Ρίτσαρντ Τζόζεφ Νόιτρα

Ρίτσαρντ Τζόζεφ Νόιτρα
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	8  Απριλίου 1892 Βιέννη
Θάνατος	16  Απριλίου 1970 Βούπερταλ
Κατοικία	Los Angeles metropolitan area (1925–1966)
Χώρα πολιτογράφησης	Αυστρία Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (από 1929)
Ύψος	179 cm
Βάρος	84 kg
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά Γερμανικά
Σπουδές	Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιένης
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αρχιτέκτονας φωτογράφος
Εργοδότης	Πολιτειακό Πολυτεχνικό Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας
Οικογένεια
Σύζυγος	Dione Niedermann (από 1922)
Τέκνα	Dion Neutra
Γονείς	Samuel Neutra
Αδέλφια	Pepi Weixlgärtner-Neutra Wilhelm Neutra
Συγγενείς	Arpad Weixlgärtner (κουνιάδος)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Χρυσό μετάλλιο ΑΙΑ Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Δαχτυλίδι της Τιμής της πόλης της Βιέννης μετάλλιο Βίλχελμ Έξνερ (1959) City of Vienna Prize for Architecture (1958)
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ρίτσαρντ Τζόζεφ Νόιτρα (Richard Joseph Neutra, 8 Απριλίου 1892 – 16 Απριλίου 1970) ήταν Αυστριακός αρχιτέκτονας που δούλεψε κατά κύριο λόγο στην Αμερική.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στη Βιέννη, σε εύπορη οικογένεια, και από την ηλικία των οκτώ ετών είχε την επιθυμία να γίνει αρχιτέκτονας. Φοίτησε στην πολυτεχνική σχολή της Βιέννης από το 1911 έως το 1917, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθούσε μαθήματα στην ιδιωτική αρχιτεκτονική σχολή που ίδρυσε ο Άντολφ Λως (Adolf Loos) με το όνομα Bauschule Adolf Loos. Εκεί ξεκίνησε και η φιλία του με τον κατά πέντε χρόνια μεγαλύτερό του αρχιτέκτονα Rudolf Schindler. Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο συμμετείχε ως αξιωματικός πυροβολικού στα Βαλκάνια, εργάστηκε σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Ζυρίχη, η Luckenwalde και το Βερολίνο, έχοντας ως απώτερο σκοπό να ταξιδέψει στην Αμερική. Συνεργάστηκε αρχικά με τον αρχιτέκτονα τοπίου Gustav Ammann και στη συνέχεια με τον Έριχ Μέντελσον (Erich Mendelsohn), διάσημο για την κατασκευή του πύργου Einstein. Το 1922 παντρεύτηκε την Dione Niedermann, γυναίκα ιδιαίτερα καλλιεργημένη, και ένα χρόνο μετά, το 1923 μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, «τη χώρα όπου οι τα μυαλά των ανθρώπων είναι καθαρά από σκουπίδια», όπως έλεγε ο μέντοράς του Άντολφ Λως.

Αφού δούλεψε για σύντομο χρονικό διάστημα στη Νέα Υόρκη, το 1924, μετά τη γέννηση του πρωτότοκου γιου του, μετακόμισε στο Σικάγο όπου εργάστηκε στο περίφημο γραφείο των W. Holabird και M. Roche, μια εταιρεία με εμπειρία στις νέες κατασκευαστικές τεχνολογίες. Στη συνέχεια εργάστηκε ως εξωτερικός συνεργάτης στο γραφείο του Φρανκ Λόιντ Ράιτ στο Talliesin, τον οποίο θαύμαζε ιδιαίτερα. Το 1925 μετακόμισε με την οικογένειά του στην Καλιφόρνια, στο Kings Road Ηouse, εκεί όπου βρισκόταν ο συμφοιτητής και φίλος του R. Schindler, και άνοιξε το δικό του γραφείο. Στο διάστημα 1927 - 1929 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο 'Πώς χτίζει η Αμερική', κατασκευάζει μια από τις πιο σημαντικές κατοικίες του, το Lovell House, και παραδίδει μαθήματα αρχιτεκτονικής στην Ακαδημία Μοντέρνας Τέχνης του Λος Άντζελες. Ταξιδεύει στην Ευρώπη, όπου γνωρίζει τους σπουδαίους αρχιτέκτονες της γενιάς του, συμμετέχει στη συνάντηση του CIAM στις Βρυξέλλες ως αμερικάνος εκπρόσωπος και, τέλος, το 1932 παρουσιάζει το αρχιτεκτονικό του έργο στο MoMA, σε έκθεση με τίτλο 'Μοντέρνα Αρχιτεκτονική'. Ο Ρίτσαρντ Νόιτρα είναι πια επίσημος εκπρόσωπος του Διεθνούς Στυλ (International Style), όπως το όρισαν οι Phillip Johnson και Russell Hitchcock, επιμελητές της παραπάνω έκθεσης.

