Μοναστήρι του Αλαχάν
Συντεταγμένες: 36°46′46″N 33°21′56″E / 36.77944°N 33.36556°E
| Μοναστήρι του Αλαχάν | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | αρχαιολογική θέση και μοναστήρι |
| Αρχιτεκτονική | βυζαντινή αρχιτεκτονική |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 36°46′46″N 33°21′56″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Επαρχία Μερσίνης και Mut |
| Χώρα | Τουρκία |
| Προστασία | ενδεικτικός κατάλογος Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς (από 2000) |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Το Μοναστήρι του Αλαχάν (τουρκικά: Koja Kalessi)[1] είναι συγκρότημα κτηρίων του πέμπτου αιώνα, που βρίσκεται στα βουνά της Ισαυρίας[2] στη νότια Μικρά Ασία (επαρχία Μερσίνης στη σημερινή Τουρκία). Βρίσκεται σε υψόμετρο 4.000 πόδια. Είναι 3.000 πόδια πάνω από την κοιλάδα του Καλύκαδνου [1] και απέχει μία ώρα με τα πόδια από το χωριό Γκετσιμλί.[3] Αν και αποκαλείται μοναστήρι σε πολλές πηγές, αυτή η άποψη αμφισβητείται και οι πιο πρόσφατες μελέτες θεωρούν ότι είναι προσκυνηματικό ιερό. Το συγκρότημα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της πρώιμης βυζαντινής αρχιτεκτονικής και σχεδόν καθετί γνωστό για αυτό οφείλεται στις ανασκαφές του Μάικλ Γκοφ, οι οποίες έγιναν μεταξύ των ετών 1955 και 1972. [4][5]
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κατασκευή πραγματοποιήθηκε σε δύο περιόδους. Το πρώτο τμήμα κατασκευάστηκε στα μέσα του πέμπτου αιώνα υπό τον αυτοκράτορα Λέοντα Α', ενώ το δεύτερο κατασκευάστηκε στο τελευταίο τέταρτο του πέμπτου αιώνα υπό τον αυτοκράτορα Ζήνωνα. [6] Το συγκρότημα περιλαμβάνει δύο εκκλησίες, λαξευτούς θαλάμους, ένα Βαπτιστήριο, κοιτώνες και πολλούς άλλους χώρους, όπως προαύλιο, νεκρόπολη, λουτρό και κάτω βεράντα. Έχει αναπτυχθεί έντονη συζήτηση για τον αρχικό σκοπό του μοναστηριού, αλλά παρ' όλα αυτά έγινε κοινόχρηστος χώρος διαβίωσης για μοναχούς και όσους αναζητούσαν προσκύνημα μέχρι τον έβδομο αιώνα μ.Χ., οπότε και εγκαταλείφθηκε. [6] Με την ανάληψη της εξουσίας, ο αυτοκράτορας Ζήνων, που καταγόταν από την Ισαυρία, ανέλαβε την κατασκευή και πιθανότατα χρηματοδότησε το έργο. Συχνά επέστρεφε στην πατρίδα του ως ένα μέρος καταφυγίου, κάτι που θα μπορούσε να υποδηλώνει το ενδιαφέρον του για την ολοκλήρωση του έργου. [4]
Το συγκρότημα αποτελεί παράδειγμα λιθοδομής έμπειρων μαστόρων από την Ισαυρία. [6] Το Αλαχάν είναι ένα σημείο κλειδί στην ιστορία της πρώιμης βυζαντινής αρχιτεκτονικής,[7] μισό αιώνα πριν από τα μεγάλα επιτεύγματα της Ανικίας Ιουλιανής και του Ιουστινιανού Α' στην Κωνσταντινούπολη. [8]
Δεν είναι γνωστό πότε και για ποιο λόγο εγκαταλήφθηκε το μοναστήρι. Με βάση νομίσματα, που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές, ο χώρος ήταν σε χρήση τουλάχιστον μέχρι τον 8ο αιώνα.[9]
