Μονή Παναγίας του Άρακα

Μονή Παναγίας του Άρακα
	Η μονή εξωτερικά
Είδος	μοναστήρι και εκκλησία
Γεωγραφικές συντεταγμένες	34°57′56″N 33°0′22″E
Διοικητική υπαγωγή	Λαγουδερά
Χώρα	Κύπρος
Προστασία	τμήμα μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς (από 2001)
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Η Μονή της Παναγίας του Άρακα βρίσκεται κοντά στο χωριό Λαγουδερά Λευκωσίας και χτίστηκε στη Μεσοβυζαντινή περίοδο, γύρω στον 12ο αιώνα αλλά παρήκμασε τον 18ο αιώνα. Σήμερα σώζεται το διώροφο μοναστηριακό κτήριο στην βόρεια πλευρά της εκκλησίας, που χρησιμοποιείται σαν κατοικία του ιερέα.

Η μονή είναι Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO μαζί με άλλες εννέα εκκλησίες στην περιοχή Τρόοδος.^[1]

Ονομασία

Το όνομα Άρακος ίσως να προέρχεται από το φυτό αρακάς ή από την λέξη ιέρακας, το γεράκι^[2].

Αρχιτεκτονική και Διακόσμηση Ναού

Είναι μονόκλιτου τύπου με τρούλο. Εξωτερικά η στέγη διαμορφώνεται σε σχήμα σταυρού.

Η εκκλησία είναι διακοσμημένη με εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες με δαπάνη του Λέοντος του Αυθέντη το 1192^[3]. Αυτή είναι και οι μεγάλη σημασία της εκκλησίας, ότι παρουσιάζει μια συμπληρωμένη σειρά με τοιχογραφίες του νεοκλασικού ρυθμού της Βυζαντινής τέχνης. Οι κομψές και εκλεπτυσμένες μορφές με ελληνιστική επίδραση^[4], η πλούσια κίνηση τον ενδυμάτων, με ελευθερία στη κίνηση, απλώνουν την ομορφιά τους και τη χάρη τους, σε όλους τους τοίχους της εκκλησίας. Στην αψίδα οι τοιχογραφίες διαφέρουν τεχνοτροπικά από τις άλλες τοιχογραφίες του ναού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έγιναν σε προγενέστερη εποχή αλλά μάλλον έγιναν από άλλο ζωγράφο. Τον 14ο αιώνα ο ζωγράφος Λεόντιος^[5] ζωγράφισε τη Θεοτόκο στο τυφλό τόξο πάνω από την βόρεια είσοδο του ναού και την εξωτερική πλευρά του αρχικού δυτικού τοίχου. Τον 17ο αιώνα ζωγραφίστηκαν διάφοροι άγιοι στην εξωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου.

Οι πιο διάσημες εικόνες

Οι πιο διάσημες εικόνες της εκκλησίας θεωρούνται αυτές του Χριστού^[6] και της Θεοτόκου Αρακιώτισσας^[7], οι οποίες έχουν αποδοθεί στον Θεόδωρο Αψευδή και χρονολογούνται στο τέλος του 12ου αιώνα^[3]. Ο ζωγράφος αποδίδει με πολλή προσοχή της λεπτομέρειες και με έντονη αντιπαράθεση φωτός και σκιάς στο πρόσωπο, ιδιαίτερα εκείνο του Χριστού, όπου ο λαδοπράσινος σκοτεινός προπλασμός έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις πλατιές κόκκινες επιφάνειες που αποδίδουν τα ζυγωματικά του προσώπου. Χαρακτηριστική είναι επίσης η επιμέλεια με την οποία ο ζωγράφος αποδίδει τη κόμη και τη γενειάδα του Χριστού. Στην εικόνα όμως της Παναγίας που ανήκει στον τύπο της Οδηγήτριας, χρησιμοποιεί λιγότερο θερμά χρώματα. Αν και ζωγράφισε το κεφάλι της Παναγίας όρθιο, σχεδόν σε αγέρωχη στάση, έδωσε μελαγχολική έκφραση στον πρόσωπο. Ο τρόπος απόδοσης του προσώπου με την περιορισμένη σκιά και τους φωτεινούς τόνους της σάρκας και τις έντονες κόκκινες βούλλες στα μάγουλα και τη κόκκινη γραμμή που τονίζει τα βλέφαρα και τη μύτη συνδέουν την εικόνα με άλλες σύγχρονες εικόνες.

Παραπομπές

↑ «State of Conservation of World Heritage Properties in Europe: Painted Churches in the Troodos Region» (PDF). UNESCO. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2012.
↑ admin (27 Μαΐου 2021). «Ιερά Μονή Παναγίας του Άρακα στα Λαγουδερά». Ιερά Μητρόπολις Μόρφου. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023.
↑ ^3,0 ^3,1 Carr, Annemarie Weyl. Speculum 80, no. 3 (2005): 999-1001.
↑ «Panagia Araka». web.archive.org. 9 Μαρτίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023.
↑ Milliner, Matthew John. “The Virgin of the Passion: Development, dissemination and afterlife of a Byzantine icon type.” ProQuest Dissertations Publishings. Princeton University. (2011).
↑ «BM067». www.makariosfoundation.org.cy. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023.
↑ «BM070». www.makariosfoundation.org.cy. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023.

Πηγές

Εικόνες της Κύπρου, Α. Παπαγεωργίου, Έκδοση Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, Λευκωσία 1991.
Οδοιπορικό στις Αγιογραφημένες Εκκλησίες της Κύπρου, Δομετίου μοναχού, Κύπρος 2005.

Αυτό το λήμμα σχετικά με ένα Μοναστήρι της Ορθόδοξης Εκκλησίας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[unesco-1] «State of Conservation of World Heritage Properties in Europe: Painted Churches in the Troodos Region» (PDF). UNESCO. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2012.

[2] (27 Μαΐου 2021). «Ιερά Μονή Παναγίας του Άρακα στα Λαγουδερά». Ιερά Μητρόπολις Μόρφου. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023.

[:0-3] 3,0 ^3,1 Carr, Annemarie Weyl. Speculum 80, no. 3 (2005): 999-1001.

[4] «Panagia Araka». web.archive.org. 9 Μαρτίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023.

[5] Milliner, Matthew John. “The Virgin of the Passion: Development, dissemination and afterlife of a Byzantine icon type.” ProQuest Dissertations Publishings. Princeton University. (2011).

[6] «BM067». www.makariosfoundation.org.cy. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023.

[7] «BM070». www.makariosfoundation.org.cy. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]