Τίτος Φαρμάκης
| Τίτος Φαρμάκης | |
|---|---|
 | |
| Γέννηση | 1909 Αθήνα |
| Θάνατος | 22 Μαρτίου 1970 Αθήνα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Ιδιότητα | ηθοποιός και θεατρικός σκηνοθέτης |
| Σύζυγος | Κατερίνα Ανδρεάδη |
Ο Τίτος (Χρήστος) Φαρμάκης (Αθήνα, 1909 – Αθήνα, 22/03/1970) ήταν Έλληνας ηθοποιός και σκηνοθέτης, με μακρόχρονη παρουσία στο ελληνικό θέατρο (1926–1970). Αφοσιώθηκε επαγγελματικά αποκλειστικά στο θέατρο, καθώς δεν εργάστηκε ποτέ στον κινηματογράφο ή στην τηλεόραση. Ξεκίνησε την καριέρα του ερμηνεύοντας κάποιους πρωταγωνιστικούς ρόλους, στην πορεία όμως εξελίχθηκε σε ρολίστα.
Βιογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε το 1909 στην Αθήνα. Φοίτησε στην Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (Σ.Ε.Η.).[1] Έγινε μέλος στο Σ.Ε.Η. το 1925 πριν ακόμα αποφοιτήσει από τη δραματική σχολή (1929).[2] Στα πρώτα χρόνια της καριέρας του (1926-1931) εργάστηκε με διαφόρους θιάσους ρεπερτορίου (Θίασος των Νέων, Λαϊκό Θέατρο Β. Ρώτα κ.ά.). Ακολούθησαν οι συνεργασίες του με το Εθνικό Θέατρο (1932–1936) και κυρίως με τον θίασο Κατερίνας Ανδρεάδη, όπου σταδιακά καθιερώθηκε ως ρολίστας. Μεταπολεμικά, για μία περίπου δεκαετία εκτός από ηθοποιός εργάστηκε και ως σκηνοθέτης (1960–1970). Στην προσωπική του ζωή συνδέθηκε με την ηθοποιό Κατερίνα Ανδρεάδη, με την οποία συνυπήρξε και θεατρικά για είκοσι πέντε περίπου χρόνια. Πέθανε στις 22 Μαρτίου 1970 νικημένος από τον καρκίνο.[3] Κηδεύτηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.[4]
Επαγγελματική πορεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πρώτη καταγεγραμμένη εμφάνιση του Τίτου Φαρμάκη επί σκηνής έγινε το καλοκαίρι του 1926 στο Θέατρο Κυβέλη, με τον Θίασο των Νέων, στο έργο του Θεόδωρου Συναδινού Ο Μαικήνας (Πέτρος Πάρτας).[5] Τις επόμενες δύο θεατρικές σεζόν συμμετείχε υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Πάνου Καλογερίκου και του Φώτου Πολίτη, σε παραστάσεις επίδειξης της Επαγγελματικής Σχολής Θεάτρου (Η προμάμμη, Ταρτούφος, Οθέλος, Κορακίστικα, Πειρασμός).[6] Το 1928 ερμήνευσε τον ρόλο του Αίμονα, σε παράσταση της Αντιγόνης του Σοφοκλή στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού. Ακολούθησε, η συνεργασία του με το Λαϊκό Θέατρο του Βασίλη Ρώτα (Έντα Γκάμπλερ, Βρικόλακες, Ο Καραγκιόζης κ.ά.).[7] Το Λαϊκό Θέατρο στις 25 Δεκεμβρίου 1930 οργάνωσε μία φιλολογική βραδιά προς τιμήν του ίδιου του Τ. Φαρμάκη αλλά και του Νίκου Ματθαίου, όπου παρουσιάστηκαν μια σειρά μονόπρακτα έργα. Ένα από τα μονόπρακτα αυτά ήταν Ο Βλάκας του Λουίτζι Πιραντέλλο, το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα.[8] Στη διανομή της παράστασης συμμετείχε ο Τ. Φαρμάκης μαζί με τον Γ. Ταλάνο και τη Γ. Βασιλειάδου. Κατά τη σεζόν 1930/31 ο Τ. Φαρμάκης συνεργάστηκε με τον θίασο Νέοι Καλλιτέχναι του Δημήτρη Ιωαννόπουλου (Ο Καραγκιόζης, Ο μονομάχος κ.ά.).
