Κοιλάδα των Ρόδων

Καλλιέργειες τριαντάφυλλων στην κοιλάδα

Η Κοιλάδα των Ρόδων (βουλγαρικά: Розова долина) είναι περιοχή στην κεντρική Βουλγαρία στους νότιους πρόποδες του Αίμου. Γεωλογικά, αποτελείται από δύο ποτάμιες κοιλάδες, αυτή του Στριάμα στα δυτικά και του Τούντζα (ή Τόνζου) στα ανατολικά, και οι δύο αριστεροί παραπόταμοι του Έβρου.

Η περιοχή είναι διάσημη για την καλλιέργεια τριαντάφυλλων, και συγκεκριμένα της τριανταφυλλιάς Δαμασκού, από τα οποία παράγεται το ροδέλαιο. Το κέντρο της παραγωγής είναι η πόλη Καζανλάκ, ενώ άλλοι σημαντικοί οικισμοί είναι το Κάρλοβο, το Σόποτ, το Κάλοφερ και η Πάβελ Μπάνια. Η περίοδος συγκομιδής διαρκεί από τον Μάιο μέχρι τον Ιούνιο. Κατά τη διάρκειά της, μαζεύονται με το χέρι, παραδοσιακά από γυναίκες, τα άνθη και τοποθετούνται στα καλάθια και στη συνέχεια αποστέλλονται στα αποστακτήρια για να γίνει επεξεργασία τους εντός 10-15 ωρών. Στις πόλεις της κοιλάδας διοργανώνεται κάθε χρόνο φεστιβάλ για τα ρόδα.

Το 2014, το ροδέλαιο Βουλγαρίας ανακηρύχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ).

Γεωγραφία και κλίμα

Τοπογραφικός χάρτης της κοιλάδας των Ρόδων

Ο όρος κοιλάδα των Ρόδων δεν είναι γεωγραφικός, αλλά συσχετίζεται με τις περιοχές όπου καλλιεργούνται τα τριαντάφυλλα από τα οποία παράγεται το ροδέλαιο. Αυτές βρίσκονται στις κοιλάδες των ποταμών Στριάμα (στα δυτικά) και Τούντζα (στα ανατολικά), γνωστές αντίστοιχα σαν αγροί του Κάρλοβο και του Καζανλάκ. Οι κοιλάδες αυτές βρίσκονται νότια της οροσειρά του Αίμου (ή Βαλκάνια όρη) και βόρεια από τη μικρότερη οροσειρά Σρέντνα Γκόρα. Το υψόμετρο της κοιλάδας του Στριάμα είναι 710 μέτρα στην περιοχή Κλεισούρα, 450 στο Σόποτ και 375 νότια του Κάρλοβο. Η κοιλάδα του Τούντζα βρίσκεται σε υψόμετρο 600 μέτρων στο Κάλοφερ και στο ανατολικό της τμήμα φτάνει μέχρι τα 300 μέτρα.

Το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται ως ηπειρωτικό μεταβατικό κλίμα. Οι άνεμοι είναι κυρίως δυτικοί, ενώ από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτιο πνέουν νότιοι άνεμοι, από το Αιγαίο. Οι βροχοπτώσεις στην περιοχή είναι εντονότερες την άνοιξη, όταν οι τριανταφυλλιές ανθίζουν, με μέγιστο τον Ιούνιο, όταν η μέση μηνιαία βροχόπτωση είναι 80-100 χιλιοστά. Ο καιρός αυτός παρατείνει την ανθοφορία και εμποδίζει την εξάτμιση του ελαίου.

Ιστορία

Παραδοσιακή διαδικασία της συλλογής των ρόδων, περίπου το 1870.

Θεωρείται ότι τα πρώτα τριαντάφυλλα στην κοιλάδα μεταφέρθηκαν από τους στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Περιηγητές του 13ου και του 17ου αιώνα αναφέρουν κήπους με τριαντάφυλλα κοντά στην Αδριανούπολη, τοπογραφικός προσδιορισμός ο οποίος θεωρείται ότι περιλαμβάνει και την κοιλάδα των Ρόδων, η οποία ανήκε στο βιλαέτι Αδριανούπολης. Τα τριαντάφυλλα της περιοχής θεωρείται ότι προέρχονται από το Κασάν της Περσίας και μεταφέρθηκαν στην περιοχή μέσω της Δαμασκού. Ο Βενελίν Τοπάλοβ υποστηρίζει ότι η καλλιέργεια του αρωματικού τριαντάφυλλου εισήχθη στην περιοχή του Καζανλάκ από τους Οθωμανούς.

Η παραγωγή ροδέλαιο στην κοιλάδα των Ρόδων χρονολογείται από τα μέσα του 17ου αιώνα. Ο εξοπλισμός απόσταξης (μεγάλα χάλκινα καζάνια) εισήχθη από την Τυνησία και το Ιράν, αλλά στη Βουλγαρία χρησιμοποιήθηκε πολλαπλή έναντι απλής απόσταξης για να παραχθεί καλύτερης ποιότητας αιθέριο έλαιο, το ροδέλαιο, το οποίο ήταν, και παραμένει, περιζήτητο. Το 1902 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην εξαγωγή του αιθέριου ελαίου αποστακτήριο ατμού. Το 1922, η κυβέρνηση της Βουλγαρίας άρχισε την προώθηση της βιομηχανίας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία συνεταιρισμών με δικά τους αποστακτήρια και την επέκταση των εκτάσεων όπου καλλιεργούνταν τα τριαντάφυλλα. Η ποιότητα του ροδέλαιου υπόκειτο σε κρατικό έλεγχο. Μετά τον Β΄ΠΠ, το εμπόριο ροδέλαιου πέρασε σε κρατικό μονοπώλιο, ενώ στην κοιλάδα άρχισε η καλλιέργεια άλλων φυτών που παράγουν αιθέρια έλαια, όπως ο δυόσμος και η λεβάντα. Όσον αφορά το 2014, η Βουλγαρία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός αιθέριου ελαίου λεβάντας παγκοσμίως.