Μετά από μία περίοδο ανακαίνισης δύο ετών τα κτίσματα στο Μοναστήρι του Αλαχάν έγιναν και πάλι επισκέψιμα από το 2015 και εξής.[10]
Κτήρια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σπήλαιο Εκκλησία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο δυτικό άκρο της τοποθεσίας υπάρχει ένα μεγάλο φυσικά διαμορφωμένο σπήλαιο ύψους περίπου 10 m. Παλαιότερα περιείχε πολλά μεγάλα δωμάτια διατεταγμένα σε τρεις ορόφους, το καθένα με ύψος λίγο πάνω από 2 μέτρα, αν και τώρα είναι σχεδόν εντελώς άδειο. Μέσα στο συγκρότημα των σπηλαίων υπάρχει μια εκκλησία, η οποία είναι περίπου 7,5 επί 7,7 μ. σε μέγεθος. Η υπόσκαφη εκκλησία πιστεύεται ότι είναι η πρώτη από τις εκκλησίες του μοναστηριού, που χτίστηκε. [11]
Δυτική Εκκλησία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Δυτική Εκκλησία, που αναφέρεται από τον Γκοφ ως «Εκκλησία των Ευαγγελιστών», [12] είναι η μεγαλύτερη από όλες τις εκκλησίες του μοναστηριού, με συνολική διάσταση 36 επί 16 μέτρα. Ο ναός έχει σχήμα βασιλικής με τρεις σειρές - κεντρικό σηκό και δύο πλάγια κλίτη. Χτίστηκε μετά τη σπηλαιώδη εκκλησία, αλλά πριν την ανατολική εκκλησία. Είναι η λιγότερο διατηρημένη από τις τρεις εκκλησίες και οι πρώτοι επισκέπτες της τοποθεσίας δεν την αναγνώρισαν ως εκκλησία, αλλά ως πύλη προς την τοποθεσία. Σύμφωνα με τον Γκοφ, η παροχή δύο παστοφορίων αποδεικνύει ότι ήταν εκκλησία και οι διακοσμήσεις, που βρέθηκαν στην στολισμένη πύλη της παραπέμπουν στον Ευαγγελισμό, γι' αυτό ο Γκοφ έδωσε αυτό το όνομα στο κτήριο. [11]
Η ανασκαφή του Γκοφ ανακάλυψε διακοσμήσεις από γλυπτή τοιχοποιία και πλούσια ψηφιδωτά, γεγονός που υποδηλώνει ότι η εκκλησία είχε πλούσια προστασία κατά την εποχή της. [11]
Το τραχύ έδαφος των βουνών σήμαινε ότι μεγάλο μέρος της πλευράς του γκρεμού έπρεπε να κοπεί κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Ακόμη και τότε, το σχέδιο της εκκλησίας προσαρμόστηκε, για να ταιριάζει στη μορφολογία του εδάφους. Ως αποτέλεσμα, δεν μοιάζει με τον τέλειο προσανατολισμό ανατολής/δύσης, που ήταν χαρακτηριστικός των εκκλησιών εκείνη την εποχή.
Ανατολική Εκκλησία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ανατολική Εκκλησία, που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του μοναστηριού, είναι η καλύτερα διατηρημένη από όλες τις εκκλησίες. Είναι πολύ μικρότερη από τη Δυτική Εκκλησία, με διαστάσεις 23 επί 15 μέτρα σε μέγεθος. Έχει σχέδιο βασιλικής με πύργο επάλληλο στο ανατολικό τμήμα του ναού. Ο Γκοφ πιστεύει ότι η οροφή πιθανότατα δεν ήταν κατασκευασμένη από πέτρα, καθώς σχεδόν κανένα τμήμα της δεν βρέθηκε ανάμεσα στα ερείπια της ανασκαφής του. Αντίθετα, προτείνει ότι πιθανότατα κατασκευάστηκε από ελαφριά ξύλινα πλακάκια. [11]
Αυτή η εκκλησία είναι λιγότερο διακοσμημένη από τις άλλες δύο γιατί προσεγγιζόταν μόνο μέσα από το μοναστηριακό συγκρότημα. Περιέχει μόνο ελαφριά διακόσμηση στην είσοδο.
