Ζντούνσκα Βόλα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 51°36′N 18°56′E / 51.600°N 18.933°E / 51.600; 18.933

Ζντούνσκα Βόλα

Σημαία
Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Ζντούνσκα Βόλα
51°36′0″N 18°56′0″E
ΧώραΠολωνία
Διοικητική υπαγωγήZduńska Wola County
Ίδρυση1394
Έκταση24,58 km²
Υψόμετρο12 μέτρα
Πληθυσμός39.846 (31  Μαρτίου 2021)[1]
Ταχ. κωδ.98-220
Ζώνη ώραςUTC+01:00 (επίσημη ώρα)
UTC+02:00 (θερινή ώρα)
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Ζντούνσκα Βόλα (πολωνικά: Zduńska Wola) είναι πόλη και η έδρα του Πόβιατ Ζντούνσκα Βόλα στο Βοεβοδάτο Λοτζ στην κεντρική Πολωνία. Τα έτη 1975-1998 ανήκε στο Βοεβοδάτο Σιέρατς. Η πόλη ήταν κάποτε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα ύφανσης υφασμάτων, λινού και βαμβακιού στην Πολωνία και είναι η γενέτειρα του Αγίου Μαξιμίλιαν Κόλμπε και του Μαξιμίλιαν Φακτορόβιτς, ιδρυτή της εταιρείας καλλυντικών Max Factor.[2] Ο πληθυσμός της είναι 41.288 κάτοικοι (2020).[3]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώιμη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έγγραφο παραχώρησης δικαιωμάτων πόλης στη Ζντούνσκα Βόλα.

Η πόλη αναφέρθηκε για πρώτη φορά και τεκμηριώθηκε το 1394. Η Ζντούνσκα Βόλα ήταν τότε μέρος μιας σημαντικής εμπορικής οδού που διέσχιζε την Πολωνία και συνέδεε την Ανατολική και Δυτική Ευρώπη. Διοικητικά βρισκόταν στο Βοεβοδάτο Σιέρατς στην Επαρχία Μείζονος Πολωνίας του Πολωνικού Στέμματος. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας της, η πόλη ανήκε σε ευγενείς ή βιομηχάνους και τελικά μετατράπηκε σε στετλ. Στις αρχές του 18ου αιώνα, η Ζντούνσκα Βόλα αγοράστηκε από την αριστοκρατική οικογένεια Ζουοτνίτσκι.[4]

Η ανάπτυξη του χωριού συνδέθηκε στενά με την ταχεία εισροή Σιλέσιων υφαντών και εργατών υφαντουργίας. Το 1817, με τη συμβολή και την προσπάθεια του Στέφαν Ζουοτνίτσκι, το χωριό άνθισε και κατοικήθηκε από μετανάστες από τη Σιλεσία, τα γερμανικά κράτη και τη Βοημία. Το 1824 ο πληθυσμός της πόλης έφτασε τα 1.400 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 150 επαγγελματιών κλωστοϋφαντουργών σε 125 ιδιωτικά εργαστήρια.[4] Μετά την ταχεία ανάπτυξη, η Ζντούνσκα Βόλα έλαβε προνόμια πόλης τον Οκτώβριο του 1825.

Το 1827, ο πληθυσμός είχε φτάσει τα 2.758 άτομα και η πόλη είχε 320 κτίρια, ωστόσο, μόνο 30 ήταν από τούβλα ή πέτρα.[4] Λόγω της έλλειψης διαθέσιμου χώρου για εισερχόμενους υφαντές, η πόλη επεκτάθηκε και δημιουργήθηκαν νέες περιοχές με την ενσωμάτωση γειτονικών χωριών και οικισμών.

Βιομηχανική ανάπτυξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα παράδειγμα σπιτιού υφαντών από τούβλα του 19ου αιώνα.

