Μάγο Βάρκας

Μάγο Βάρκας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	𐤌𐤂‬𐤍 𐤁𐤓𐤒‬ (Punic)
Γέννηση	243 π.Χ. Καρχηδόνα
Θάνατος	203 π.Χ. Μεσόγειος Θάλασσα
Αιτία θανάτου	died of wounds
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Καρχηδόνα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός ηγέτης
Οικογένεια
Γονείς	Αμίλκας Βάρκας
Αδέλφια	third daughter of Hamilcar Barca Ασδρούβας Βάρκας Αννίβας eldest daughter of Hamilcar Barca middle daughter of Hamilcar Barca
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	διοικητής/military of ancient Carthage
Πόλεμοι/μάχες	Β΄ Ρωμαιο-Καρχηδονιακός Πόλεμος

Ο Μάγο ή Μάγον (φοινικικά: 𐤌𐤂‬𐤍 𐤁𐤓𐤒‬, MGN BRQ; απεβ. το 202 π.Χ.) από τη Βαρκίδες ήταν Καρχηδόνιος, ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο στον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο, οδηγώντας τις δυνάμεις της Καρχηδόνας ενάντια στην Ρωμαϊκή Δημοκρατία στην Ιβηρική και τη βόρεια και κεντρική Ιταλία. Ο Μάγο ήταν ο τρίτος γιος του Αμίλκα Βάρκα, ήταν αδελφός του Αννίβα Βάρκα και του Ασδρούβα Βάρκα, και ήταν ο γαμπρός επ' αδελφή του Ασδρούβα του Ωραίου.

Λίγα είναι γνωστά για τα πρώτα του χρόνια, εκτός από το γεγονός ότι, σε αντίθεση με τους αδελφούς του, δεν αναφέρεται κατά τη διάρκεια της ενέδρας, στην οποία σκοτώθηκε ο πατέρας του το 228 π.Χ.

Το όνομα

Το όνομα Μάγο ήταν ένα κοινό αρσενικό όνομα μεταξύ της καρχηδονιακής ελίτ. Σημαίνει "θεόσταλτος".

Το επίθετο BRQ σημαίνει "αστραπή" ή "λάμψη". Είναι συγγενές με το Αραβικό όνομα Barq και το Εβραϊκό όνομα Barak και ισοδύναμο με το Ελληνική Kεραυνός, το οποίο έφεραν σύγχρονοι διοικητές. Χρησιμοποιήθηκε για τον πατέρα τού Μάγο, τον Αμίλκα Βάρκα και χρησιμοποιείται για να διακρίνει τους τρεις γιους του, από άλλους που είχαν κοινό όνομα.

Στην Ιταλική Χερσόνησο

Ο Αννίβας συμπεριέλαβε τον Μάγο μεταξύ των Καρχηδονίων αξιωματικών που τον συνόδευσαν στην Ιταλική Χερσόνησο. Μεταξύ αυτών ήταν ο Μαάρβαλ, ο Άννο ο Πρεσβύτερος, οι Μουτίνης (φοινικικά:, MTN) και ο Καρθάλο.

Ο Μάγο πολέμησε στο πλευρό του Αννίβα στην εισβολή στην Ιταλία, και έπαιξε βασικό ρόλο σε πολλές μάχες. Στη μάχη της Τρεβία, ο ίδιος διοίκησε το απόσπασμα που έστησε ενέδρα στους Ρωμαίους, καταστρέφοντας την πορεία τους. Μετά τη μάχη, ο Μάγο διοίκησε την οπισθοφυλακής της καρχηδονιακής πορείας, καθώς περνούσε νότια προς το Λάτιον μέσω των βάλτων του Αΐνο. Στη Μάχη των Καννών, ο Μάγο και ο Αννίβας ανέλαβαν θέση με το Γαλατικό πεζικό στο κέντρο, στην πιο ευάλωτη και κρίσιμη θέση του σχηματισμού.

