Μετάβαση στο περιεχόμενο

Καρελία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 13/05/2010.
Η παραδοσιακή διαίρεση της Καρελίας.

Η Καρελία (καρελιανά και φινλανδικά: Karjala‎‎, ρωσικά: Карелия‎‎, σουηδικά: Karelen‎‎) ή γη των Καρέλιων, είναι μια περιοχή στη Βόρεια Ευρώπη ιστορικής σημασίας για τη Φινλανδία, τη Ρωσία και τη Σουηδία. Ένα μέρος της Καρελίας ανήκει στη Ρωσία (Δημοκρατία της Καρελίας και την Περιφέρεια Λένινγκραντ) ενώ το υπόλοιπο στη Φινλανδία (επαρχίες της Νότιας και Βόρειας Καρελίας).

Χρήση του ονόματος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλές γεωγραφικές υποδιαιρέσεις μπορεί να αποκαλούνται Καρελία. Η Φινλανδική Καρελία ήταν ιστορική επαρχία της Φινλανδίας που τώρα είναι χωρισμένη ανάμεσα στη Φινλανδία και τη Ρωσία και συχνά αποκαλείται Karjala στα Φινλανδικά. Το ανατολικό μέρος αυτής της κατά βάση Λουθηρανικής περιοχής εκχωρήθηκε στη Ρωσία μετά τον Πόλεμο του Χειμώνα του 1939-1940. Αυτό το τμήμα είναι η «Καρελία» του Καρελιανού Ζητήματος της φινλανδικής πολιτικής.

Η Δημοκρατία της Καρελίας είναι Ρωσικό ομοσπονδιακό υποκείμενο, συμπεριλαμβάνοντας την «Ανατολική Καρελία» με κυρίως Ρωσικό Ορθόδοξο πληθυσμό.

Στη σημερινή Φινλανδία, ο όρος Karjala αναφέρεται στις Φινλανδικές επαρχίες της Νότιας και Βόρειας Καρελίας.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολλά εξαιρετικά δείγματα ξύλινης αρχιτεκτονικής επιβιώνουν στο νησί Κίζι

Για την Καρελία γίνονταν σκληρές μάχες ανάμεσα στη Σουηδία και τη Φεουδαλική Δημοκρατία του Νόβγκοροντ από την εποχή του μεταξύ τους πολέμου τον 13ο αιώνα. Με τη Συνθήκη του Νότενμποργκ (φινλανδικά: Pähkinäsaaren rauha‎‎) το 1323, η Καρελία χωρίστηκε μεταξύ των δύο. Το Βίμποργκ (φινλανδικά: Βίιπουρι‎‎) έγινε πρωτεύουσα της νέας σουηδικής επαρχίας.

Με τη Συνθήκη του Νύσταντ (φινλανδικά: Uudenkaupungin rauha‎‎) το 1721 μεταξύ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και της Σουηδίας, το μεγαλύτερο μέρος της Καρελίας εκχωρήθηκε στη Ρωσία. Μετά την κατοχή της Φινλανδίας από τη Ρωσία στον Φινλανδικό Πόλεμο μέρη των κατακτηθέντων επαρχιών (Παλαιά Φινλανδία) ενσωματώθηκαν στο Μεγάλο Δουκάτο της Φινλανδίας. Το 1917 η Φινλανδία ανεξαρτητοποιήθηκε και τα σύνορα ορίστηκαν από τη Συνθήκη του Τάρτου το 1920.

Κατα τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 πολλοί Φινλανδοί αναμείχθηκαν σε προσπάθειες ανατροπής των μπολσεβίκων στη Ρωσική Καρελία, όπως για παράδειγμα η αποτυχημένη Αποστολή Άουνους. Αυτές οι κυρίως ιδιωτικές αποστολές σταμάτησαν μετά τη συνθήκη ειρήνης του Τάρτου. Μετά το τέλος του Ρωσικού Εμφυλίου και τη σύσταση της Σοβιετικής Ένωσης το 1922, το ρωσικό μέρος της Καρελίας έγινε η Καρελιανή Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία το 1923.

