Καθεδρικός του Αγίου Πέτρου της Χάκας
| Καθεδρικός του Αγίου Πέτρου της Χάκας | |
|---|---|
 | |
| Βασικές πληροφορίες | |
| Τοποθεσία |  Αραγωνία.svg){kind=small} Ουέσκα |
| Υπαγωγή | Καθολικισμός |
| Δήμος | Χάκα |
| Χώρα |  Ισπανία |
| Αρχιτεκτονική περιγραφή | |
| Αρχιτεκτονικός τύπος | εκκλησία |
| Αρχιτεκτονικός ρυθμός | Ρομανική αρχιτεκτονική |
| Ιδρυτής | Σάντσο Ραμίρεθ |
| Αποπεράτωση | 12ος αιώνας |
Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Πέτρου της Χάκας (ισπανικά: Catedral de San Pedro de Jaca), είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές και πιο παλιές κατασκευές της ρομανικής αρχιτεκτονικής στην Ισπανία. Βρίσκεται στην ομώνυμη πόλη, στην επαρχία της Ουέσκας, στην αυτόνομη κοινότητα της Αραγωνίας. Άρχισε να χτίζεται σχεδόν ταυτόχρονα με τον καθεδρικό ναό του Σαντιάγο ντε Κομποστέλα στο τελευταίο τέταρτο του 11ου αιώνα, ως έδρα της επισκοπής και κεφαλή του Βασιλείου της Αραγωνίας. Οικοδομήθηκε με πρωτοβουλία του βασιλιά Σάντσο Ραμίρεθ, που είχε λάβει προηγουμένως την προστασία υποτέλειας του Βατικανού, μετά το ταξίδι του στην Ρώμη το 1068, αποτέλεσμα του οποίου ήταν να του χορηγηθεί η επισκοπική έδρα.[1][2]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το έτος 1077, η πόλη της Χάκας έλαβε τα προνόμια «Φουερός» της πόλης από τον βασιλιά Σάντσο Ραμίρεθ της Αραγωνίας, κατέχοντας την πρωτεύουσα του βασιλείου στο διάστημα που ακολούθησε από το έτος αυτό μέχρι το 1096. Παράλληλα η πόλη μετατράπηκε σε επισκοπική έδρα, πράγμα που έκρινε αναγκαία την κατασκευή ενός καθεδρικού ναού. Αν και οι ημερομηνίες της κατασκευής του δεν είναι απολύτως σαφείς, μπορούμε να διακρίνουμε σε αυτή δύο στάδια. Ένα πρώτο, θα μπορούσε να είναι μεταξύ των ετών 1077 και 1082 , το οποίο αντιστοιχεί στην βασιλεία του Σάντσο Ραμίρεθ, και την κατοχή του αξιώματος του επισκόπου από τον αδελφό του, πρίγκηπα Γκαρθία, και ένα δεύτερο μεταξύ των ετών 1104 και 1130, το οποίο αντιστοιχεί στη βασιλεία του Αλφόνσου Α´ του «Μαχητή» και στον Εστεμπάν της Ουέσκας στην θέση του επισκόπου.[3][4]
Μετά την έναρξη της κατασκευής και την θεμελίωση της αρχικής κύριας βάσης του κτιρίου σε ρομανικό ρυθμό, άρχισαν λίγο-λίγο να προστίθενται εξαρτήσεις, αναγκαίες για την εκτέλεση της καθεδρικής ζωής.
Από την δεύτερη δεκαετία του 16ου αιώνα χρονολογούνται ορισμένες προσθήκες που περιλαμβάνει ο ναός, όπως οι θόλοι των πλευρικών κλιτών, ύστερης γοτθικής αρχιτεκτονικής, και οι πύλες των νέων παρεκκλησιών του Αγίου Σεβαστιανού, του Αγίου Αυγουστίνου, του Ευαγγελισμού και της Αγίας Άννας. Αργότερα, κατά την Αναγέννηση, προστέθηκαν τα παρεκκλήσια του Σαν Μιγκέλ και της Αγίας τριάδας, αμφότερα το 1572. Το 1598 χτίστηκε ο θόλος του κεντρικού κλίτους και ανοίχθηκαν παράθυρα σε αυτόν.