Μετά την νίκη των Καννών, ο Αννίβας έστειλε τον Μάγο με ένα αποσπασμα στο Βρούτιον (νότια Ιταλία). Καθώς περνούσε από τη Λουκανία και το Βρούτιον, ο Μάγο κατέκτησε αρκετές πόλεις και έφερε αρκετές στην πλευρά της Καρχηδόνας. Από το Βρούτιον, ο Μάγο ταξίδεψε στην Καρχηδόνα, αφήνοντας τον Άννο τον Πρεσβύτερο στην διοίκηση της Καρχηδονιακής φρουράς. Ο Μάγο παρουσίασε τους χρυσούς δακτυλίους των Ρωμαίων ιππέων, που έπεσαν στις Κάννες, στην Καρχηδονιακή Γερουσία, ζητώντας ενισχύσεις για τον Αννίβα στο τέλος της ομιλίας του. Αυτό ώθησε τους υποστηρικτές της μερίδας των Βάρκα στη Γερουσία να κοροϊδεύσουν τους αντιπάλους τους, οι οποίοι είχαν εναντιωθεί πικρά σε κάθε βοήθεια στον Αννίβα. Σε απάντηση, ο Άννο ο Πρεσβύτερος, ο κύριος αντίπαλος των Βάρκα, έκανε αρκετές ερωτήσεις στον Μάγο, το οποίο στέρησε το μεγαλύτερο μέρος της λαμπρότητας από την παρουσίαση του Μάγο. Παρ' όλα αυτά, τα μέλη της Γερουσίας εντυπωσιάστηκαν αρκετά, ώστε να ψηφίσουν για την αποστολή 4.000 Νουμιδών ιππέων, 40 πολεμικών ελεφάντων και 500 ταλάντων στην Ιταλία, και ο Μάγο είχε εντολή να συγκεντρώσει επιπλέον 20.000 πεζούς και 4.000 ιππείς από την Ισπανία για τον Αννίβα. Ο στρατός του Μάγο, με 12.000 πεζούς, 1.500 ιππείς, 20 πολεμικούς ελέφαντες, με 1.000 τάλαντα, αυξήθηκε αργά, ίσως λόγω μηχανορραφιών εναντίον των Βάρκα.

Ωστόσο, όταν οι ειδήσεις για την καταστροφική μάχη της Δερτόσας έφτασαν στην Καρχηδόνα, ο Μάγο και ο στρατός του στάλθηκαν στην Ισπανία (την Ιβηρική Χερσόνησο) ως ενισχύσεις για τον Ασδρούβα. Αλλά η Γερουσία της Καρχηδόνας δεν αγνόησε εντελώς το ιταλικό μέτωπο αυτή τη φορά: μία δύναμη 4.000 Νουμιδών ιππέων και 40 πολεμικών ελεφάντων στάλθηκε στους Λοκρούς στο Βρούτιον, συνοδευόμενη από τον Καρχηδονιακό στόλο υπό τον Βομίλκα. Αυτές ήταν οι μόνες σημαντικές ενισχύσεις, που ο Αννίβας έλαβε από την κυβέρνησή του.

Ιβηρικές εκστρατείες

Αν και ο Ασδρούβας διοικούσε ονομαστικά όλες τις καρχηδονιακές δυνάμεις στην Ιβηρική χερσόνησο (τη Ρωμαϊκή Ισπανία), ο Μάγο έλαβε μια ανεξάρτητη διοίκηση, μια διαίρεση που θα είχε σοβαρές συνέπειες αργότερα. Οι δύο αδελφοί Bάρκα, με τη βοήθεια του Ασδρούβα Γίσκo, πολέμησαν τους Ρωμαίους υπό την διοίκηση των αδελφών Σκιπιώνων (Γναίος Κορνήλιος Σκιπίων Κάλβος και Πόπλιος Κορνήλιος Σκιπίων) καθ' όλη τη διάρκεια του 215-212 π.Χ. Ο Μάγο, σε μια ενέδρα ιππικού στον Πόπλιο Κορνήλιο Σκιπίωνα, σκότωσε 2.000 Ρωμαίους κοντά στη Λευκή Άκρα το 214 π.Χ., και επίσης βοήθησε να διατηρηθούν οι ισπανικές φυλές πιστές στην Καρχηδόνα. Συνολικά, οι Καρχηδόνιοι κατάφεραν να διατηρήσουν την ισορροπία των δυνάμεων στην Ισπανία, παρά τις προσπάθειες των Σκιπιώνων, αλλά απέτυχαν να στείλουν κάποια βοήθεια στον Αννίβα. Η κατάσταση ήταν αρκετά ευνοϊκή, καθώς το 212 π.Χ., ο Ασδρούβας κατάφερε να διασχίσει την Αφρική με έναν στρατό για να συντρίψει την εξέγερση του Σίφακος, βασιλιά των Νουμιδικών φυλών, χωρίς οι Σκιπίωνες να προκαλέσουν διαταραχές στην Ισπανία. Ο Μάγο και ο Ασδρούβα Γίσκο φύλαξαν τις Καρχηδονιακές πκτήσεις στην Ιβηρική χωρίς δυσκολία, παρά το γεγονός ότι οι Σκιπίωνες ξεπερνούσαν αριθμητικά τουδς εχθρούς τους κατά την απουσία του Ασδρούβα.