Το διάστημα που ακολούθησε ήταν ιδιαίτερα παραγωγικό για τον Νόιτρα, καθώς σχεδίαζε κυρίως κατοικίες με τις αρχές του Διεθνούς Στυλ. Δώδεκα από αυτές έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά μνημεία πολιτισμού (HCM). Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου γίνεται σύμβουλος αρχιτέκτονας της κυβέρνησης του Πουέρτο Ρίκο για την κατασκευή εκπαιδευτικών και νοσηλευτικών κτηρίων, καθώς και πρόεδρος του οργανισμού Διεθνή Συνέδρια Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής (Congrès Internationaux d'Architecture Moderne, CIAM) για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και αντιπροσώπευσε τον οργανισμό σε παγκόσμια συνέδρια για τον σχεδιασμό και την ανασυγκρότηση μετά τον πόλεμο. Σε αυτό το διάστημα, ο Νόιτρα απολαμβάνει δημοσιότητας αφού το περιοδικό Arts and Architecture από το 1938 έως και το 1960 δημοσιεύει οποιοδήποτε έργο του, ενώ το 1946, το περιοδικό Architecture d' Aujourd' hui εκδίδει ειδικό αφιέρωμα για εκείνον. Στη συνέχεια, το 1949 έως το 1959, ο Νόιτρα συνεργάζεται με τον Robert E. Alexander, γεγονός που του επέτρεψε να ασχοληθεί με μεγαλύτερης κλίμακας, δημόσια έργα, όπως εκκλησίες, σχολεία και καταστήματα. Το 1954 δημοσιεύει το βιβλίο του, Survival Through Design, που αποτελεί το πιο σημαντικό γραπτό έργο του καθώς επεξηγεί τη φιλοσοφία του σε 47 μικρά κείμενα.

Το 1965 όρισε ως επίσημο συνεργάτη του, τον γιό του Dion Neutra και έτσι η εταιρία μετατρέπεται σε "Richard and Dion Neutra". Κατά τη δεκαετία του 1970 σχεδίασε 8 κατοικίες στην Ευρώπη. Πέθανε σε ηλικία 78 ετών στο Βούπερταλ, στη Γερμανία.

Αρχιτεκτονικό ύφος

Ο Νόιτρα μέσω του αρχιτεκτονικού του έργου, αντιπροσωπεύει το International Style, το οποίο εκφράζεται με την εντύπωση των επίπεδων επιφανειών που περιβάλλουν τον όγκο, 'το ανοιχτό κουτί', όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν ο Hitchcock και Johnson. Είναι ένα κίνημα που βασίζεται στην ευελιξία της ελεύθερης κάτοψης, τονισμένης μέσω της χρήσης του φέροντος οργανισμού. Ο Νόιτρα ταυτόχρονα διαφοροποιείται από τον στεγνό φονξιοναλιστικό χαρακτήρα του International Style, εισάγοντας τους προβληματισμούς του, τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και την ευαισθησία του. Συγκεκριμένα, επανεξετάζει τη σχέση του κλειστού χώρου με τον ανοιχτό, στοχεύοντας στην ενεργή αλληλεπίδραση τους αλλά και στον σωστό ηλιασμό και φωτισμό του κτιρίου. Τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα η ένταξη του κτίσματος στο τοπίο, γεγονός που φαίνεται από το πόσο διαφέρουν τα κτίρια του.