Στο 17ο αιώνα ολοκληρώθηκε η κατασκευή του ρετάμπλ και άρχισε η ανακατασκευή της παλιάς σκήτης, η οποία θα αντικατασταθεί από την τρέχουσα σε στιλ μπαρόκ, που ολοκληρώθηκε στα τέλη του ίδιου αιώνα. Την ίδια περίοδο χτίστηκε το παρεκκλήσι της Σάντα Ορόσια, που αποτελεί το κύριο μπαρόκ στοιχείο του ναού. Επίσης, στα τέλη του 18ου αιώνα, μεταξύ των ετών 1792 και 1793, αντικαταστάθηκε η ρομανική αψίδα και ανεγέρθηκε μια νέα, διακοσμημένη με έργα ζωγραφικής από τον ζωγράφο Manuel Bayeu, κουνιάδο του Φρανθίσκο Γκόγια.
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ναού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κτίριο διατηρεί ως επί το πλείστον τη ρομανική βασική δομή και διαμόρφωση, με μια κάτοψη βασιλικής, πολλαπλές αψίδες, δύο θύρες πρόσβασης (μία από την πλατεία Plaza San Pedro, όπου υπήρχε παλαιότερα ένα μοναστήρι με το ίδιο όνομα, και τη νότια πύλη, η οποία τον δέκατο έκτο αιώνα εφοδιάστηκε με πρόπυλο, το οποίο συνδέεται με την πλατεία της Αγοράς), καθώς και ένα τρούλο.[4][2]
Από την αρχική ρομανική κεφαλή του κυρίου κλίτους του ναού, μόνο η νότια πλευρά της διατηρείται σε καλή κατάσταση, καθώς το βόρειο τμήμα της τροποποιήθηκε επιφανιακά, προκειμένου να προστεθεί μια κατοικία.[5][4] Σε αυτή την νότια αψίδα βρίσκονται τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που συνοψίζουν το χαρακτηριστικό ύφος της ρομανικής αρχιτεκτονικής της διαδρομής του Αγίου Ιακώβου της Κομποστέλα, το οποίο εξαπλώνεται στη συνέχεια σε όλη τη διαδρομή του Αγίου Ιακώβου: η χαρακτηριστική καρό διακόσμηση της Χάκας («Taqueado jaqués»), η οποία διαμορφώνεται περιμετρικά της καμάρας, και οι μπάλες, που είναι παρούσες στα εσωτερικά στηρίγματα.[2][4]
Εξωτερική όψη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έχει δύο προσόψεις με ξεχωριστές πόρτες.
Στη δυτική πρόσοψη του καθεδρικού ναού βρίσκεται το αίθριο και η πύλη, της οποίας το μεγάλης ακτίνας ήμι-κυκλικό τόξο, συνδέεται με το κεντρικό κλίτος στο εσωτερικό του ναού, το οποίο έχει θόλο αυλής. Στο διακοσμητικό τύμπανο της κεντρικής αυτής πρόσοψης του καθεδρικού, υπάρχει ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό κομμάτι: το χριστόγραμμα Χι Ρο, σύμβολο της αραγωνικής μοναρχίας , μαζί με ένα σαφή τριαδικό χαρακτήρα και χαρακτήρα μετάνοιας. Μπορεί κανείς ακόμα να δει ένα αρκετά μεγάλο πρόπυλο.
Το χριστόγραμμα, ή μονόγραμμα του Χριστού, είναι πλαισιωμένο από δύο λιοντάρια, ενώ στη βάση του τυμπάνου είναι γραμμένο το παρακάτω κείμενο:
«Αν θες να ζήσεις, εσύ που υπόκεισαι στον νόμο του θανάτου, έλα ικετεύοντας, απορρίπτοντας δηλητηριώδεις απολαύσεις. Καθάρισε την καρδιά από τις αμαρτίες, για να μην πεθάνεις από ένα δεύτερο θάνατο».