Οι αδελφοί Σκιπίωνες ξεκίνησαν μια μεγάλη επίθεση το 211 π.Χ. Οι Καρχηδονιακές δυνάμεις χωρίστηκαν, ο Ασδρούβα Γίσκο κοντά στη Γάδη (σύγχρονη Κάδιθ) με 10.000 στρατιώτες, ο Μάγο κοντά στο Καστούλο με άλλους 10.000, και η Ασρούβας κοντά στην Αμτόργις με 15.000 στρατιώτες. Οι Σκιπίωνες σχεδίαζαν να αντιμετωπίσουν τους Καρχηδόνιους ταυτόχρονα, και να καταστρέψουν ολοκληρωτικά τούς στρατούς τους.

Ο συντονισμός των τριών στρατευμάτων των Καρχηδονίων ήταν κρίσιμος για την ήττα και τη δολοφονία των αδελφών Σκιπιώνων, και την καταστροφή της πλειοψηφίας των ρωμαϊκών δυνάμεων στην Ισπανία τις επόμενες μάχες. Οι Σκιπίωνες είχαν διαιρέσει τον στρατό τους -ο Πόπλιος Σκιπίων βάδιζει δυτικά με 20.000 στρατιώτες για να επιτεθεί στον Μάγο κοντά στο Καστούλο, ενώ ο Γναίος Σκιπίων πήρε 35.000 για να επιτεθεί στον Ασδρούβα. Η δύναμη του Ασδρούβα Γίσκo πορευόταν για να ενωθεί με τον Μάγο, ο οποίος, με τη βοήθεια του Iνδίβιλις και του Μασανάση Α΄, νίκησε και σκότωσε τον Πόπλιο Σκιπίωνα, στη συνέχεια με τους συνδυασμένους στρατούς εντάχθηκε στον Ασρούβα για να νικήσει και να σκοτώσει τον Γναίο Σκιπίωνα, όλα σε ένα χρονικό διάστημα 23 ημερών. Ωστόσο, η έλλειψη συντονισμού μετά τη μάχη οδήγησε τους Ρωμαίους επιζώντες, περίπου 8.000 άνδρες, να διαφύγουν βόρεια του ποταμού Ίβηρα/Έβρο. Αυτοί οι άνδρες αναχαίτισαν τις Καρχηδονιακές επιθέσεις δύο φορές και ενισχύθηκαν από 20.000 στρατιώτες από την Ιταλία το 210 π.Χ.

Ο Πόπλιος Κορνήλιος Σκιπίων ο Νέος [ο μετέπειτα Αφρικανός], εκμεταλλευόμενος την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των στρατηγών της Καρχηδόνας και την διάσπαση των στρατευμάτων τους, κατέληξε να πάρει την Καρθαγένη σε μια τολμηρή αποστολή το 209 π.Χ. Ο Μάγο και ο στρατός του ήταν τρεις ημέρες από την Καρθαγένα εκείνη την εποχή. Οι Καρχηδόνιοι μετακίνησαν την βάση τους στη Γάδη.

