Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κυριάκος Τζωρτζινάκης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κυριάκος Τζωρτζινάκης
Ο Tζωρτζινάκης σε μαθητική συναυλία του Δημήτρη Φάμπα, Αθήνα, 3/5/1976
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Κυριάκος Τζωρτζινάκης (Ελληνικά)
Γέννηση16  Ιουνίου 1950[1]
Γαλάτσι
Θάνατος22  Οκτωβρίου 1989[1]
Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Ιταλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΕλληνικά
Εκπαίδευσημουσικός, αρχιτέκτονας, δημοσιογράφος
ΣπουδέςΕθνικό Ωδείο Αθηνών, Αρχιτεκτονική Σχολή Πανεπιστημίου Φλωρεντίας, Σχολή Δημοσιογραφίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυνθέτης, κιθαριστής

Ο Κυριάκος Τζωρτζινάκης ήταν Έλληνας συνθέτης και κιθαριστής, με σπουδές, επίσης, στη δημοσιογραφία και την αρχιτεκτονική. Γεννήθηκε το 1950 στο Γαλάτσι της Αθήνας κι ανήκει στο στενό κύκλο μαθητών κιθάρας του Δημήτρη Φάμπα, μαζί με άλλους σημαντικούς μουσικούς και κιθαριστές όπως οι: Νότης Μαυρουδής, Λίζα Ζώη- Ευάγγελος Ασημακόπουλος, Κώστας Γρηγορέας, Ιάκωβος Κολανιάν κ.ά. Δραστηριοποιήθηκε κυρίως στην Ελλάδα, αλλά και στην Ιταλία, κι έχει γράψει έναν μεγάλο αριθμό έργων για κλασική κιθάρα κι άλλα σολιστικά όργανα, ντουέτα, σύνολα οργάνων κι ένα κοντσέρτο για κιθάρα και ορχήστρα,[2] διευρύνοντας το συγκριτικά περιορισμένο μέχρι τότε ρεπερτόριο της κλασικής κιθάρας.[3]

Σχολικά χρόνια, εκπαίδευση και σπουδές στην Ιταλία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πήγε σχολείο στο Γαλάτσι και η πρώτη του επαφή με την κιθάρα ήταν στα δεκατέσσερά του χρόνια, όταν ξεκίνησε μαθήματα με τον Ευάγγελο Ασημακόπουλο (ανερχόμενο, ακόμη τότε, κιθαρίστα). Ωστόσο, τα διέκοψε μετά από δύο μήνες έπειτα από παρέμβαση των γονιών του για να επικεντρωθεί στις σχολικές του επιδόσεις, οι οποίες μέχρι τότε ήταν άριστες. Παρόλο που τα μουσικά ακούσματα από το οικογενειακό του περιβάλλον περιλάμβαναν κυρίως κρητική μουσική, ο ίδιος ενδιαφερόταν για τα μπλουζ, τη ροκ και την τζαζ. Στην εφηβεία του απέκτησε μια ηλεκτρική κιθάρα, με την οποία συνέχισε να παίζει ως αυτοδίδακτος και να συνθέτει αυτοσχεδιαστικά μέχρι το 1967, όταν, σε ηλικία δεκαεπτά ετών πλέον, γράφτηκε στο Εθνικό Ωδείο Ελλάδος στην τάξη κλασικής κιθάρας του Δημήτρη Φάμπα.

Μόλις τελείωσε το σχολείο, το 1968, ξεκίνησε σπουδές δημοσιογραφίας στην Αθήνα, και, αφού τις ολοκλήρωσε το 1970, πήγε στη Φλωρεντία της Ιταλίας για σπουδές αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. Όσο ήταν στη Φλωρεντία, παρακολουθούσε μαθήματα κιθάρας κι ανώτερων θεωρητικών στο Ωδείο της Φλωρεντίας, ενώ παράλληλα συνέχιζε τα μαθήματα κιθάρας με τον Φάμπα στο Εθνικό Ωδείο. Επίσης, πραγματοποίησε εκείνη την περίοδο τα πρώτα του βήματα στον χώρο της σύνθεσης, γράφοντας έργα που παίχτηκαν στο Πειραματικό Θέατρο Φλωρεντίας και στο Α’ Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας Ουγγαρίας. Είχε ήδη αρχίσει να συνθέτει τουλάχιστον από τα εφηβικά του χρόνια, ωστόσο ακριβείς χρονολογίες για την εργογραφία του έχουμε από το 1974. Παράλληλα με το Εθνικό Ωδείο και το Ωδείο Φλωρεντίας, το 1973 ξεκίνησε ξανά τα μαθήματα κιθάρας και με τον Ευάγγελο Ασημακόπουλο[4], ο οποίος όμως για να τον αναλάβει του έθεσε ως όρο να μην διακόψει τα μαθήματα με τον Φάμπα. Στο διάστημα που βρισκόταν στην Ιταλία, άρχισε να εξερευνά περισσότερο τον χώρο της τζαζ, πραγματοποιώντας κάποιες τζαζ συναυλίες με τον Antony Sidney και διατηρώντας ένα τζαζ συγκρότημα στην Ελλάδα. Σε ένα από αυτά τα ταξίδια του γνώρισε και την μετέπειτα γυναίκα του Νέλλη. Το 1976 απέκτησε το πτυχίο του στην αρχιτεκτονική και γύρισε πίσω στην Ελλάδα, όπου συνέχισε τα μαθήματα με τον Φάμπα. Το 1983 πήρε το δίπλωμα κλασικής κιθάρας από το Εθνικό Ωδείο με Άριστα, οπότε ξεκίνησε την καριέρα του και ως καθηγητής της κλασικής κιθάρας.[3]

