την αδυναμία του προηγούμενου καθεστώτος, του Διευθυντηρίου, να επιλύσει τα προβλήματα. Το 1795, το Διευθυντήριο ιδρύθηκε από κοινωνικά συντηρητικούς δημοκράτες. Το καθεστώς, μόλις εξέλιπε ο κίνδυνος της περιόδου της Τρομοκρατίας, δέχονταν επιθέσεις τόσο των φιλομοναρχικών που εκδηλώνονταν ολοένα και πιο βίαια, όσο και των υποστηρικτών μιας Δημοκρατίας πιο κοντά από πολιτική και οικονομική άποψη στο λαό. Οι ηγέτες κατάφερναν να παραμένουν στην εξουσία με πραξικοπήματα και αγνοώντας το αποτέλεσμα των εκλογών. Πολλοί νομοί ετοιμάζονταν να εξεγερθούν ενάντια στην κεντρική κυβέρνηση. Για να αντιμετωπίσει την κατάσταση το Διευθυντήριο σκλήρυνε την πολιτική του αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των αντιπάλων του και έγινε πολύ αντιδημοφιλές.[4][5]
Η οικονομική κρίση και οι γαλλικές στρατιωτικές καταστροφές το 1798 και το 1799 κλόνισαν περαιτέρω το Διευθυντήριο και τελικά το κατέστρεψαν το Νοέμβριο του 1799. Προκειμένου να ηρεμήσουν οι πολιτικές αντιπαλότητες, ένα από τα νέα μέλη του Διευθυντηρίου, ο αβάς Σιεγές, πιστεύοντας ότι μόνο η στρατιωτική δικτατορία θα απέτρεπε την παλινόρθωση της μοναρχίας, αναζητούσε τη στήριξη των στρατηγών. [2]Ο κατάλληλος άνθρωπος ήταν ο Ναπολέων Βοναπάρτης, φιλόδοξος, πολύ δημοφιλής και προικισμένος με μεγάλο στρατιωτικό κύρος, ο οποίος, πριν ακόμη λάβει τη διαταγή του Διευθυντηρίου, άφησε το στρατό του στην Αίγυπτο και με λίγους συντρόφους του επέστρεψε στη Γαλλία στα μέσα Οκτωβρίου - για να σώσει τη Δημοκρατία αλλά και για να καταλάβει την εξουσία. Παρόλο που πρόσφατες νίκες στην Ελβετία και την Ολλανδία είχαν αποσοβήσει τον κίνδυνο ξένης εισβολής και τα φιλομοναρχικά κινήματα μέσα στη Γαλλία είχαν αποτύχει, ο Σιεγές δεν παραιτήθηκε από το σχέδιό του και από τα τέλη Οκτωβρίου σχεδίασαν το πραξικόπημα και το πραγματοποίησαν στις 9-10 Νοεμβρίου 1799. Τα μέλη του Διευθυντηρίου αναγκάστηκαν σε παραίτηση, τα νομοθετικά σώματα διαλύθηκαν και δημιουργήθηκε νέα κυβέρνηση, η Υπατεία.[6]
Η διακυβέρνηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι τρεις ύπατοι αρχικά (μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου 1799) ήταν ο Βοναπάρτης, ο Σιεγές και ο Πιέρ-Ροζέ Ντυκό. Η θητεία τους ήταν δεκαετής.Το νέο καθεστώς νομιμοποιήθηκε με το Σύνταγμα του Έτους Η', το οποίο δεν παρείχε εγγυήσεις για τα «δικαιώματα του ανθρώπου» αλλά καθησύχαζε τους υποστηρικτές της Επανάστασης καθώς κήρυττε αμετάκλητη την εκποίηση της εθνικής περιουσίας και διατήρησε τη νομοθεσία κατά των εκπατρισμένων ευγενών.[7]
Το Σύνταγμα υποβλήθηκε σε δημοψήφισμα και εγκρίθηκε με συντριπτική πλειοψηφία τον Φεβρουάριο του 1800. Ο γαλλικός λαός, κουρασμένος από τις ακρότητες της Επανάστασης και την εμπόλεμη κατάσταση στο εξωτερικό και το εσωτερικό, ήταν αποφασισμένος να δεχθεί οποιοδήποτε καθεστώς θα επανέφερε την ειρήνη και θα εξασφάλιζε τις κατακτήσεις του 1789.