Το 208 π.Χ., μετά τη μάχη της Βαικούλας, ο Ασδρούβας έφυγε από την Ισπανία για να εισβάλει στην Ιταλία και να φέρει ενισχύσεις στον αδελφό του Αννίβα, ο οποίος επιχειρούσε στη Λουκανία. Ο Μάγο μετακίνησε τον στρατό του στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Τάγου και Δούρο σε μια αποστολή στρατολόγησης ισπανών μισθοφόρων με τον Άννο, έναν πρόσφατα αφιχθέντα στρατηγό. Η αποστολή τους ήταν επιτυχής, καθώς συγκέντρωσαν μεγάλες μάζες ισπανών μαχητών, μεταξύ των οποίων οι Καντάβριοι με επικεφαλής τον Λάρους, αλλά διαίρεσαν τον στρατό σε δύο στρατόπεδα και χαλάρωσαν την εγρήγορσή τους. Ο στρατός τους αιφνιδιάστηκε και διασκορπίστηκε από ρωμαϊκές δυνάμεις υπό την διοίκηση του Μάρκου Ιουνίου Σιλανού το 207 π.Χ. Ο Άννο αιχμαλωτίστηκε, αλλά ο Μάγο κατάφερε να οδηγήσει μερικές χιλιάδες επιζώντες στη Γάδη, όπου ενώθηκε με δυνάμεις με τον Ασδρούβα Γίσκο. Οι Καρχηδόνιοι διέσπειραν τον στρατό τους σε διάφορες πόλεις, και επικεντρώθηκαν στην πρόσληψη νέων μισθοφόρων. Αυτή η τακτική απογοήτευσε τον Σκιπίωνα, που η στρατηγική του ήταν να αναγκάσει μια αποφασιστική μάχη εκείνο το έτος.

Ο Μάγο απολάμβανε τη συνδυασμένη διοίκηση του νέου στρατού, και επιτέθηκε στον ρωμαϊκό στρατό με το ιππικό του. Η προνοητικότητα του Σκιπίωνα Αφρικανού, ο οποίος είχε κρατήσει το ιππικό του έξω από το στρατόπεδο σε κρυμμένη θέση, οδήγησε στην ήττα αυτής της επιδρομής.

Μετά από την ήττα στη Μάχη της Ιλίπα το 206 π.Χ., ο Ασδρούβας Γίσκο επέστρεψε στην Αφρική, και ο Μάγο υποχώρησε στο Γάδη με το υπόλοιπο τού στρατού του. Ο αναπληρωτής του, ένας άλλος Άννo, νίκησε από τον Λ. Μάρκιο στη Μάχη του Γουαδαλκουιβίρ, και ο Mάγo δεν ήταν σε θέση να επωφεληθεί από την εξέγερση των ισπανικών φυλών υπό τον Iνδίβιλις ή την εξέγερση των ρωμαϊκών στρατευμάτων στο Σούκρo το 206 π.Χ. Οδήγησε μια επίθεση στην Καρθαγένη, πιστεύοντας ότι η πόλη φυλασσόταν ελαφρώς, και κτυπήθηκε με σοβαρές απώλειες. Όταν επέστρεψε, βρήκε τις πύλες της Γάδης κλειστές. Αφού σταύρωσε τους αξιωματούχους της πόλης για προδοσία, έφυγε με πλοίο προς τα Νησιά Βαλεαρίδες.

Τρίτη εκστρατεία των Καρχηδονίων στην Ιταλία

Ο Μάγκο τότε ηγήθηκε μιας εκστρατείας για να εισβάλει στην Ιταλία (τη φορά αυτή από τη θάλασσα) με 15.000 άνδρες στις αρχές του καλοκαιριού του 205 π.Χ. Ο στρατός ταξίδεψε από την Μενόρκα στη Λιγουρία με συνοδεία 30 Καρχηδονικών πεντηρών. Ο Μάγο κατάφερε να καταλάβει τη Γένουα, και ανέλαβε τον έλεγχο της Βόρειας Ιταλίας για σχεδόν τρία χρόνια, πολεμώντας με τις ορεινές φυλές και συγκεντρώνοντας στρατεύματα. Οι Ρωμαίοι αφιέρωσαν επτά λεγεώνες για να τον προσέχουν και να φυλάξουν τη βόρεια Ιταλία, αλλά δεν διεξήχθη καμία γενική δράση. Το 204 π.Χ., ο Μάγο ενισχύθηκε με 6.000 πεζούς και μερικούς ιππείς από την Καρχηδόνα. Οι Ρωμαίοι αρνήθηκαν να πολεμήσουν, και μπλόκαραν τον Μάγο, εμποδίζοντάς τον να φτάσει στον Αννίβα.