Η εξέλιξή του μέσα από τον κύκλο του Φάμπα και το περιοδικό Tar

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τον στενό κύκλο του Φάμπα γνωρίζει και αναπτύσσει φιλικούς δεσμούς με σημαντικούς κιθαριστές και μουσικούς, πέρα από τον Ευάγγελο Ασημακόπουλο και τη γυναίκα του Λίζα Ζώη, όπως τον Νότη Μαυρουδή[5], ο οποίος γίνεται αργότερα κουμπάρος του στον γάμο του με την Νέλλη Τζωρτζινάκη το 1978, και τον Κώστα Γρηγορέα, οποίος εξελίχτηκε ως ένας από τους βασικότερους εκτελεστές των έργων του. Στις 22 Μαΐου του 1978, μαζί με τους Κώστα Γρηγορέα και Δημήτρη Αντωνάτο (επίσης μαθητή του Φάμπα), ερμήνευσε συνθέσεις του στην αίθουσα της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης Αθήνας.[6] Ακολουθεί μια αραίωση στο έργο του, καθώς από το 1979 υπηρετεί την στρατιωτική θητεία του.

Το 1980 γνωρίζει τον μουσικοκριτικό Γιώργο Μονεμβασίτη,[7] μέσα από συναντήσεις και συζητήσεις με τον Νότη Μαυρουδή για τη δημιουργία του κιθαριστικού περιοδικού Tar.[8] Η πρώτη έκδοση του περιοδικού έγινε το 1982, με εκδότη και διευθυντή τον Νότη Μαυρουδή, ενώ ο Τζωρτζινάκης ήταν μόνιμος συνεργάτης, γράφοντας άρθρα μαζί με τους Γ. Μονεμβασίτη, Δημήτρη Ιωάννου, Δημήτρη Οικονομάκη, Στάθη Γαλάτη κ.ά., και με πολλούς εξωτερικούς συνεργάτες, όπως ο Κώστας Γρηγορέας κι ο Ruggero Chiesa. Αρχικά, τα τεύχη εκδίδονταν ανά τετράμηνο, έπειτα αραίωσαν και εντέλει σταματάει η κυκλοφορία της έντυπης έκδοσής του το 1986, για οικονομικούς λόγους.

Χαρακτηριστικές, από το μουσικό του έργο, είναι οι 12 Σπουδές για κιθάρα, γραμμένες το 1976, για τις οποίες έλαβε πολύ καλές κριτικές.

Ο Μάνος Χατζιδάκις, σε ένα σημείωμά του προς τον Τζωρτζινάκη, τον Οκτώβριο του 1976, άσκησε θετική κριτική, σχολιάζοντας και το συνθετικό του έργο συνολικά. Στο σημείωμα έγραφε: «Οι ΔΩΔΕΚΑ ΣΠΟΥΔΕΣ για κιθάρα του Κυριάκου Τζωρτζινάκη είναι μία πολύ ευχάριστη μουσική έκπληξη και μία προσφορά στην περιοχή της Εκπαιδευτικής Μουσικής, με ανυπολόγιστη αξία για τον τόπο μας. Παρ’ όλη την νεότητα του, ο Τζωρτζινάκης, με προσοχή και με σοφή διαδοχή των 34 κομματιών, αρχίζει τον μαθητή μες απ’ την παραδοσιακή ηχητική του οργάνου στις σπουδές 1 και 2, τον προχωρεί με φρόνηση σε πιο αρμονικές γραφές με τις σπουδές 3, 4 και 5, τον περνάει μέσα απ’ τις δύσκολες τεχνικά σπουδές 7 και 8, για να τον φέρει σε μια πιο σύγχρονη ηχητική με τις σπουδές 9, 10 και 11, τις πιο αξιόλογες τις σειράς, και να τελειώσει με την 12η, σε μία αποθέωση της παραδοσιακής ηχητικής, πλουτισμένης μ’ όλες τις δεξιοτεχνικές εμπειρίες των σπουδών που προηγήθηκαν. Συγχαίρω τον Τζωρτζινάκη για ολόκληρη την εργασία του, όμως ακόμα περισσότερο, για τους ευγενικούς στόχους που γνωρίζει να τους πραγματοποιεί μ’ έμπνευση και με πηγαίο ταλέντο.»[6]