Το τέλος του 19ου αιώνα ήταν μια περίοδος δυναμικής ανάπτυξης, η οποία τελικά μετέτρεψε την αγροτική πόλη σε ένα μικρό βιομηχανικό κέντρο. Το 1909 ο πληθυσμός ήταν ήδη 22.504 άτομα. Πάνω από 50 νέες βιομηχανικές επιχειρήσεις ή κλωστοϋφαντουργικές εταιρείες ιδρύθηκαν, οι οποίες απασχολούσαν 5.200 εργαζόμενους. Η Ζντούνσκα Βόλα απέκτησε το ψευδώνυμο «Πόλη των Υφαντών» και από τα 1.360 κτίρια, περίπου τα 600 ήταν κατασκευασμένα από τούβλα. Το 1892 κατασκευάστηκε το πρώτο ζυθοποιείο ατμού, το οποίο συνέβαλε στη σημασία της πόλης στην περιοχή. Υπό την αιγίδα της οικογένειας Ζουοτνίτσκι και των ντόπιων ιδιοκτητών επιχειρήσεων, η Ζντούνσκα Βόλα ανακαινίστηκε πλήρως και αστικοποιήθηκε. Κατασκευάστηκαν νέες κατοικίες για τους εργαζόμενους και το πρώτο πάρκο της πόλης άνοιξε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.[5]

Καρτ ποστάλ στις αρχές του 20ου αιώνα με το κέντρο της Ζντούνσκα Βόλα.

Το 1903, η περιοχή συνδέθηκε σιδηροδρομικώς με το Κάλις και το Λοτζ. Το 1902, ο Ζένον Άνσταντ, μέλος μιας πλούσιας οικογένειας ζυθοποιών από το Λοτζ, ήταν υπεύθυνος για τη συνεχή ανάπτυξη των υποδομών της πόλης. Λίγο πριν από το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, ο πληθυσμός της πόλης ήταν 28.437 άτομα. Υπό την αυτοκρατορική γερμανική κατοχή κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο πληθυσμός της πόλης μειώθηκε σε μόλις 12.000 το 1918.

Μετά την ανεξαρτησία της Πολωνίας το 1918, η πόλη με τις βιομηχανίες της ανοικοδομήθηκε από την καταστροφή του πολέμου. Παράλληλα με την πρώην κλωστοϋφαντουργία, δημιουργήθηκαν νέες μεταλλουργικές επιχειρήσεις, σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, δημόσια σχολεία, γυμναστήρια, δημοτικό νοσοκομείο και πυροσβεστικός σταθμός. Το 1930, η Ζντούνσκα Βόλα έγινε ένας σημαντικός κόμβος μεταφορών, όταν συνδέθηκε σιδηροδρομικώς με το πολωνικό λιμάνι της Γκντίνια στη Βαλτική Θάλασσα. Μέχρι το 1939, η Ζντούνσκα Βόλα ήταν η μεγαλύτερη πόλη στο δυτικό τμήμα του Βοεβοδάτου Λοτζ.[4]

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αεροφωτογραφία της Ζντούνσκα Βόλα το Σεπτέμβριο του 1939.

Κατά τη διάρκεια της από κοινού γερμανικής-σοβιετικής εισβολής στην Πολωνία, η οποία ξεκίνησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία εισέβαλε στην πόλη το Σεπτέμβριο του 1939 και στη συνέχεια το Einsatzgruppe III εισήλθε στην πόλη για να διαπράξει διάφορα εγκλήματα κατά του πληθυσμού.[6] Οι Γερμανοί κατακτητές ενσωμάτωσαν την πόλη απευθείας στη νεοϊδρυθείσα επαρχία Ράιχσγκαου Βάρτελαντ της Ναζιστικής Γερμανίας και άλλαξαν το όνομα της πόλης σε Freihaus (Φράιχαους) για να διαγράψουν ίχνη πολωνικής καταγωγής.[5]