Επίσης, αφορμόμενος από την επιστήμη της Βιολογίας τονίζει τη σημασία της ψυχοφυσιολογικής ευεξίας των ανθρώπων κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, θεματική που αναλύει εκτενέστατα στο βιβλίο του Survival Through Design. Κατ΄ επέκταση, ως αρχιτέκτονας ενδιαφέρεται έντονα για τις ψυχικές ανάγκες του πελάτη του, του οποίου η καθημερινή ζωή αποτελεί αντικείμενο εξέτασης και αφορμή για τον σχεδιασμό. Σε συνέντευξη του, όταν τον ρώτησαν «πώς είναι δυνατό το σπίτι να επηρεάζει την ψυχική μας υγεία», εκείνος απαντά «πώς είναι δυνατόν να μην μας επηρεάζει? Πού νομίζετε ότι ξεκινά η τρέλα?»

Μέσα από την πάροδο του χρόνου αποκαλύπτονται τα κοινά χαρακτηριστικά των έργων του, η επίλυση ελαφριών κατασκευών, η κάτοψη με λεπτά στοιχεία, το παράθυρο ταινία και οι προεξέχουσες οροφές τα οποία διαμορφώνουν την αισθητική που προκύπτει από τη δομική επίλυση του κτιρίου. Ταυτόχρονα, ως αρχιτέκτονας χαρακτηρίζεται από την κατασκευαστική ακρίβεια των κτιριολογικών του ιδεών, από τον λεπτομερή σχεδιασμό και από τη συνεχής επίβλεψη της κατασκευής. Αρνητική κριτική έχει ασκηθεί ως προς την αδυναμία προσαρμογής του στη μεγάλη κλίμακα, καθώς τα κτίρια αυτού του χαρακτήρα, έφεραν στοιχεία της μικρότερης κλίμακας που είχε συνηθίζει να δουλεύει. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί η ζωγραφική ικανότητα του Νόιτρα, η οποία δεν αποτυπώνεται τόσο στα αρχιτεκτονικά σκίτσα του, όσο σε σκίτσα του τοπίου, μονοκονδυλιές προσωπογραφιών και ακριβής απόδοση μορφών ζώων.

Σημαντικά έργα

Lovell House, Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, 1927-1929

Το Lovell House ή αλλιώς Lovell Health House είναι κτίριο σταθμός για τον Νόιτρα, καθώς αποτελεί ταυτόχρονα χαρακτηριστικό κτίριο του International Style, όπως χαρακτηρίστηκε αργότερα αλλά και την πρώτη εξ’ ολοκλήρου μεταλλική κατασκευή που προορίζεται για κατοικία στην Αμερική. Βρίσκεται στο Λος Άντζελες και κατασκευάστηκε για τον φυσικοθεραπευτή Philip Lovell και τη γυναίκα του, οι οποίοι όντας λάτρεις της μοντέρνας αρχιτεκτονικής είχαν αναθέσει στον Schindler τα προηγούμενα σπίτια τους. Στο πρόσωπο του Νόιτρα είδαν τους προβληματισμούς τους για την ευεξία των κατοικιών και την υγιεινή να καρποφορούν, καθώς και την ολοκληρωμένη και ακριβή μελέτη μιας πολυώροφης μονοκατοικίας και τους εξωτερικού της περιβάλλοντος.