Επίσης, ο Ruggero Chiesa, στο ιταλικό περιοδικό Fronimο, γράφει: «Ο Τζωρτζινάκης χρησιμοποιεί μια γλώσσα όπου δεν παρατηρείται η επιρροή της εθνικής ελληνικής μουσικής (όπως αντίθετα συμβαίνει με άλλους συνθέτες σύγχρονούς του) και προτιμάει να ακολουθεί μοντέλα ευρωπαϊκού χαρακτήρα. Εδώ υπάρχουν συχνά επιρροές τονικές, ρομαντικές (σπουδή Νο. 7), αλλά υπάρχει επίσης και μία έρευνα προτύπων λιγότερο κοινότυπων, προς την οποία οι ίδιες μηχανικές δυνατότητες του οργάνου προτρέπουν. Οι σπουδές διαθέτουν ορισμένες κλασικές φόρμες, όπως νότες και αρπίσματα που επαναλαμβάνονται, αλλά υπάρχουν ορισμένες —η 4η και η 10η σπουδή— που προτιμούν να αφεθούν σε μια ελεύθερη επινόηση, δίχως να φανερώνουν συγκεκριμένα σχήματα. To επίπεδο δυσκολίας είναι άνισο: η σπουδή Νο. 12 για παράδειγμα, πέρα από το μάκρος της, παρουσιάζει αλυσιδωτές συγχορδίες αρπέζ αρκετά πολύπλοκες, ενώ άλλα κομμάτια παρουσιάζονται περισσότερο προσιτά, οπότε και αρκετά κατάλληλα για τους σπουδαστές. Το έργο του Κυριάκου Τζωρτζινάκη παρουσιάζει μια επιπλέον συμβολή στο πλαίσιο αυτής της ιδιαίτερης φιλολογίας και μια ενδιαφέρουσα καινοτομία που αξίζει να μελετηθεί με προσοχή.»

Ιδιαίτερη σημασία είχε για τον Τζωρτζινάκη το κομμάτι που έγραψε ως αφιέρωση τη χρονιά του γάμου του, 1978, για τη γυναίκα του Νέλλη, Αφιέρωμα στην Ν. Επίσης, το 1984, το κομμάτι του Νυχτερινό Νο.3 είναι το μοναδικό από Έλληνα συνθέτη που επιλέγεται ως υποχρεωτικό για τον Διαγωνισμό Κιθάρας Μαρία Κάλλας, υπό την αιγίδα του Ωδείου Athenaeum.

Tο 1985 είναι μια σημαντική χρονιά για τον συνθέτη. Εκδίδεται ο πρώτος δίσκος με έργα του,[9] στο πλαίσιο της σειράς Έργα Ελλήνων Συνθετών για Κιθάρα της δισκογραφικής εταιρείας Motivo, τον οποίο ερμηνεύει στην κιθάρα ο Κώστας Γρηγορέας, με εξαίρεση το τελευταίο κομμάτι του δίσκου με τίτλο Χωρίς όρια, το οποίο ερμηνεύει ο ίδιος ο Τζωρτζινάκης. Ο δίσκος στην αρχική του έκδοση περιείχε πρώτες εκτελέσεις έργων από τον Γρηγορέα.[10] (Στην επανέκδοση, πάλι από την Motivo, το 2007, ο Κώστας Γρηγορέας πρόσθεσε και κάποιες ηχογραφήσεις αρχείου από την πρώτη παρουσίαση έργων του το 1978 στην Ελληνοαμερικανική Ένωση).[11] Την ίδια χρονιά (1985) ηχογραφεί και κυκλοφορεί τον δεύτερό του δίσκο με τίτλο Έργα για δύο κιθάρες, με ερμηνευτές τη Μάρω Ραζή και τον Γιάννη Γιακουμάκη.[12] Και οι δύο δίσκοι απέσπασαν θετικές κριτικές, πουλώντας 1000 και 500 με 600 αντίτυπα αντίστοιχα ο καθένας.