Το λιοντάρι στα αριστερά όπως φαίνεται από τον παρατηρητή, έχει κλειστό το στόμα και φαίνεται να αγκαλιάζει με πατρικό τρόπο έναν άνθρωπο που πιάνει ένα φίδι. Από επάνω μια επιγραφή διευκρινίζει:
«Το λιοντάρι ξέρει να συγχωρεί τους πεσόντες όπως και ο Χριστός στον οποίο ικετεύουν»
Ενώ το λιοντάρι στα δεξιά έχει τον λαιμό του ανοιχτό, δείχνοντας τα δόντια και πατάει σε μια αρκούδα και ένα βασιλίσκο. Επίσης, υπάρχει και μια άλλη επιγραφή που λέει:
«Το ισχυρό λιοντάρι συνθλίβει την αυτοκρατορία του θανάτου»
Στη νότια πρόσοψη υπάρχει και άλλο ένα πρόπυλο, που ανεγέρθηκε στον 16ο αιώνα, με κομμάτια από άλλα μέρη του κτιρίου, τονίζοντας τα κιονόκρανα που έγιναν για το «Μαέστρο» της Χάκας. Όσον αφορά τους αψιδωτούς θόλους, σώζεται μόνο ο ρομανικός που βλέπει προς το νότο, καθώς ο κεντρικός και ο βόρειος, όπως έχει ήδη αναφερθεί, είχαν τροποποιηθεί στον 18ο αιώνα. Σε αυτή την αψίδα μπορεί να δει κανείς την τριμερή οργάνωση του τοίχους τόσο οριζόντια όσο και στον κατακόρυφο άξονα, χαρακτηριστική της ρομανικής αρχιτεκτονικής της Χάκας, που επεκτείνεται και σε άλλες κατασκευές της διαδρομής του Αγίου Ιακώβου.[6]
Στο πάνω μέρος του κτιρίου υπάρχει ένα καμπαναριό όπου βρίσκεται το σώμα των καμπανών του καθεδρικού, κομμάτι που προστέθηκε στον 16ο αιώνα.
Εσωτερικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η βάση του ναού είναι βασιλική με τρία κλίτη (και πέντε χωρίσματα) από τα οποία το μεσαίο είναι ευρύτερο και πιο υψηλό από τα πλευρικά, επιτρέποντας κατ 'αυτόν τον τρόπο να ανοίξουν φεγγίτες στον τοίχο του κεντρικού κλίτους και πάνω από τα πλευρικά κλίτη, ώστε να φωτίζεται το εσωτερικό του. Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο του εσωτερικού του ναού είναι η εναλλαγή κυκλικών και σταυροειδών στηριγμάτων.
Τα κλίτη εκτείνονται μέχρι τις τρεις ημικυκλικές θολωτές αψίδες. Μεγαλύτερου βάθους είναι η κεντρική, λόγω των μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιήθηκαν στον 18ο αιώνα (που επεδίωξαν να λύσουν τα προβλήματα υγρασίας που είχε ο ναός), που επέτρεψε να τοποθετηθεί εκεί το όργανο και η χορωδία, που ήταν παλιότερα στους πρόποδες του κεντρικού κλίτους και που μεταφέρθηκε στην αψίδα του ιερού, αν και η μεταφορά πραγματοποιήθηκε το 1919. Η περιοχή της διασταύρωσης των κλιτών καλύπτεται από ένα μοναδικό ημισφαιρικό θόλο με οκταγωνικό σχέδιο πάνω σε φέτες θόλου. Το εσωτερικό αυτού του αρχικού καλύμματος είναι ενισχυμένο με νευρώσεις που σχηματίζονται από μεγάλες ημικυκλικές καμάρες που χαμηλώνουν το κέντρο κάθε πλευράς της οκταγωνικής βάσης, σε ξεχωριστά στηρίγματα κυλίνδρων μοζαραβικού χαρακτήρα. Κατά την μπαρόκ εποχή άνοιξε το παρεκκλήσι της Σάντα Ορόσια (πολιούχος της πόλης), διακοσμημένο με εντυπωσιακά έργα ζωγραφικής που περιγράφουν τη ζωή της, το μαρτύριο της και τον εντοπισμό του σώματος της. Αξιοσημείωτο είναι το μοναστήρι που συνδέεται με το βόρειο τοίχο του ναού, που αποτελεί μέρος του Επισκοπικού Μουσείου της Χάκας, ένα από τα πιο εκλεκτά ρωμανικής ζωγραφικής της Ισπανίας, στο οποίο εκθέτονται πίνακες ζωγραφικής ρομανικής τέχνης της περιοχής της Χάκας που βρέθηκαν σε εκκλησίες όπως στις περιοχές Navasa, Ruesta και Bagës.
Διακόσμηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο καθεδρικός ναός της Χάκας, όχι μόνο αποτελεί σημείο αναφοράς για την αρχιτεκτονική του, αλλά και για τον πλούσιο και ποικίλο γλυπτό διάκοσμο του στα κιονόκρανα, στα φουρούσια, στις μετόπες, στα τείχη και στις βάσεις των στηλών.
Τα κιονόκρανα, τα φουρούσια και οι μετόπες έχουν διακόσμηση από βιβλικές σκηνές ή περιλαμβάνουν και κάποιες φανταστικές μορφές ή σκηνές της καθημερινής ζωής, όλες οι διακοσμήσεις είναι υψηλής-ποιότητας από τουλάχιστον δύο διαφορετικούς τεχνίτες, ενώ στους τοίχους ή στις βάσεις αυτές είναι ακόμα πιο γεωμετρικές, με μπάλες τοποθετημένες στις βάσεις ή με τα γνωστά καρό της Χάκας που διακοσμούν ένα μεγάλο μέρος του κτιρίου. Αυτα τα δύο πρωτότυπα στοιχεία της ρομανικής τέχνης της Χάκας, μπορεί να τα δει κανείς κατά μήκος όλης της διαδρομής του Αγίου Ιακώβου, πράγμα που δείχνει την επιρροή που άσκησε ο ναός αυτός κατά μήκος όλης αυτής της προσκυνητικής διαδρομής.
Στην πλαϊνή πόρτα του ναού είναι χαραγμένο το σχέδιο μίας μονάδας μέτρησης που ονομάζεται «ράβδος της Χάκας» (vara jaquesa) (μεσαιωνικό μέτρο που ισοδυναμεί με 77 εκατοστά). Αυτή η μονάδα χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα στην αγορά που βρίσκεται στην πλατεία του καθεδρικού ναού για να μετρήσουν μήκη, ενώ η ίδια μονάδα μέτρησης χρησιμοποιήθηκε και σε όλη την Αραγωνία.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ El Camino de Santiago. Guía completa. ANAYA Touring. Μαδρίτη. 1990. (ISBN 84-207-3708-9). Σελ.119.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 http://www.jaca.com/catedral.htm#.VEZxMPmsVww
- ↑ http://www.romanicoaragones.com/0-jacetania/03-catedral01.htm
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 http://www.diocesisdejaca.org/index.php/catedral-de-san-pedro-de-jaca
- ↑ http://www.arteguias.com/catedral/jaca.htm
- ↑ El Camino de Santiago. Guía completa. ANAYA Touring. Μαδρίτη. 1990. (ISBN 84-207-3708-9). Σελ.120.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ο Καθεδρικός ναός της Χάκας
- Ο Καθεδρικός ναός της Χάκας - Ψηφιοποίηση των Ρομανικών Αρχιτεκτονικών Γλυπτών σε Αρχιτεκτονικό Πλαίσιο
- Ρομανική Αραγωνία: Καθεδρικός του Αγίου Πέτρου της Χάκας
- Ρομανική
- Pérez Peridis, José María (22 Αυγούστου 2015). «Catedral de Jaca (Catedral de San Pedro)» (στα ισπανικά). La luz y el misterio de las catedrales (Το φως και το μυστήριο των καθεδρικών ναών). Επεισόδιο 1. Televisión Española, 26:28 λεπτά στο. Ισπανική Κρατική Τηλεόραση.
|