Ερτ φαν ντερ Νέιρ

Ερτ φαν ντερ Νέιρ
Ερτ φαν ντερ Νέιρ
Γέννηση	Δεκαετία του 1600 (περίπου); Χόρινχεμ
Θάνατος	9 Νοεμβρίου 1677; Άμστερνταμ
Χώρα πολιτογράφησης	Ολλανδική Δημοκρατία
Ιδιότητα	ζωγράφος, σκιτσογράφος και τοπιογράφος
Τέκνα	Έχλον φαν ντερ Νέιρ
Κίνημα	ζωγραφική της "Χρυσής ολλανδικής εποχής"
Είδος τέχνης	τοπιογραφία
Καλλιτεχνικά ρεύματα	ζωγραφική της "Χρυσής ολλανδικής εποχής"
Σημαντικά έργα	Winter landscape with houses, River Landscape και River Landscape at Sunset
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ερτ φαν ντερ Νέιρ (ολλανδικά: Aert van der Neer (αναγράφεται επίσης και ως Aernout, καθώς πέγραφε με αυτό το όνομα τα έργα του^[7]), περ. 1603 - 9 Νοεμβρίου 1677) ήταν Ολλανδός ζωγράφος της Χρυσής Ολλανδικής Εποχής στη ζωγραφική, ο οποίος ειδικευόταν σε μικρές νυκτερινές τοπιογραφίες, φωτισμένες μόνον από το φως της Σελήνης ή από φωτιές^[8], και σε μικρά χειμερινά τοπία, συχνά με απεικόνιση ενός καναλιού ή ενός ποταμού. Ήταν σύγχρονος των Έλμπερτ Κόυπ και Μέιντερτ Χομπέμα και, όπως ο Χομπέμα, έζησε και πέθανε σε αφάνεια.

Βιογραφία

Οι πηγές περί του τόπου γέννησής του διίστανται. Ορισμένες δίνουν ως πιθανή πόλη γέννησής του το Άμστερνταμ^[8]^[7], άλλες δίνουν ή το Άμστερνταμ ή το Χόρινχεμ^[9] ενώ ο Liedke αναφέρει ως πιθανότερο τόπο γέννησης το Χόρινχεμ.^[10] Εν τούτοις, πρόσφατη έρευνα του Ρενέ φαν Ντάικ (René van Dijk) στο τοπικό αρχείο του Χόρινχεμ τεκμηρίωσε ότι ο φαν ντερ Νέιρ γεννήθηκε στο Χόρινχεμ. ^[11] Η Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης της Νέας Υόρκης αναγράφει ότι τα ονόματα των γονέων του δεν είναι γνωστά^[12], ωστόσο ο Liedke αναγράφει ότι πατέρας του ήταν ο Έχερομ ή Ίχρομ Ερτς φαν ντερ Νέιρ (Egerom ή Igrom Aerts. van der Neer) και μητέρα του η σύζυγός του Έλτγιε Γιανσντρ. (Aeltje Jansdr.), οι οποίοι παντρεύτηκαν στις 29 Δεκεμβρίου 1602.^[10] Σύμφωνα με τον Άρνολντ Χαουμπράκεν ο φαν ντερ Νέιρ ζούσε στο Χόρινχεμ και εργαζόταν ως επιστάτης στα κτήματα της οικογένειας που κατείχε το παρακείμενο μικρό χωριό Άρκελ^[10]^[9], γεγονός που εξηγεί την απουσία δικών του πινάκων κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του.^[7]

Κατά την περίοδο αυτή σχετίστηκε με τους ζωγράφους αδελφούς Ράφαλε και Γιόχεμ Χόβερτσ. Καμπχάουζεν (Rafael και Jochem Govertsz. Camphuysen) και πιθανόν ο Ράφαελ να του έδωσε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής.^[7] Το 1629 νυμφεύτηκε την αδελφή τους, Λάισμπετ (Lysbeth). Το πιστοποιητικό γάμου τον αναφέρει ως "ζωγράφο, ηλικίας 25 ετών".^[10]. Με τη Λάισμπετ απέκτησαν έξι παιδιά: Χρίτγιε (1629), Έχλον (περί το 1635), Κορνέλια (1642), Ελίζαμπετ (1654), Πίτερ (1648) και Αλίντα (1650).^[10] Η οικογένεια μετοίκησε στο Άμστερνταμ και πέντε από τα παιδιά τους βαπτίστηκαν στη "Νιούε Κερκ" της πόλης, όχι μακριά από το σπίτι που ζούσαν.

Καθώς η οικογένεια μεγάλωνε, ο φαν ντερ Νέιρ άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, επειδή το είδος των πινάκων του δεν είχε μεγάλη απήχηση κατά την εποχή που ζούσε και οι πίνακές του είχαν χαμηλές τιμές. Έτσι το 1659 ο καλλιτέχνης αναγκάστηκε να συμπληρώνει το εισόδημα της οικογένειας ανοίγοντας και λειτουργώντας την ταβέρνα "de Graeff van Hollant" στην οδό Κάλφερστραατ (Kalverstraat) του Άμστερνταμ. Η σταδιοδρομία του ως ταβερνιάρη (wyntapper) τελείωσε άδοξα, καθώς τρία χρόνια αργότερα, στις 12 Δεκεμβρίου 1662, αναγκάστηκε να κηρύξει πτώχευση, ενώ παράλληλα χήρευσε.^[10] Η απογραφή των υπαρχόντων του, που έγινε με αυτή την ευκαιρία, δείχνει πόσο χαμηλά είχαν αποτιμηθεί οι πίνακές του (η υψηλότερη τιμή για πίνακά του ήταν γύρω στα 5 γκίλντερς).^[12] Παρά ταύτα, συνέχισε να ζωγραφίζει, αλλά οι πίνακές του παρέμεναν σε χαμηλές τιμές κι έτσι αναγκάστηκε να ζει σε συνθήκες μεγάλης πενίας ως τον θάνατό του στις 9 Νοεμβρίου 1667.^[8] Δύο από τους γιους του, ο Έχλον και ο Γιαν, έγιναν επίσης ζωγράφοι. Ο Έχλον ασχολήθηκε με την προσωπογραφία, ήταν πολύ πιο επιτυχημένος από τον πατέρα του και, το 1690, έγινε Αυλικός ζωγράφος στο Ντίσελντορφ. Ο Γιαν ασχολήθηκε με την τοπιογραφία, μιμούμενος το ύφος του πατέρα του.^[13]