Διάδρομος με κιονοστοιχίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ένας διάδρομος με κιονοστοιχία, αρχικά καλυμμένος, συνδέει τη Δυτική και την Ανατολική Εκκλησία. Ο διάδρομος παρείχε επίσης πρόσβαση σε άλλα κτήρια του συγκροτήματος, όπως το βαπτιστήριο και τους χώρους διαμονής. Περιόρισε επίσης την πρόσβαση στην τοποθεσία από την πλαγιά του λόφου κάτω, χάρη σε έναν ψηλό τοίχο αντιστήριξης στη νότια πλευρά του. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν τον τύπο της στέγης, που κάλυπτε το διάδρομο. [11]
Βαπτιστήριο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υπάρχει στο συγκρότημα κτηρίων ένα βαπτιστήριο με δύο κλίτη και δύο αψίδες, με προσανατολισμό ανατολής-δυτικής, με είσοδο νότια μέσω του βόρειου τοίχου του πεζόδρομου με κιονοστοιχία. Η ανακάλυψη μιας κολυμβήθρας βαπτίσματος σε σχήμα σταυρού επιβεβαιώνει ότι το κτήριο χρησιμοποιήθηκε ως βαπτιστήριο.[9] Πιστεύεται ότι χτίστηκε καθώς η κοινότητα στο Αλαχάν επεκτάθηκε, καθώς μια κρήνη, που βρίσκεται στην εκκλησία της σπηλιάς πιθανότατα χρησίμευε ως το αρχικό βαπτιστήριο. Το εσωτερικό του βαπτιστηρίου έχει διάφορες ζωγραφιές. Στην ανατολική εκκλησία δεν υπάρχουν ζωγραφιές, ίσως επειδή οι ζωγράφοι δεν ήταν πλέον παρόντες, όταν τελείωσε η ανατολική εκκλησία. Αυτό υποδηλώνει ότι υπήρξε σημαντική χρονική καθυστέρηση μεταξύ της κατασκευής του κάθε κτηρίου. Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία, που να υποδεικνύουν με βεβαιότητα ποιος τύπος στέγης κάλυπτε το κτήριο. [11]
Χώροι διαβίωσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Καθώς η μοναστική κοινότητα μεγάλωνε, οι χώροι διαβίωσης στο συγκρότημα των σπηλαίων δεν ήταν πλέον επαρκείς. Μεταξύ της δυτικής εκκλησίας και του βαπτιστηρίου χτίστηκαν πρόσθετοι χώροι διαβίωσης με τέσσερις ξεχωριστές ομάδες δωματίων. Η πρόσβαση σε αυτές τις κατοικίες γινόταν μέσω του συμπλέγματος των σπηλαίων και του πεζόδρομου με κιονοστοιχίες. [11]
Άλλοι χώροι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το συγκρότημα έχει πολλούς άλλους χώρους. Αυτοί περιλαμβάνουν α. ένα προαύλιο, που βρίσκεται έξω από την ανατολική εκκλησία και βόρεια του πεζόδρομου με κιονοστοιχία, β. μια νεκρόπολη ακριβώς δυτικά του προαστίου, γ. τάφοι του Ταράση του Πρεσβύτερου και του Νεότερου, λαξευμένοι στην πλευρά του γκρεμού δίπλα στη νεκρόπολη,[9] δ. ένα συγκρότημα πηγών, που κατευθύνει το νερό γύρω και κάτω από τα κτήρια, τόσο για να τα διατηρεί στεγνά όσο και για να παρέχει μια αξιόπιστη πηγή νερού στην κοινότητα, ε. ένα λουτρό, που βρίσκεται ανατολικά, μετά την ανατολική εκκλησία και στ. μια χαμηλότερη βεράντα στην κοιλάδα, που χρησιμοποιούνταν για τη γεωργία. [11]
Περιηγητές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Οθωμανός περιηγητής, Εβλιγιά Τσελεμπή, επισκέφτηκε το μοναστήρι το 1671-72 και κατέγραψε στις αφηγήσεις του την έκπληξή του μαζί με τη σύστασή του ότι, " Αυτό είναι κάτι που αξίζει μια επίσκεψη ". [13] Ο πρώτος Ευρωπαίος επισκέπτης Κόμης Λεόν ντε Λαβόρντ, που έφτασε το 1826 ήταν ενθουσιώδης αλλά ανακριβής στις γραπτές αφηγήσεις του για το μοναστήρι. [13] Ακολούθησε ο Άγγλος κληρικός, A. Χέντλαμ, ο οποίος έγραψε ένα εξαντλητικό άρθρο, που δίνει λεπτομέρειες για το μοναστηριακό συγκρότημα καθώς και για την εκκλησία, που βρίσκεται στο ανατολικό άκρο. [13] Ο Χέντλαμ υπέθεσε ότι το Αλαχάν μπορεί να είναι γνωστό ως το βυζαντινό μοναστήρι Άπαντνα, το οποίο αναστηλώθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιουστινιανού, ωστόσο, ο Μάικλ Γκοφ δηλώνει ότι το Αλαχάν δεν δείχνει σημάδια αναστήλωσης, για να υποστηριχθεί αυτή η υπόθεση. [14]
Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αυτή η τοποθεσία προστέθηκε στον προσωρινό κατάλογο μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO στις 25 Φεβρουαρίου 2000 στην κατηγορία Πολιτισμός. [15]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Some Recent Finds at Alahan (Koja Kalessi), Michael Gough, Anatolian Studies, Vol. 5, (1955), 115. JSTOR
- ↑ Gough, Michael (1968). «Alahan Monastery: A Masterpiece of Early Christian Architecture». The Metropolitan Museum of Art Bulletin 26 (10): 455–464. doi:. ISSN 0026-1521. https://www.jstor.org/stable/3258816.
- ↑ «Mersin Alahan Monastery | Turkish Museums». Turkish Museum (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ 4,0 4,1 Matthews, Roger (1998). Ancient Anatolia. London: British Institute of Archaeology at Ankara. σελίδες 315–338.
- ↑ Wetzig, Norman (2014). «Alahan Monastery. Old findings - New interpretations». Deutsches Archäologisches Institut. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Gough, Michael. "The Emperor Zeno and Some Cilician Churches." Anatolian Studies 22 (1972): 199-212. JSTOR [JSTOR]. Web
- ↑ ali. «Architectural Conservation (Documentation, Restitution and Restoration) Project of "Alahan Monastery"». Artı Bir Proje | Mimarlık | Restorasyon | İnşaat (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ Alahan- An Early Christian Monastery in Southern Turkey Pictures:
- ↑ 9,0 9,1 9,2 «Alahan Monastery / Koja Kalessi». The Art of Wayfaring (στα Αγγλικά). 4 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ Agency, Anadolu (5 Μαΐου 2015). «Alahan Monastery reopens after restoration». Daily Sabah (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 11,7 Bakker, Gerard, and Mary Gough. Alahan: An Early Christian Monastery in Southern Turkey. Toronto: Pontificial Institute of Medieval Stuies, 1985. 75-147. Print.
- ↑ Gough, Michael (1962). «The Church of the Evangelists at Alahan: A Preliminary Report». Anatolian Studies 12: 173. doi:.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Alahan Monastery and its Setting in the Isaurian country Side, Michael Gough, Alahan: An Early Christian Monastery in Southern Turkey, ed. Mary Gough, (Pontifical Institute of Medieval Studies, 1985), 4.
- ↑ Some Recent Finds at Alahan (Koja Kalessi), Michael Gough, Anatolian Studies, 119.
- ↑ [1] Alahan Monastery - UNESCO World Heritage Centre.
Περαιτέρω ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Gough, M. (1985), Alahan: an early Christian monastery in southern Turkey : based on the work of Michael Gough, PIMS. (ISBN 0-88844-073-1)
- Extensive photographic survey of the monastery complex at Alahan