Το 1939 η Σοβιετική Ένωση επιτέθηκε στη Φινλανδία ξεκινώντας τον Πόλεμο του Χειμώνα. Η Συνθήκη Ειρήνης της Μόσχας απέδωσε το μεγαλύτερο μέρος της Φινλανδικής Καρελίας στη Σοβιετική Ένωση. Περίπου 400.000 άνθρωποι, πρακτικά όλος ο πληθυσμός, μετακινήθηκε στη Φινλανδία. Το 1941 η Καρελία επανακατακτήθηκε από τους Φινλανδούς για τρία χρόνια με τη συνέχιση του Σοβιετο-Φινλανδικού πολέμου (1941-1944), συμπεριλαμβανομένης και της Ανατολικής Καρελίας. Ο Πόλεμος του Χειμώνα και η συνεπαγόμενη σοβιετική επέκταση προκάλεσαν μεγάλη εχθρότητα στους Φινλανδούς. Η Φινλανδία είχε χάσει τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της, το Βίιπουρι, την καρδιά της βιομηχανίας της κατά μήκος του ποταμού Βούοκσι, το κανάλι Σάιμαα που ένωνε την κεντρική Φινλανδία με τον Φινλανδικό Κόλπο, την αλιεία στη λίμνη Λάντογκα (φινλανδικά: Laatoka‎‎), ενώ τέλος το ένα όγδοο του πληθυσμού της είχαν γίνει πρόσφυγες χωρίς ελπίδα γυρισμού.

Ως αποτέλεσμα της συνθήκης ειρήνης, η Καρελιανή ΑΣΣΔ ενσωματώθηκε στην Καρελο-Φινλανδική Σ.Σ.Δ (1941-1956) και μετά ξανάγινε Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία. Η Καρελία ήταν η μόνη Σοβιετική Δημοκρατία που υποβιβάστηκε από Σ.Σ.Δ σε Α.Σ.Σ.Δ. εντός της Ρωσικής ΣΟΣΔ. Αντίθετα με τις αυτόνομες δημοκρατίες, οι Σοβιετικές δημοκρατίες, θεωρητικά, είχαν το συνταγματικό δικαίωμα να αποσχιστούν από την ένωση. Ο πιθανός φόβος για απόσχιση, όπως και η ρωσική εθνική πλειοψηφία στην Καρελία, ίσως να ήταν οι αιτίες αυτού του υποβιβασμού. Το 1991 η Δημοκρατία της Καρελίας δημιουργήθηκε από την Καρελιανή Α.Σ.Σ.Δ.

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης έφερε και οικονομική κατάρρευση. Μετά τη διάλυσή της, η περιοχή δοκιμάστηκε από μαζική αστική ερήμωση. Τα βιαστικά και ανεπαρκώς χτισμένα κτήρια της σοβιετικής εποχής όπως επίσης και τα παλαιότερα σπίτια της φινλανδικής εποχής εγκαταλείπονται.[1]

Πολιτική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χάρτης που δείχνει τη Δημοκρατία της Καρελίας και τις δύο Φινλανδικές επαρχίες.

Η Καρελία είναι χωρισμένη ανάμεσα στη Φινλανδία και τη Ρωσία. Η Δημοκρατία της Καρελίας είναι Δημοκρατία της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η οποία ιδρύθηκε το 1991, αντικαθιστώντας την Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Καρελίας. Ο Ισθμός της Καρελίας ανήκει στην Περιφέρεια Λένινγκραντ. Τα φινλανδικά μέρη της Καρελίας αποτελούν κομμάτια των επαρχιών (maakunta) της Νότιας Καρελίας και της Βόρειας Καρελίας.

Υπάρχουν μερικές μικρές, αλλά με μεγάλο ενθουσιασμό, ομάδες Φινλανδών που αγωνίζονται για στενότερους δεσμούς μεταξύ Φινλανδίας και Καρελίας. Η πολική έκφραση αυτών των αλυτρωτικών ιδεών ονομάζεται Καρελιανό Ζήτημα και αφορά την επανένωση της Φινλανδικής Καρελίας στη Φινλανδία. Αυτές οι πόθοι εκφράζονται από οργανισμούς όπως οι Karjalan Liitto και ProKarelia. Οι φιλοδοξίες για στενότερους δεσμούς με την Ανατολική Καρελία δεν περιλαμβάνουν εδαφικές απαιτήσεις. Παρόλα αυτά μεγάλο μέρος του αρχικού φινλανδικού πληθυσμού του ρωσικού μέρους της Καρελίας είτε επανεγκαταστάθηκε και αφομοιώθηκε στην κυρίως Φινλανδία, είτε εκρωσίστηκε, είτε τέλος διασκορπίστηκε στη Ρωσία ως θύμα των εσωτερικών μετακινήσεων πληθυσμών του σοβιετικού καθεστώτος.

Γεωγραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Θυρεός της Φινλανδικής Καρελίας
Θυρεός της Ρωσικής Καρελίας

Η Καρελία εκτείνεται από τις ακτές της Λευκής θάλασσας έως τον κόλπο της Φινλανδίας. Περιέχει τις δύο μεγαλύτερες λίμνες της Ευρώπης, τη Λάντογκα και την Ονιέγκα. Ο Καρελιανός Ισθμός βρίσκεται μεταξύ του κόλπου της Φινλανδίας και της λίμνης Λάντογκα.

