Σάμπαα
 | |||
|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 664.000 (εκτίμ. 2001) | ||
| Άνθρωπος | Μσάμπαα (Mshambaa) Σάμπαα (Shambaa) | ||
| Άνθρωποι | Ουασάμπαα (Washambaa ή Wasambaa) | ||
| Γλώσσα | Κισάμπαα (Kishambaa) Σαμπάλα (Shambala)[από τους Σάμπαα] | ||
| Χώρα | Ουσάμπαα (Usambaa) Ουσαμπάρα (Usambara) Σαμπαλάι (Shambalai)[από τους Σάμπαα] | ||
| Συγγενική φυλή | Μποντέι (Bondei) Ζιγκούα (Zigua) | ||
Οι Σάμπαα (Shambaa)[Σημ. 1] (οι οποίοι επίσης αποκαλούνται Σαμπάλα (Shambala ή Sambala) ή Σαμπάρα (Sambara), είναι μια εθνοτική και γλωσσική ομάδα από τα Ουσαμπάρα Όρη (Usambara Mountains), στην Περιφέρεια Τάνγκα (Tanga Region), της βορειοανατολικής Τανζανίας.
Το 2001, ο πληθυσμός των Σάμπαα (Shambaa), εκτιμάτο ότι αριθμούσε 664.000 άτομα.[1]
Γλώσσα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κισάμπαα (Kishambaa) είναι η λέξη των Σάμπαα (Sambaa) για την γλώσσα Σαμπάλα (Shambala language), Ουασάμπαα (Wasambaa) είναι η ονομασία για τους ανθρώπους (Μσάμπαα (Msambaa) για τον άνθρωπο) και Ουσάμπαα (Usambaa) ή Ουσαμπάρα (Usambara) χρησιμοποιείται για τα εδάφη των Σάμπαα (Sambaa). Οι Σάμπαα (Shambaa) αποκαλούν τα εδάφη των Σαμπαλάι (Shambalai).
Η γλώσσα είναι αμοιβαία κατανοητή από τους Μποντέι (Bondei) και τους Ζιγκούα (Zigua), με τις τρεις ομάδες να μοιράζονται σημαντική εδαφική αλληλοκάλυψη και μια μακρά ιστορία επιμειξιών. Οι μεταξύ των ομοιότητες, έχουν ωθήσει ορισμένους να αναφέρονται στους εαυτούς τους ως «Μποσάζι» («Boshazi») (την πρώτη συλλαβή από κάθε μια από τις τρεις ομάδες).[Σημ. 2]
Οι Σάμπαα (Sambaa) ανήκουν στις Βορειοανατολικές Παράκτιες γλώσσες Μπαντού (Bantu). Ομάδα η οποία περιλαμβάνει τα Σουαχίλι, παρόλο που τα Σουαχίλι δεν είναι αμοιβαία κατανοητά από τους Σάμπαα (Sambaa).
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ουασάμπαα (Wasambaa), κυβερνήθηκαν από τη δυναστεία Κιλίντι (Kilindi) από τα μέσα του 18ου αιώνα μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο ιδρυτής της δυναστείας ήταν ο Μπέγκχα (Mbegha) και ο γιος του Μπούγκχε (Bughe) εγκατέστησε την πρωτεύουσα στην κορυφή του λόφου στη Βούγκα (Vuga).