Με αφορμή την αγάπη του για την τζαζ, το 1987 αποφασίζει την ίδρυση ενός τζαζ συνόλου με τίτλο Ναῦς. Το σύνολο αυτό έδωσε αφορμή για συνεργασία και με άλλους καλλιτέχνες, ωστόσο πραγματοποιήθηκαν μόνο τέσσερις εμφανίσεις του, την άνοιξη του 1988.

Τα τελευταία χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1989, ο Κυριάκος Τζωρτζινάκης διαγιγνώσκεται με καρκίνο και αυτό αποτελεί την αφορμή ώστε το συνθετικό του έργο να αραιώσει. Όμως, με προτροπή του φίλου του φλαουτίστα Σπύρου Παπικινού, γράφει το έργο του για κιθάρα και φλάουτο με συμβολικό τίτλο Ένα τραγούδι για όλους, το οποίο οι Σπύρος Παπικινός (φλάουτο) και Άγγελος Νικολόπουλος (κιθάρα) εκτελούν για πρώτη φορά στο σπίτι του. Ακολουθούν και άλλα έργα για φλάουτο και κιθάρα, τα οποία θα αποτελέσουν το υλικό για την κυκλοφορία ενός ακόμα δίσκου.[13]

Ο Τζωρτζινάκης απεβίωσε στις 22 Οκτωβρίου του 1989 από την ασθένεια, σε ηλικία μόλις 39 ετών, αφήνοντας όμως πίσω του έναν αξιοσημείωτο αριθμό έργων (περίπου 111) για σόλο κιθάρα, ντουέτο ή σύνολο κιθάρας, ένα κοντσέρτο για κιθάρα και συμφωνική ορχήστρα, κομμάτια για σόλο πιάνο, τραγούδια και ντουέτα για κιθάρα κι άλλα όργανα.[14] Κομμάτια του Τζωρτζινάκη για κιθάρα έχουν ηχογραφηθεί[15] και επιλεχθεί ως υποχρεωτικά σε διαγωνισμούς, ενώ έχουν γίνει διάφορες συναυλίες κι αφιερώματα στον ίδιο, καθώς και διάφορες αισθητικές αναλύσεις των έργων του.

Έχει πλέον καθιερωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της νεότερης ελληνικής οργανικής μουσικής, με έργο που συνήθως δίνει έμφαση στη χρήση της κλασικής κιθάρας.[16][17][18]