Το 1932 κλήθηκε στον θίασο του νεοσύστατου τότε Εθνικού Θεάτρου, όπου και παρέμεινε έως το 1936. Στο Εθνικό Θέατρο εργάστηκε σε περισσότερες από είκοσι πέντε θεατρικές παραγωγές[9] ερμηνεύοντας κυρίως, «δεύτερους» ή και πιο μικρούς ρόλους. Η αποχώρηση του από το Εθνικό Θέατρο συνδέεται με την έναρξη της μακροχρόνιας συνεργασίας του με την Κατερίνα Ανδρεάδη και τον θίασο της (1936-1960). Με τον θίασο της Κ. Ανδρεάδη έπαιξε σε πληθώρα παραγωγών, οι οποίες βασίστηκαν σε ετερόκλιτο ως προς το είδος δραματολόγιο. Συμμετείχε στην παρουσίαση κυρίως έργων μπουλβάρ, ελαφράς κωμωδίας, νεοελληνικών κωμωδιών (Ψαθάς, Τσιφόρος, Γιαλαμάς), και σε μικρότερη έκταση σε παραστάσεις έργων του παγκόσμιου κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου (Σαίξπηρ, Ίψεν, Σαρτρ).[10] Ο θίασος Κ. Ανδρεάδη ήταν ένας θίασος, ο οποίος με έδρα την Αθήνα είχε αδιάλειπτη παρουσία περισσότερο από τρεις δεκαετίες, τόσο στις χειμερινές όσο και θερινές θεατρικές σεζόν, ενώ πραγματοποιούσε συστηματικά περιοδείες στα καθιερωμένα θεατρικά κέντρα της Ελλάδας και του παροικιακού ελληνισμού. Τη μακρά αυτή περίοδο ο Τ. Φαρμάκης ανέλαβε και καθήκοντα καλλιτεχνικού διευθυντή, ενώ είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με σημαντικούς Έλληνες σκηνοθέτες, όπως ο Κάρολος Κουν, ο Γιαννούλης Σαραντίδης, ο Σωκράτης Καραντινός, ο Τάκης Μουζενίδης, ο Αλέξης Σολομός κ.ά. Η παρουσία του στον θίασο της Κ. Ανδρεάδη ολοκληρώθηκε κατά τη θεατρική σεζόν 1959/60, με τη συμμετοχή στις παραστάσεις Το μεγάλο παιχνίδι και Σύζυγοι με δοκιμή. Σύμφωνα με μετέπειτα μαρτυρία —και χωρίς να καταστεί εφικτό να διασταυρωθεί και από άλλες πηγές— την περίοδο της Απελευθέρωσης συμμετείχε με τον θίασο Θέατρο του Λαού στις ολιγοήμερες παραστάσεις του έργου 1941–1944 στο θέατρο Παπαϊωάννου (Δεκέμβριος 1944).[11]
Στη συνέχεια της καριέρας του εργάστηκε στο ελεύθερο θέατρο περισσότερο ως σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής θιάσων και λιγότερο ως ηθοποιός. Φέροντας τις τρεις αυτές ιδιότητες, συμμετείχε στον Θίασο των Διονυσίων (1960/61) και στο «ανέβασμα» των έργων Επικίνδυνη Στροφή και Άσκησις πέντε δαχτύλων. Έπειτα, το καλοκαίρι του 1961 σκηνοθέτησε δύο παραστάσεις για τον θίασο του Λιάκου Χριστογιανόπουλου, το Αθηναϊκό Θέατρο (Η δίκη της Μαίρης Ντάνκαν και Ο δολοφόνος θά ρθη τα μεσάνυχτα). Ακολούθησε η συνεργασία του με τον θίασο της Έλλης Λαμπέτη (1961/62), στον οποίο εργάστηκε τόσο ως ηθοποιός όσο και ως σκηνοθέτης. Έπαιξε στις παραστάσεις Το θαύμα της Άννυ Σάλλιβαν και Η μικρή μας πόλη, ενώ έπαιξε και σκηνοθέτησε την παράσταση Πεγκ καρδούλα μου. Το 1962 συνεργάστηκε με την Τζένη Ρουσσέα στο Θέατρο Θυμέλη (Θεσσαλονίκη), όπου παρουσίασαν το έργο του Ν. Κράσνα Χρυσή μου Ρουθ. Τελευταίος σταθμός στην καριέρα του Τ. Φαρμάκη υπήρξε ο θίασος Γιάννη Φέρτη – Ξένιας Καλογεροπούλου, στον οποίο εργάστηκε για τρία χρόνια κυρίως ως σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής και περιστασιακά ως ηθοποιός. Η συνεργασία αυτή απέφερε δέκα θεατρικές παραγωγές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (Το νυφικό κρεβάτι, Ο γλάρος, Δέκα μικροί νέγροι, Καημένε μου Μάρικ κ.