Το βασίλειο έφτασε στο απόγειό του, υπό τον Κιμουέρι υε Νυουμπάι (Kimweri ye Nyumbai). Μετά τον θάνατό του το 1862, ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος για τη διαδοχή, ο οποίος τροφοδοτήθηκε από τον ανταγωνισμό που είχε φέρει στην περιοχή, ο νέος πλούτος από το εμπόριο του καραβανιού στην κοιλάδα Πανγκάνι (Pangani).[2] Η ευλογιά και το δουλεμπόριο συνέβαλαν στη διάλυση του βασιλείου, καθώς επίσης και μια πυρκαγιά του 1898, η οποία κατέστρεψε τη Βούγκα (Vuga). Οι Γερμανοί πήραν τον έλεγχο.[3]
Υπό το αποικιοκρατικό καθεστώς, η δυναστεία, συνέχισε να έχει κάποια εξουσία, αλλά το 1962, η κυβέρνηση της Τανζανίας αφαίρεσε όλη την εξουσία από τα κληρονομικά βασίλεια.[4] Ο Κιμουέρι Μπούτα Μαγκόγκο (Kimweri Mputa Magogo), απόγονος του Κιμουέρι υε Νυουμπάι (Kimweri ye Nyumbai), απεβίωσε το 2000 και ήταν ο τελευταίος Βασιλιάς των Λιονταριών.[5]
Η περιοχή της Ουσαμπάρα (Usambara) ήταν το αρχηγείο της Γερμανικής Ανατολικής Αφρικής (German East Africa) κατά τους ζεστούς μήνες. Η Τανγκανίκα (Tanganyika), η ονομασία για την Γερμανική αποικία και μετέπειτα για τη δημοκρατία και τελικά, για το τμήμα της ενδοχώρας, προέρχεται από τα Σάμπαα (Sambaa): Tanga σημαίνει καλλιεργημένη γη και nyika θαμνώδης γη.
Εικόνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]![[Σημ. 3]](/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Bundesarchiv_Bild_105-DOA0790,_Deutsch-Ostafrika,_Waschambaafrauen.jpg)
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Χάριν της μετάφρασης, προτιμήθηκε να διατηρηθούν τα τμήματα με την Αγγλική-Σουαχίλι γραφή έναντι της Ελληνικής τους γραφής. Ο λόγος που γίνεται αυτό, είναι διότι ορισμένες ονομασίες δεν μπορούν να αποδοθούν 100% με την Ελληνική γραφή, π.χ. τόσο η Αγγλική-Σουαχίλι ονομασία Shambaa όσο και η ονομασία Shabaa, στα Ελληνικά γράφονται ως «Σάμπαα». Η αναγραφή λοιπόν της Αγγλικής-Σουαχίλι ονομασίας, μας βοηθά στη συγκεκριμένη περίπτωση, να δούμε ότι η Ελληνική ονομασία προφέρεται ως «Σά-μ-μπα-α» και όχι ως «Σά-μπα-α» (γιατί δεν είναι Shabaa αλλά Shambaa). Υπάρχουν αρκετές τέτοιες περιπτώσεις, οπότε η παράλληλη παράθεση της Αγγλικής-Σουαχίλι ονομασίας, διευκολύνει στην Ελληνική ανάγνωση της ονομασίας. Επιπλέον, όπου υπάρχει ονομασία σε Ελληνική γραφή, παρατίθεται απαραιτήτως (εντός παρενθέσεως) και η Αγγλική-Σουαχίλι ονομασία, ώστε να διευκολυνθεί περαιτέρω, ο μη εξοικειωμένος (με τις Σουαχίλι ονομασίες) αναγνώστης.
- ↑ Η ονομασία «Μποσάζι» («Boshazi»), προέρχεται από την πρώτη συλλαβή των:
- Μπο-ντέι
- Σά-μπαα και
- Ζι-γκούα.
- ↑ Προσέξτε τα σκουλαρίκια στα αυτιά των γυναικών -όσο πιο πολλά, τόσο πιο εύπορη η γυναίκα (κατ'επέκταση και ο άνδρας της).
- Παραπομπές σημειώσεων
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ethnologue.
- ↑ Conte 2004, σελ. 33.
- ↑ Murless 2013, σελ. 2.
- ↑ Feierman 1990, σελ. 229.
- ↑ Feierman 1990, σελ. 172.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- (Αγγλικά) Conte, Christopher Allan (1 Ιανουαρίου 2004). Highland Sanctuary: Environmental History in Tanzania's Usambara Mountains. Ohio University Press. ISBN 978-0-8214-1554-2. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2013.
- (Αγγλικά) Feierman, Steven M. (14 Νοεμβρίου 1990). Peasant Intellectuals: Anthropology and History in Tanzania. Univ of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-12523-3. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2013.
- (Αγγλικά) Murless, Peter (2013). «The Usambara Mountains of Tanzania» (PDF). Irente Biodiversity Reserve. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2013.[νεκρός σύνδεσμος]