Τον Νοέμβριο του 1939, οι Γερμανοί πραγματοποίησαν δημόσια εκτέλεση έξι Πολωνών ομήρων από το κοντινό Σιέρατς[7] και τον Δεκέμβριο του 1939 πραγματοποίησαν τις πρώτες εκδιώξεις 420 Πολωνών.[8] Κατά τη διάρκεια του Ιντελιγκέντσακτιον, οι Γερμανοί συνέλαβαν 169 μέλη της τοπικής πολωνικής ιντελιγκέντσια ήδη το 1939, και άλλα 187 το 1940-1941.[5] Μεταξύ των θυμάτων ήταν τοπικοί αξιωματούχοι, ακτιβιστές, μέλη του πολωνικού υπόγειου κινήματος αντίστασης και καθολικοί ιερείς.[9] Συνολικά, αρκετές χιλιάδες Πολωνοί απελάθηκαν σε καταναγκαστική εργασία, εκδιώχθηκαν ή συνελήφθησαν.[4] Όπως εξέφρασε ο ντόπιος Γερμανός κυβερνήτης Άρτουρ Γκράιζερ κατά τη διάρκεια συνάντησης με τους κατοίκους της πόλης, οι Πολωνοί υποτίθεται ότι ήταν υπηρέτες για τους Γερμανούς. Η Γερμανία λειτούργησε στρατόπεδο διέλευσης για Γερμανούς εποίκους, οι οποίοι επανεγκαταστάθηκαν στην κατεχόμενη Πολωνία στο πλαίσιο της πολιτικής Lebensraum. Ωστόσο, αρκετές πολωνικές οργανώσεις αντίστασης έδρασαν στην πόλη και μεταξύ των δραστηριοτήτων τους ήταν μυστικές εκπαιδεύσεις, πληροφορίες, διανομή υπόγειου πολωνικού τύπου, δράσεις σαμποτάζ και μυστική εκπαίδευση.

Σχεδόν όλα τα μέλη του εξέχοντος και μεγάλου εβραϊκού πληθυσμού της Ζντούνσκα Βόλα, περίπου 8.000, στην αρχή του πολέμου δολοφονήθηκαν ως μέρος του Ολοκαυτώματος.[10] Κατά την άφιξη των γερμανικών στρατευμάτων τον Σεπτέμβριο του 1939, ντόπιοι Γερμανοί και Πολωνοί λεηλάτησαν εβραϊκή περιουσία. Οι Γερμανοί πυροβόλησαν αρκετούς Εβραίους εκείνη την εποχή και έκαψαν τη συναγωγή. Τους επόμενους μήνες, η εβραϊκή κοινότητα λεηλατήθηκε, βασανίστηκε και περιορίστηκε σε μια περιοχή γκέτο. Το 1940 και το 1941, Εβραίοι από άλλες τοποθεσίες μεταφέρθηκαν στο γκέτο, ο πληθυσμός του οποίου αυξήθηκε σε περίπου 11.000, συναθροίστηκαν μαζί. Τον Αύγουστο του 1942, ο εβραϊκός πληθυσμός συγκεντρώθηκε. Αρκετές εκατοντάδες στάλθηκαν στο Γκέτο του Λοτζ. Εκατοντάδες πυροβολήθηκαν στο νεκροταφείο Ζντούνσκα Βόλα. Περισσότεροι από 6.000 και ίσως και 9.000 στάλθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης του Χέουμνο, όπου αμέσως δολοφονήθηκαν με αέριο.

Περίπου 60 άτομα από τον εβραϊκό πληθυσμό της Ζντούνσκα Βόλα πιστεύεται ότι επέζησαν από τον πόλεμο. Ο Γερμανός διαχειριστής που επέβλεψε την τελική επιλογή, Χανς Μπίεμπουφ, δικάστηκε, καταδικάστηκε και εκτελέστηκε μετά τον πόλεμο για τα εγκλήματά του στο Λοτζ και στη Ζντούνσκα Βόλα. Αντίθετα, ο επικεφαλής του εβραϊκού συμβουλίου στην πόλη επαινέθηκε για την ορθότητά του. Δολοφονήθηκε από τον Μπίεμπουφ μετά την επιλογή τον Αύγουστο, καθώς είχε αρνηθεί να συνεργαστεί με τους Γερμανούς ή να προδώσει τους συντρόφους Εβραίους.[11]