Το κτίριο χαρακτηρίζεται από μια ισορροπημένη ασυμμετρία οριζόντιων στοιχείων, όπου κανένα μεμονωμένο στοιχείο δεν καθορίζει τη σύνθεση, αλλά επικρατεί μια μεθοδική περιπλοκότητα και αντιθέσεις. Η είσοδος πραγματοποιείται από το ψηλότερο επίπεδο, ενώ η σκάλα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς στο σπίτι που υπάρχει εκτός των άλλων και πέτρινο τζάκι. Στο εξωτερικό περιβάλλον, επικρατούν καμπύλοι αναλημματικοί τοίχοι από μπετόν, αμφιθέατρο και προσεγμένη φύτευση.

Corona Avenue School, Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, 1935

Η σχολική αρχιτεκτονική ενδιέφερε τον Νόιτρα περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο είδος δημόσιας αρχιτεκτονικής. Οι σκέψεις του για την εκπαίδευση στο project του Rush City Reformed, τον οδήγησαν στη χωρική επίλυση του σχολείου ως ισόγειο όγκο, όπου οι τάξεις άνοιγαν από τη μια στον διάδρομο και από την άλλη πλευρά, σε αυλή ειδικά διαμορφωμένη για την τάξη. Αυτή η χωρική δομή απέδιδε καλύτερο φωτισμό σε κάθε τάξη και έδινε έμφαση στις εξωτερικές δραστηριότητες του σχολείου. Το σχολείο προοριζόταν για 100 μαθητές της βαθμίδας του δημοτικού και η αντισεισμική κατασκευή του ήταν από ξύλο, με μεταλλικούς διαγώνιους συνδέσμους και μεταλλικά κουφώματα, όλα σχεδιασμένα από τον ίδιο. Οι εφημερίδες έγραψαν πως το σχολείο αυτό διέφερε από το συνηθισμένο σχολικό κτίριο, όπως ‘διαφέρει ένα αυτοκίνητο του 1936 από το πρώτο αυτοκίνητο με μηχανή’.

Kaufmann House, Palm Springs, Καλιφόρνια, 1946

Αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα και ακριβά έργα του Νόιτρα, το οποίο αναπτυσσόταν σε 3000 τετραγωνικά μέτρα στην έρημο και κόστισε 300.000$ στον πελάτη που λίγα χρόνια νωρίτερα, είχε ζητήσει από τον Frank Lloyd Wright να σχεδιάσει το Falling Water. Η αίσθηση της ελαφρότητας και της ανοιχτής δομής που οφείλεται τόσο στην κάτοψη, όσο και στην εκτεταμένη χρήση τζαμιού δημιουργεί μια αντίφαση στο κατά τα άλλα ογκώδες, πέτρινο σπίτι. Σε αυτήν ακριβώς την αντίθεση βασίζεται και η σύνθεση της κατοικίας αυτής, όπου αναπτύσσεται σε δυο κατακόρυφους άξονες, έχοντας στο σημείο τομής τους, ένα διώροφο ημιυπαίθριο χώρο, ο οποίος επιτυγχάνει τον απαραίτητο κλιματολογικό έλεγχο, τον εν λόγω gloriette. Αποκαλυπτικός είναι ο τρόπος που ο Νόιτρα εκφέρει την αρχιτεκτονική του άποψη, σχεδιάζοντας ένα man made pavilion, το οποίο, ενώ αφορμάται από το τοπίο δεν μοιάζει να έχει μεγαλώσει οργανικά από την έρημο, όπως με ίσως ανάλογο τρόπο σχεδίασε ο FLW στο Falling Water.

Βιβλιογραφία

• Richard neutra and the search for modern architecture, a biography and history_Thomas s.Hines_University of California Press
• Richard Neutra, Manfred Sack_ Studio Paperback
• Neutra, Barbara Lamprecht_ Taschen
• The architecture of Richard Neutra, from international style to California modern _A.Drexler, Th.S.Hines_The museam of modern art new York
• Survival Through Design, Neutra_ Oxford University Press
• Form Follows Libido, Architecture and R.Neutra in a Phychoanalytic Culture_ Sylvia Lavin_The MIT PRESS
• Μοντέρνα αρχιτεκτονική, K.Frampton_ Θεμέλιο