ά.). Ο τελευταίος ρόλος που ερμήνευσε επί σκηνής ήταν του μπάτλερ Μέριμαν στην παράσταση Ο σοβαρός κύριος Ερνέστος, ενώ τελευταίες σκηνοθετικές του δουλειές υπήρξαν οι παραστάσεις Ένας ηλίθιος και Η ηδονή της τιμιότητος.[12] Η τελευταία αυτή σκηνοθετική τού δουλειά αποκόμισε θετικά σχόλια από την πλειοψηφία των θεατρικών κριτικών της εποχής.[13][14]
Κατά την τελευταία αυτή περίοδο της σταδιοδρομίας του συνεργάστηκε με νεοσύστατους θιάσους του εμπορικού θεάτρου και σκηνοθέτησε παραστάσεις σύγχρονων έργων πρόζας (δράματα, κωμωδίες, αστυνομικά), από τα οποία κάποια ήταν έργα ρεπερτορίου. Η πλειονότητα των θεατρικών κριτικών αναγνώρισαν ότι πολλές από αυτές τις παραστάσεις ήταν σκηνοθετημένες με προσοχή και ευταξία, ότι είχε δοθεί έμφαση στο ρυθμό και στην απόδοση του πνεύματος του εκάστοτε συγγραφέα. Ως ηθοποιός αντιμετώπισε πιο συχνά τα «βέλη» των κριτικών καθώς γίνεται συχνά λόγος για μανιέρα και υπερβολή στις ερμηνείες του, για αστοχίες στην προσέγγιση και απόδοση των ρόλων του.
Παραστασιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]I. Λίστα ελληνικών θεατρικών παραστάσεων τις οποίες ο Τ. Φαρμάκης σκηνοθέτησε.
II. Κατάλογος ελληνικών θεατρικών παραστάσεων στις οποίες ο Τ. Φαρμάκης συμμετείχε ως ηθοποιός.
Όλες οι πληροφορίες προέρχονται από το έντυπο πρόγραμμα της κάθε παράστασης ή/και από σχετικά δελτία τύπου.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Σταματοπούλου - Βασιλάκου, Χρυσόθεμις (επιμ.) (1999). Σωματείο Ελλήνων ηθοποιών: ογδόντα χρόνια 1917–1997. Αθήνα: Εκδόσεις Κ. & Π. Σμπίλια. σελ. 373–374. ISBN 960-255-208-5.
- ↑ Έξαρχος, Θόδωρος (1996). Έλληνες ηθοποιοί. "Αναζητώντας τις ρίζες". Έτος γέννησης από 1900 μέχρι 1925: τόμος Β2 (Ν–Ω). Γιάννινα, Αθήνα: Εκδόσεις Δωδώνη. σελ. 464. ISBN 960-248-813-1.
- ↑ Νιάρχος, Θανάσης (επιμ.) (2013). Έλληνες σκηνοθέτες του 20ού αιώνα. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος. σελ. 159. ISBN 978-960-499-088-7.
- ↑ «Αγγέλματα και Ειδήσεις». Νέα Εστία 87 (1026): 489. 01 Απριλίου 1970.
- ↑ Σταματογιαννάκη, Κωνσταντίνα (2018). Ο Θ. Ν. Συναδινός και η παρουσία του στο ελληνικό θέατρο [διδακτορική διατριβή]. Αθήνα: Ε.Κ.Π.Α. – Φιλοσοφική Σχολή – Τμήμα Θεατρικών Σπουδών. σελ. 452.
- ↑ Σταματοπούλου - Βασιλάκου, Χρυσόθεμις (επιμ.) (1999). Σωματείο Ελλήνων ηθοποιών: ογδόντα χρόνια 1917–1997. Αθήνα: Εκδόσεις Κ. & Π. Σμπίλια. σελ. 350, 362. ISBN 960-255-208-5.