  • Θεοδότη, Δήμητρα. "ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑΚΗΣ (1950-1989): ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ, ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ." PhD diss., Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2012.
  • Παπαδάτος, Ιωσήφ και Σκάρκου, Ελένη. Μουσικής Πολύτονον: Τάσος Συμεωνίδης / Θεόδωρος Αντωνίου / Μάνος Χατζιδάκης. Αθήνα: Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2017.
  • Σολομών, Ιλάν. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑΚΗΣ (Αθήνα, 1950 - Αθήνα, 22 Οκτωβρίου 1989) / Κυριάκος Τζωρτζινάκης: Ανήσυχος, δυναμικός, εκρηκτικός, ευαίσθητος. Αθήνα: Η Αυγή, 2019.
  • Τζωρτζινάκης, Κυριάκος. Φαντασία / 4 ονειρικά τραγούδια / Shona Karanga (Θέμα από αρχαίο αυστραλέζικο χορό). Αθήνα: Παπαγρηγορίου-Νάκας, 1981.
  • Τζωρτζινάκης, Κυριάκος. Πρελούδιο / Μεσογειακό / Αφιέρωμα στον Τζωρτζ Γκέρσουιν. Αθήνα: Παπαγρηγορίου-Νάκας, 1981.
  • Τζωρτζινάκης, Κυριάκος. Νυχτερινό 1 / Νυχτερινό 2 / Νυχτερινό 3. Αθήνα: Παπαγρηγορίου-Νάκας, 1981.
  • Tzortzinakis, Kyriakos. Music for two guitars, edited by Evangelos Asimakopoulos and Liza Zoi. Athens: Papagrigoriou-Nakas, 1996.
  • Trikoupis, Athanasios. Western music in Hellenic communities. Musicians and Institutions. National and Κapodistrian University of Athens, 2015.
  • Aγγελικόπουλος, Βασίλης. Έργα Τζωρτζινάκη σε ένα νέο δίσκο. Αθήνα: Η Καθημερινή, 2007.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. 1,0 1,1 1,2 (Γαλλικά, Ολλανδικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά) Musicalics. 98608.
  2. Guitar Concerto by Kiriakos Tzortzinakis, Conductor:Theodore Antoniou, Soloist: Iakovos Kolanian, https://www.youtube.com/watch?v=soGNEpVlErk, ανακτήθηκε στις 2022-02-24 
  3. 3,0 3,1 Καλογερόπουλος, Τάκης (1998). Το λεξικό της Ελληνικής μουσικής: από τον Ορφέα έως σήμερα. Αθήνα: Γιαλλέλης. σελ. σελ. ISBN 978-960-7555-06-9. 
  4. «22/10/2009 - ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑΚΗ(του Ευάγγελου Ασημακόπουλου)[κλασική κιθάρα] | TAR - Διαδικτυακό Περιοδικό για την Κιθάρα». www.tar.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2022. 
  5. «ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑΚΗ, 20 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ (του Νότη Μαυρουδή) | TAR - Διαδικτυακό Περιοδικό για την Κιθάρα». www.tar.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2022. 
  6. 6,0 6,1 «Κυριάκος Τζωρτζινάκης: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ «ΧΩΡΙΣ ΟΡΙΑ» (του Γιώργου Μονεμβασίτη) | TAR - Διαδικτυακό Περιοδικό για την Κιθάρα». www.tar.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2022. 
  7. «ΗΧΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑΚΗ (του Γιώργου Μονεμβασίτη) | TAR - Διαδικτυακό Περιοδικό για την Κιθάρα». www.tar.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2022. 
  8. «TAR - Διαδικτυακό Περιοδικό για την Κιθάρα». www.tar.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2022. 
  9. Τζωρτζινάκης, Κυριάκος (Συνθέτης); Γρηγορέας, Κώστας (Εκτελεστής); Τζωρτζινάκης, Κυριάκος (Εκτελεστής) (1985). Έργα Ελλήνων Συνθετών για Κιθάρα = Works of Greek Composers for Guitar. http://digital.mmb.org.gr/xmlui/handle/123456789/42071. 
  10. Κυριάκος Τζωρτζινάκης , Κιθάρα: Κώστας Γρηγορέας - Έργα Ελλήνων Συνθετών Για Κιθάρα, https://www.discogs.com/release/8310920-Κυριάκος-Τζωρτζινάκης-Κιθάρα-Κώστας-Γρηγορέας-Έργα-Ελ, ανακτήθηκε στις 2022-02-23 
  11. Κυριάκος Τζωρτζινάκης , Κιθάρα: Κώστας Γρηγορέας - Ο Κώστας Γρηγορέας Παίζει Κυριάκο Τζωρτζινάκη = Kostas Grigoreas Plays Kyriakos Tzortzinakis, https://www.discogs.com/release/9642453-Κυριάκος-Τζωρτζινάκης-Κιθάρα-Κώστας-Γρηγορέας-Ο-Κώστα, ανακτήθηκε στις 2022-02-23 
  12. Κυριάκος Τζωρτζινάκης , Guitare Maro Razi Et Yiannis Yiakoumakis - Oeuvres Pour Deux Guitares = Έργα Για Δύο Κιθάρες, https://www.discogs.com/release/8434548-Κυριάκος-Τζωρτζινάκης-Guitare-Maro-Razi-Et-Yiannis-Yiakoumakis-Oeuvres-Pour-Deux, ανακτήθηκε στις 2022-02-23 
  13. Κ. Τζωρτζινάκης, Duo Επίγονος - Untitled, https://www.discogs.com/release/8301787-Κ-Τζωρτζινάκης-Duo-Επίγονος-Untitled, ανακτήθηκε στις 2022-02-23 
  14. «ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑΚΗ (Έργα για κιθάρα) (του Δημήτρη Κοτρωνάκη) | TAR - Διαδικτυακό Περιοδικό για την Κιθάρα». www.tar.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2022. 
  15. «Kiriakos Tzortzinakis». Discogs (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2022. 
  16. «ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑΚΗΣ, 30 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ (Αφιέρωμα τουTaR) | TAR - Διαδικτυακό Περιοδικό για την Κιθάρα». www.tar.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2022. 
  17. «DB Opere». www.vpmusicmedia.altervista.org. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2022. 
  18. «Έργα Τζωρτζινάκη στη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας». digital.mmb.org.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2022.