Στη συνέχεια, οι Σιεγές και Ντυκό αντικαταστάθηκαν από τον Καμπασερές και τον Λεμπράν, ο οποίος παρέμεινε στο αξίωμα μέχρι το 1804, όταν ο Ναπολέοντας στέφθηκε αυτοκράτορας. Ο Ναπολέων, βάσει του συντάγματος, ανακηρύχθηκε Πρώτος Ύπατος, κατέχοντας σχεδόν όλη την εξουσία, και έγινε το πρότυπο του λαϊκού ηγεμόνα που αργότερα επιβεβαιώθηκε με τον τίτλο του αυτοκράτορα των Γάλλων.[8]
Το 1802 ο Ναπολέων, εκμεταλλευόμενος την αποδοχή που είχε στη Γαλλία, μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Αμιένης που έθετε τέλος στην εμπόλεμη κατάσταση με τη Μεγάλη Βρετανία - και που διαχωρίζει τους πολέμους της Γαλλικής επανάστασης (1792-1802) από τους Ναπολεόντειους Πολέμους (1803-1815) -, έκανε δημοψήφισμα και ο γαλλικός λαός τον ανακήρυξε ισόβιο Ύπατο και με κληρονομικό δικαίωμα.
Ο Βοναπάρτης εμφανίστηκε ως εθνικός συμφιλιωτής και ήθελε να είναι πάνω από τα κόμματα: «Η κυβέρνηση δεν γνωρίζει πια κόμματα και βλέπει μόνο Γάλλους πολίτες στη Γαλλία». Έλαβε κοινωνικά και οικονομικά μέτρα τα οποία ευνοούσαν την αστική τάξη και συγχρόνως ικανοποίησαν τους ενδεέστερους. Αποφάσισε την αμνηστία και επέτρεψε σε μεγάλο αριθμό εκπατρισμένων ευγενών και όλων των παρανόμων των διαφόρων επαναστατικών εποχών, να επιστρέψουν ελεύθερα στη Γαλλία. Η δημοτικότητά του του επέτρεψε να ξεπεράσει την αντίσταση του Σιεγές και των φίλων του, εχθρικών προς την ολοένα και πιο προσωπική φύση της εξουσίας.
Βασιζόμενος στην αστική τάξη, έφερε πίσω τάξη, ασφάλεια, σταθερότητα και ευημερία. Μετά την επίθεση στην οδό Σαιν-Νικαίζ εναντίον του τον Δεκέμβριο 1800, εκτελέστηκαν 9 συνωμότες και 98 εκτοπίσθηκαν στις Σεϋχέλες και τη Γουιάνα. Οι εξεγέρσεις των Σουάνων και της Βανδέας σταμάτησαν και οι ληστείες περιορίστηκαν.[9]
Μεταρρυθμίσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τη διάρκεια της Υπατείας ο Ναπολέοντας προσπάθησε να αποκαταστήσει τη σταθερότητα μέσω μεταρρυθμίσεων, οι κυριότερες ήταν:
- Ολοκλήρωση της κωδικοποίησης του Αστικού κώδικα, που είχε αρχίσει από το 1790, γνωστός πλέον ως Ναπολεόντειος Κώδικας, ο οποίος έδινε μόνιμη μορφή στις κατακτήσεις της Επανάστασης και τις αρχές του Διαφωτισμού: την ατομική ελευθερία, την ελευθερία εργασίας, την ελευθερία της συνείδησης, στον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους και στην ισονομία. Ο Ναπολεόντειος κώδικας μέχρι σήμερα αποτελεί τη βάση του νομικού συστήματος πολλών Ευρωπαϊκών κρατών
- Έγκριση της επιστροφής των μεταναστών, διάταξη αμνηστίας.
- Αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση μετατράπηκε σε κύρια δημόσια λειτουργία.
- Αναδιοργάνωση του στρατού. Υποχρεωτική στρατολόγηση αλλά με δικαίωμα αντικατάστασης, ανάμιξη των κληρωτών με τους παλιούς στρατιώτες, δικαίωμα προαγωγής στα ανώτατα αξιώματα σε όλους. Δημιούργησε το Εθνικό Τάγμα της Λεγεώνας της Τιμής.