Η πόλη καταλήφθηκε από τους Σοβιετικούς τον Ιανουάριο του 1945 και στη συνέχεια αποκαταστάθηκε στην Πολωνία,[5] ωστόσο με ένα σοβιετικό κομμουνιστικό καθεστώς, το οποίο στη συνέχεια παρέμεινε στην εξουσία μέχρι την πτώση του κομμουνισμού στη δεκαετία του 1980. Η πόλη υπέστη επίσης μεγάλη καταστροφή στον πόλεμο.

Σύγχρονη περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπό το σοσιαλισμό, μεταξύ 1945 και 1989, οι Ζντούνσκα Βόλα και Λοτζ ανέκτησαν την προπολεμική τους σημασία ως βιομηχανικά κλωστοϋφαντουργικά κέντρα της κεντρικής Πολωνίας. Από το 2014,[4] η πόλη έχει δει πολλές ευκαιρίες και επενδύσεις και συνεχίζει να ευδοκιμεί στον τομέα των υπηρεσιών.[5]

Πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γενέτειρα του Αγίου Μαξιμίλιαν Κόλμπε, ένα παράδειγμα ξύλινου υφαντουργείου, τώρα μουσείο.

Τα μουσεία της Ζντούνσκα Βόλα είναι το Μουσείο Ιστορίας της Ζντούνσκα Βόλα, το σιδηροδρομικό μουσείο στην περιοχή Καρσνίτσε και ένα μουσείο αφιερωμένο στον Άγιο Μαξιμίλιαν Κόλμπε, που βρίσκεται στη γενέτειρά του.

Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα είναι η Πόγκον Ζντούνσκα Βόλα. Αγωνίζεται στις κατώτερες κατηγορίες.

Αδελφοποιημένες πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ζντούνσκα Βόλα είναι αδελφοποιημένη με τις:[12]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/051011819011-0976675?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 4  Οκτωβρίου 2022.
  2. ↑ «Local history - Information about the town - Zduńska Wola - Virtual Shtetl». www.sztetl.org.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2017. 
  3. ↑ «Największe miasta w Polsce pod względem liczby ludności» [Οι μεγαλύτερες πόλεις της Πολωνίας από άποψη πληθυσμού]. polskawliczbach.pl (στα Πολωνικά). 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 «Historia». zdunskawola.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2017. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 «Historia Zduńskiej Woli». lepczynski.eu (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2017. 
  6. ↑ Βαρντζίνσκα, Μάρια (2009). Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης. σελίδες 56–57. 
  7. ↑ Wardzyńska (2009), p. 207
  8. ↑ Βαρντζίνσκα, Μάρια (2017). Wysiedlenia ludności polskiej z okupowanych ziem polskich włączonych do III Rzeszy w latach 1939-1945 (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης. σελ. 182. ISBN 978-83-8098-174-4. 
  9. ↑ Στουντνίτσκα-Μαριάντσικ, Καρολίνα (2018). «Zakład Karny w Sieradzu w okresie okupacji hitlerowskiej 1939–1945» (στα πολωνικά). Zeszyty Historyczne 17: 193. 
  10. ↑ «Historia miejscowości - Informacje o mieście - Zduńska Wola - Wirtualny Sztetl». www.sztetl.org.pl. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2017. 
  11. ↑ Μέγκατζι, Τζέφρι (2012). Encyclopedia of Camps and Ghettos. Μπλούμινγκτον, Ιντιάνα: University of Indiana Press. σελ. Volume II 121–124. ISBN 978-0-253-35599-7. 
  12. ↑ «Współpraca zagraniczna». zdunskawola.pl (στα Πολωνικά). Zduńska Wola. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2019. 
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζντούνσκα_Βόλα&oldid=9997720"