Το σύνορο μεταξύ της Καρελίας και της Ίνγκρια, της γης του συγγενούς λαού των Ίνγκριων, ήταν αρχικά ο ποταμός Νέβας αλλά αργότερα μετακινήθηκε νοτιότερα στον Καρελιανό Ισθμό κατά μήκος του ποταμού Σέστρα (ρωσικά: Сестра/Раяйоки‎‎), ο οποίος σήμερα ανήκει στη μητροπολιτική περιοχή της Αγίας Πετρούπολης, ενώ το 1812-1940 αποτελούσε το ρωσο-φινλανδικό σύνορο.

Στην άλλη όχθη της Λάντογκας, ο ποταμός Σβιρ θεωρείται συνήθως το παραδοσιακό σύνορο της περιοχής της Καρελίας, όπως η λίμνη Σάιμαα ορίζει το δυτικό σύνορο, ενώ η λίμνη Ονιέγκα και η Λευκή Θάλασσα το ανατολικό. Στον βορρά κατοικούσαν οι νομάδες Σάμι, αλλά κανένα φυσικό όριο δεν καθόριζε το σύνορο εκτός από μεγάλα δάση (τάιγκα και τούνδρα).

Στα ιστορικά κείμενα η Καρελία μερικές φορές χωρίζεται σε «Ανατολική Καρελία» και «Δυτική Καρελία», οι οποίες επίσης αποκαλούνται και Ρώσικη Καρελία και Φινλανδική Καρελία αντίστοιχα. Η περιοχή βορείως της λίμνης Λάντογκα, η οποία ανήκε στη Φινλανδία πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ονομάζεται και Καρελία της Λάντογκας. Οι περιοχές πάνω στα προπολεμικά σύνορα ονομάζονται και Συνοριακή Καρελία. Η Λευκή Καρελία είναι το βόρειο μέρος της Ανατολικής Καρελίας ενώ Καρελία του Ολόνετς είναι το νότιο μέρος.

Η Καρελία του Τβερ υποδηλώνει τα χωριά στην Περιφέρεια Τβερ που κατοικούνται από Καρέλιους

Πόλεις και κωμοπόλεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άποψη της παλιάς πόλης του Κεμ το 1911
Το λιμάνι του Κεμ στη Λευκή Θάλασσα

Δημογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η καρελική γλώσσα μιλιέται στη Δημοκρατία της Καρελίας, όπως επίσης στα καρελικά χωριά Τβερ. Η βεπσιανή γλώσσα μιλιέται στις δύο πλευρές του ποταμού Σβιρ. Οι καλούμενες καρελιανές διάλεκτοι που μιλιούνται κυρίως στη Φινλανδική Νότια Καρελία απαρτίζουν τη νοτιοανατολική ομάδα διαλέκτων της Φινλανδικής γλώσσας. Παρόμοιες διάλεκτοι μιλιούνται και στην Ίνγκρια, την περιοχή ανάμεσα στα εσθονικά σύνορα και τη λίμνη Λάντογκα. Εμφανίστηκαν εκεί τον 17ο αιώνα μετά τη σουηδική κατάκτηση της περιοχής. Οι παλαιότεροι κάτοικοι της Ίνγκριας, οι Ίνγκριοι, έχουν τη δική τους γλώσσα, που είναι συγγενής με την καρελική και τις νοτιοανατολικές διαλέκτους της φινλανδικής.[2] Οι διάλεκτοι της Φινλανδικής Βόρειας Καρελίας ανήκουν στη μεγάλη ομάδα των σαβονιανών διαλέκτων της Ανατολικής και Κεντρικής Φινλανδίας.[3] Οι Καρέλιοι που εκκενώθηκαν από τη Φινλανδική Καρελία, εγκαταστάθηκαν εκ νέου σε όλη τη Φινλανδία και σήμερα αυτοί που έχουν τις ρίζες τους στην περιοχή που εκχωρήθηκε στη Σοβιετική ένωση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αριθμούν περίπου ένα εκατομμύριο. Στη Φινλανδία περίπου 5.000 άνθρωποι μιλούν την καρελική γλώσσα.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2009. 
  2. ↑ «Kaakkoismurteiden alue». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 1999. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2009. 
  3. ↑ «Savolaismurteiden alue». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 1999. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2009. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Karelia στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Καρελία&oldid=10699457"