- ↑ Γλυτζουρής, Αντώνης (2014). Η σκηνοθετική τέχνη στην Ελλάδα (2η έκδοση). Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελ. 273. ISBN 978-960-524-330-2.
- ↑ Ιορδανίδου, Σοφία (2003). Ο Πιραντέλλο στην Ελλάδα [διδακτορική διατριβή]. Αθήνα: Α.Π.Θ. - Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. σελ. 108.
- ↑ «Πρόσωπα: Χρήστος Φαρμάκης». Εθνικό Θέατρο - Ψηφιοποιημένο Αρχείο. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2020.
- ↑ «Who's who: Φαρμάκης Τίτος». Θέατρο: έκδοση θεάτρου, μουσικής, χορού και κινηματογράφου (Θόδωρος Κρίτας): 352. 1967.
- ↑ Καγγελάρη, Δηώ (2007). «Η θεατρική σκηνή 1941-1953». Στο: Χατζηιωσήφ, Χρήστος. Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα: Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Κατοχή – Αντίσταση 1940–1945, τόμος Γ2. Αθήνα: Βιβλιόραμα. σελ. 358.
- ↑ Νιάρχος, Θανάσης (επιμ.) (2013). Έλληνες σκηνοθέτες του 20ού αιώνα. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος. σελ. 159–160. ISBN 978-960-499-088-7.
- ↑ Δόξας, Άγγελος (19/12/1969). «Η "Ηδονή της τιμιότητος" στο Θέατρο "Αλάμπρα"». Ελεύθερος Κόσμος [Αθήνα].
- ↑ Βαρίκας, Βάσος (07/01/1970). «"Πάρτυ γενεθλίων" και πρόγραμμα Πιραντέλλο». Τα Νέα [Αθήνα]: σελ. 2.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- «Who's who: Φαρμάκης Τίτος», Θέατρο: έκδοση θεάτρου, μουσικής, χορού και κινηματογράφου (1967).
- «Αγγέλματα και Ειδήσεις». Νέα Εστία 87, 1026 (01 Απριλίου 1970)
- Βαρίκας, Βάσος. «"Πάρτυ γενεθλίων" και πρόγραμμα Πιραντέλλο», Τα Νέα, 07/01/1970.
- Γλυτζουρής, Αντώνης. Η σκηνοθετική τέχνη στην Ελλάδα. 2η έκδ. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2014.
- Δόξας, Άγγελος. «Η "Ηδονή της τιμιότητος" στο Θέατρο "Αλάμπρα"», Ελεύθερος Κόσμος [Αθήνα], 19/12/1969.
- Έξαρχος, Θεόδωρος. Έλληνες ηθοποιοί. "Αναζητώντας τις ρίζες". Έτος γέννησης από 1900 μέχρι 1925, τόμος Β2 (Ν–Ω). Γιάννενα, Αθήνα: Δωδώνη, 1996.
- Ιορδανίδου, Σοφία. Ο Πιραντέλλο στην Ελλάδα [διδακτορική διατριβή]. Αθήνα: Α.Π.Θ. – Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, 2003.
- Καγγελάρη, Δηώ. «Η θεατρική σκηνή 1941–1953», στο Χρ. Χατζηιωσήφ, Π. Παπαστράτης (επιμ.) Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα: Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Κατοχή – Αντίσταση 1940–1945, τόμος Γ2. Αθήνα: Βιβλιόραμα, 2007, σ. 335–361.
- Νιάρχος, Θανάσης (επιμ.). Έλληνες σκηνοθέτες του 20ού αιώνα. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος, 2013.
- Σταματογιαννάκη, Κωνσταντίνα. Ο Θ. Ν. Συναδινός και η παρουσία του στο ελληνικό θέατρο [διδακτορική διατριβή]. Αθήνα: Ε.Κ.Π.Α. – Φιλοσοφική Σχολή – Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, 2018.
- Σταματοπούλου - Βασιλάκου, Χρυσόθεμις (επιμ.). Σωματείο Ελλήνων ηθοποιών: ογδόντα χρόνια 1917–1997. Αθήνα: Εκδόσεις Κ. & Π. Σμπίλια, 1999.