- Οικονομική ανάκαμψη της χώρας, μετά την οικονομική κρίση κατά την εποχή του Διευθυντηρίου. Ίδρυσε την Τράπεζα της Γαλλίας.
- Ανασυγκρότηση πόλεων, δημιουργία δρόμων και έργων δημόσιας ωφελείας.
- Συμφιλίωση της Εκκλησίας με την Επανάσταση με την υπογραφή του Κονκορδάτου του 1801. Ο πάπας Πίος Ζ' αναγνώρισε τη Γαλλική Δημοκρατία.[10]
Τέλος της Υπατείας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι ατελείωτες συνωμοσίες εναντίον της ζωής του Βοναπάρτη άρχισαν να δημιουργούν ανησυχίες ότι η Δημοκρατία θα καταρρεύσει μετά το θάνατό του, ακολουθούμενη είτε από την αποκατάσταση των Βουρβόνων είτε από τους Ιακωβίνους και τη γκιλοτίνα τους. Όταν το 1804 αποκαλύφθηκε συνωμοσία για τη δολοφονία του που είχε χρηματοδοτηθεί από τους Βρετανούς, ο Ναπολέων αντέδρασε σθεναρά. Η αστυνομία, πιθανώς λανθασμένα, πίστευε ότι υποκινητής της συνωμοσίας ήταν ο νεαρός δούκας του Ανγκιέν, γόνος του βασιλικού οίκου των Βουρβόνων, που έμενε στη Γερμανία, λίγα χιλιόμετρα από τα γαλλικά σύνορα. Με συμφωνία του υπουργού Εξωτερικών Ταλλεϋράνδου και του αρχηγού της Αστυνομίας Ζοζέφ Φουσέ ο δούκας απήχθη, μεταφέρθηκε στο κάστρο της Βενσέν, δικάστηκε και εκτελέστηκε τον Μάρτιο 1804.[11]
Ο Φουσέ και ο Ταλλεϋράνδος, πρότειναν στο Ναπολέοντα ότι ο καλύτερος τρόπος να αποτραπεί μια συνωμοσία εναντίον του ήταν η μετατροπή της ισόβιας Υπατείας σε κληρονομική Αυτοκρατορία, που θα απομάκρυνε κάθε ελπίδα αλλαγής καθεστώτος με δολοφονική ενέργεια. Ο Ναπολέων δέχθηκε, υπό την προϋπόθεση ότι η δύναμη προέρχεται από τον λαό και όχι από το θεϊκό δικαίωμα. Στις 18 Μαΐου 1804, η Γερουσία ενέκρινε νομοσχέδιο για την δημιουργία της Γαλλικής Αυτοκρατορίας, με τον Ναπολέοντα ως Αυτοκράτορα. Η τελετή στέψης πραγματοποιήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1804 και ο Ναπολέων στέφθηκε αυτοκράτορας των Γάλλων, ιδρύοντας την πρώτη γαλλική αυτοκρατορία.[12]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «junior.universalis.fr/encyclopedie/consulat/».
- ↑ 2,0 2,1 . «alex-bernardini.fr/histoire/le-consulat».
- ↑ . «britannica.com/topic/Consulate-French-history».
- ↑ . «2.assemblee-nationale.fr/decouvrir-l-assemblee/histoire/histoire-de-l-assemblee-nationale/le-consulat-l-empire-et-la-monarchie-constitutionnelle-1799-1848».
- ↑ . «histoire-image.org/de/etudes/conseil-etat-sommet-appareil-administratif». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2021.
- ↑ . «histoiredumonde.net/Le-Consulat.html».
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα, τομ. 44, σελ. 343
- ↑ . «historical-quest.com/Ναπολέων - Η ζωή και η δράση του μικρού δεκανέα από την Κορσική».
- ↑ . «larousse.fr/encyclopedie/divers/le_Consulat».
- ↑ . «gallica.bnf.fr/ark:/LE CONSULAT ET L EMPIRE».
- ↑ . «napoleon.org/histoire-des-2-empires/articles/autour-de-la-mort-du-duc-d-enghien/».
- ↑ . «lelivrescolaire.fr/Du Consulat à l'Empire : ordre social et ordre politique (1799‑1815)».