Τελικά, οι Ρωμαίοι τον ενέπλεξαν σε μάχη στην Εντός των Άλπεων Γαλατία. Η Μάχη της Ινσουβρίας ήταν μια αναποφάσιση Ρωμαϊκή νίκη, αλλά ο Μάγο τραυματίστηκε σοβαρά. Λίγο μετά τη μάχη, ανακλήθηκε πίσω στην Καρχηδόνα μαζί με τον Αννίβα για να βοηθήσουν στην άμυνά της, καθώς ο Σκιπίων ο μέλλων Αφρικανός είχε καταστρέψει τους στρατούς του Ασδρούβα Γίσκο, τον Άννo, γιο του Boμίλκα, και είχε συλλάβει τον Σύφακα, ο οποίος ήταν σύμμαχος της Καρχηδόνας, στην Αφρική. Ο Μάγο και ο στρατός του ταξίδεψαν από την Ιταλία το 202 π.Χ. με την συνοδεία του Καρχηδονιακού στόλου, και δεν ενοχλήθηκαν από το ρωμαϊκό ναυτικό καθώς έπλεε προς την Αφρική. Πριν όμως φτάσει στην Καρχηδόνα, απεβίωσε από τον τραύμα του στη θάλασσα.

Σύμφωνα με τον Κορνήλιο Νέπωτα, ωστόσο, ο Μάγο επέζησε του πολέμου, και έμεινε με τον αδελφό του Αννίβα για αρκετά χρόνια, μέχρι που οι Καρχηδόνιοι διέταξαν την σύλληψή του γύρω στο 193 π.Χ. Κατάφερε να διαφύγει, αλλά είτε απεβίωσε σε ναυάγιο, είτε σκοτώθηκε από τους σκλάβους του. Οι περισσότεροι ιστορικοί, ωστόσο, δίνουν λίγη πίστωση στον Νέπωτα, και προτιμούν την εκδοχή του Λίβιου.

Η ικανότητα του Μάγο ως διοικητή στο πεδίο της μάχης συμπεραίνεται από τις ενέργειές του στις μάχες της Τρεβίας και των Καννών, όπου η αποτυχία του θα μπορούσε να είχε καταδικάσει τον στρατό της Καρχηδόνας. Ήταν ικανός ηγέτης ιππικού, όπως δείχνουν οι επανειλημμένες ενέδρες του στους Ρωμαίους στην Ιβηρία και την Ιταλία.   

Υστεροφημία

Το λιμάνι του Μαόν στις Βαλεαρίδες ιδρύθηκε από αυτόν και φέρει ακόμη το όνομά του. Η τοπική σάλτσα αυγών που καταναλώνεται τώρα σε όλο τον κόσμο ονομάζεται μαγιονέζ από την πόλη.

Μάγο στη λογοτεχνία

• Η υπερηφάνεια της Καρχηδόνας, Ντέιβιντ Άντονι Ντάραμ

Αναφορές

Βιβλιογραφία

• Huss, Werner (1985), Geschichte der Karthager, Munich: C.H. Beck, ISBN 9783406306549, https://books.google.com/books?id=NvEK7kc3qnQC 
• Lendering, Jona (2002), «Mago Barca», Livius.org, Amsterdam, https://www.livius.org/articles/person/mago-barca/ 
• Baker, G. P. (1999). Hannibal. Cooper Square Press. ISBN 0-8154-1005-0. 
• Cottrell, Leonard (1961). Hannibal: Enemy of Rome. Da Capo Press. ISBN 0-306-80498-0. 
• Peddie, John (2005). Hannibal's War. Sutton Publishing Limited. ISBN 0-7509-3797-1.