Σταδιοδρομία

Το πρώτο χρονολογημένο έργο του Ερτ φαν ντερ Νέιρ είναι μια ρωπογραφία (σήμερα στην Πινακοθήκη Ναρόντνι στην Πράγα),^[7] και φαίνεται ότι μετά από αυτό δεν ασχολήθηκε ποτέ εκ νέου με το θέμα.^[12] Η πρώτη του τοπιογραφία χρονολογείται από το 1633 και πιθανόν έγινε σε συνεργασία με τον Γιόχεμ Καμπχάουζεν^[7] καθώς το έργο φέρει την υπογραφή και των δύο^[9] Τα πρώιμα έργα του φαν ντερ Νέιρ είναι σαφώς επηρεασμένα από το έργο των αδελφών Καμπχάουζεν, ιδιαίτερα του Ράφαελ.^[7] Εν γένει, το έργο του ακολουθεί τη φλαμανδική παράδοση στην τοπιογραφία και δη στην αποκαλούμενη "Σχολή του Φράνκενταλ", την οποία εκπροσωπεί, κατά κύριο λόγο, το έργο του Χίλλις φαν Κόνινξλοο,^[9] ενώ περί το 1632 είναι εμφανής στο έργο του η επιρροή του Φλαμανδού "μετανάστη" Αλεξάντερ Κέιρινξ.^[10]

Από το 1640 και ύστερα ο φαν ντερ Νέιρ ενσωματώνει στο έργο του στοιχεία τυπικά του ύφους του "τονικού τοπίου", που αναπτύχθηκε από τους Γιαν φαν Χόγιεν, Σάλομον φαν Ράουσντελ και Πίτερ ντε Μολάιν.^[10] Στα μέσα της δεκαετίας αναπτύσσει το δικό του ύφος, εξειδικεύεται στα χειμερινά τοπία και στις χιονοθύελλες καθώς και στις νυκτερινές απεικονίσεις, ιδιαίτερα ποταμών φωτισμένων από το φεγγαρόφως ή το φως του δειλινού.^[7] Η πρώτη του "νυκτερινή" σκηνή χρονολογείται από το 1643.^[12] Στα τοπία του χρησιμοποιεί ένα σχετικά υψηλό σημείο θέασης και περιλαμβάνει σχεδόν πάντα ένα ποτάμι ή ένα κανάλι που οδηγεί, καθώς στενεύει, στο παρασκήνιο. Η σημαντικότερη συμβολή του στην ολλανδική τοπιογραφία είναι οι μελέτες που έκανε πάνω στο φως^[7] Με αυτές τις αναπαραστάσεις τοπίων υπό το φεγγαρόφως και τα χιονισμένα τοπία του, ο φαν ντερ Νέιρ ξεχώρισε ως ένας από τους πλέον σημαντικούς και πρωτοπόρους Ολλανδούς τοπιογράφους.^[12]

Το 1652 ο φαν ντερ Νέιρ ήταν παρών στην πυρκαγιά που κατέστρεψε το παλαιό Δημαρχείο του Άμστερνταμ. Αυτό το συμβάν έγινε το θέμα σε δύο ή τρεις πίνακές του, που σήμερα βρίσκονται στις πινακοθήκες του Βερολίνου και της Κοπεγχάγης. Μολονότι το Άμστερνταμ ήταν ο τόπος διαμονής του, φαίνεται ότι ασχολήθηκε με κανάλια και δάση γύρω από το Χάαρλεμ και το Λέιντεν και με τις εκβολές τόσο του Μεύση όσο και του Ρήνου. Μερικές φορές και το Ντόρντρεχτ (πατρίδα του Έλμπερτ Κόυπ) εμφανίζεται στους πίνακές του και υπάρχουν μαρτυρίες ότι οι δύο καλλιτέχνες ήταν φίλοι. Οι ολλανδικές πόλεις και χωριά που απεικονίζονται στα "νυκτερινά" του έργα εμφανίζονται ιδιαίτερα ρεαλιστικές, αλλά οι απόψεις αυτές καθώς και τα δάση και οι χειμερινές σκηνές είναι, στην πραγματικότητα, φανταστικές αναπαραστάσεις της ολλανδικής εξοχής.^[12]

Στην αγορά οι πίνακές του δεν "έπιαναν" μεγάλες τιμές και ήταν φθηνότεροι από του Κόυπ και του Χομπέμα. Σήμερα, καθώς έχουν μια γοητευτική παραδοξότητα, παρουσιάζουν μεγάλη ζήτηση από συλλέκτες. Σε δημόσιες συλλογές υπάρχουν περίπου 150 πίνακες, με μεγαλύτερη συλλογή αυτή στο Μουσείο Ερμιτάζ. Πίνακές του διαθέτουν, επίσης, η Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου, η Συλλογή Ουάλλας, η Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης (Νέα Υόρκη), το Ρέικσμουζεουμ, το μουσείο Γκέτι και το Μουσείο Thyssen - Bornemisza στη Μαδρίτη.