Κυβέρνηση Γεωργίου Τσολάκογλου 1941

Η Κυβέρνηση Γεωργίου Τσολάκογλου 1941 ήταν η πρώτη διορισμένη κυβέρνηση της Ελληνικής Πολιτείας από τις Γερμανικές δυνάμεις Κατοχής. Ανέλαβε στις 29 Απριλίου 1941, δυο ημέρες μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Γερμανούς, ενώ η νόμιμη κυβέρνηση Τσουδερού είχε ήδη καταφύγει στην Κρήτη. Πρωθυπουργός ήταν ο στρατηγός Γεώργιος Τσολάκογλου. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρύσανθος αρνήθηκε να ορκίσει την κατοχική Κυβέρνηση και στις 2 Ιουνίου του 1941, με Συντακτική Πράξη της κατοχικής κυβέρνησης, καθαιρέθηκε και σύντομα αντικαταστάθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό.

Σύνθεση της κυβέρνησης

Στις 30 Απριλίου 1941 διορίστηκαν οι:

• Γεώργιος Τσολάκογλου πρωθυπουργός
• Αντώνιος Λιβιεράτος υπουργός Δικαιοσύνης και προσωρινά Αγορανομίας
• Παναγιώτης Δεμέστιχας υπουργός Εσωτερικών
• Πλάτων Χατζημιχάλης υπουργός Εθνικής Οικονομίας και προσωρινά Οικονομικών
• Σωτήριος Μουτούσης υπουργός Σιδηροδρόμων και Αυτοκινήτων και προσωρινά Συγκοινωνίας
• Γεώργιος Μπάκος υπουργός Εθνικής Αμύνης (Στρατιωτικών, Ναυτικών και Αεροπορίας)
• Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος υπουργός Προνοίας και προσωρινά Παιδείας
• Χαράλαμπος Κατσιμήτρος υπουργός Εργασίας και προσωρινά Γεωργίας
• Νικόλαος Μάρκου υφυπουργός Δημοσίας Ασφαλείας

Την 1η Μαΐου 1941 διορίστηκε ο:

• Νικόλαος Ρίζος - Ραγκαβής υπουργός Γενικός Διοικητής Μακεδονίας

Στις 5 Μαΐου 1941 διορίστηκε ο:

• Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος (ήδη υπουργός Εθνικής Προνοίας και προσωρινά Παιδείας) αντιπρόεδρος Υπουργικού Συμβουλίου

Στις 6 Μαΐου 1941 διορίστηκε ο:

• Δ. Πολύζος υπουργός Αγορανομίας

Στις 8 Μαΐου 1941 διορίστηκαν ο:

• Α. Ρουσόπουλος υπουργός Εργασίας
• Ι. Παπαδόπουλος υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας

Στις 26 Μαΐου 1941 διορίστηκε ο:

• Σωτήριος Γκοτζαμάνης υπουργός Οικονομικών

Στις 25 Ιουνίου 1941 παραιτήθηκε ο Α. Ρουσόπουλος (Εργασίας) και στη θέση του διορίστηκε προσωρινά ο:

• Αντώνιος Λιβιεράτος (ήδη υπουργός Δικαιοσύνης) προσωρινά Εργασίας

Στις 29 Ιουνίου 1941 παραιτήθηκε ο Δ. Πολύζος (Επισιτισμού).

Στις 21 Οκτωβρίου 1941 διορίστηκε ο:

• Λεωνίδας Τσιριγώτης υφυπουργός παρά τη Γενική Διοικήσει Μακεδονίας

Στις 22 Νοεμβρίου 1941 παραιτήθηκε ο Ι. Παπαδόπουλος (Εσωτερικών και προσωρινά Δημοσίας Ασφαλείας) και τα καθήκοντά του ανέλαβε ο πρωθυπουργός:

• Γεώργιος Τσολάκογλου (πρωθυπουργός) ανέλαβε καθήκοντα Υπουργού Εσωτερικών και Δημοσίας Ασφαλείας

Στις 12/16 Δεκεμβρίου 1941 παραιτήθηκε ο Ν. Ραγκαβής (Γεν. Διοικ. Μακεδονίας).

Στις 13/17 Δεκεμβρίου 1941 ανέλαβε ο:

• Λ. Τσιριγώτης (ήδη υφυπουργός παρά τη Γενική Διοικήσει Μακεδονίας) προσωρινά καθήκοντα υπουργού Εσωτερικών

Στις 23/24 Μαρτίου 1942 παραιτήθηκαν οι Πλάτων Χατζημιχάλης (Εθνικής Οικονομίας) και Γ. Καραμάνος (Γεωργίας και προσωρινά Επισιτισμού).

Λίγες ημέρες αργότερα, στις 2 Απριλίου 1942 παραιτήθηκε ο Α. Λιβιεράτος (Δικαιοσύνης), τα καθήκοντα του οποίου ανέλαβε την ίδια ημέρα ο πρωθυπουργός:

• Γεώργιος Τσολάκογλου (ήδη πρωθυπουργός) προσωρινά καθήκοντα υπουργού Δικαιοσύνης

Στις 16 Απριλίου 1942 διορίστηκε ο:

• Λεωνίδας Τσιριγώτης υφυπουργός παρά τω Προέδρω της Κυβερνήσεως

Στις 17 Σεπτεμβρίου 1942 ανέλαβε ο:

• Γεώργιος Τσολάκογλου (ήδη πρωθυπουργός με καθήκοντα υπουργού Δικαιοσύνης) προσωρινά την άσκηση των καθηκόντων του υπουργού Οικονομικών Σ. Γκοτζαμάνη

Στις 2 Δεκεμβρίου 1942 παραιτήθηκε ο στρατηγός Τσολάκογλου και πρωθυπουργός και η κυβέρνηση αντικαταστάθηκε από την επίσης διορισμένη από τις Γερμανικές δυνάμεις Κατοχής Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Λογοθετόπουλου 1942.

Η πολιτική της κυβέρνησης Τσολάκογλου

Οι προγραμματικοί στόχοι της Κυβέρνησης ήταν: α) να απελευθερωθούν όλοι οι Έλληνες αιχμάλωτοι, β) να παραχωρηθεί κάθε δυνατή βοήθεια στα θύματα πολέμου γ) να εξασφαλισθεί η σίτιση του πληθυσμού δ) να εξακολουθήσει να λειτουργεί η ιδιωτική και η εθνική οικονομία ε) να έχουν εργασία όλοι και να ενισχυθεί η αγροτική και βιομηχανική οικονομία της χώρας στ) να αποκατασταθεί η συγκοινωνία στη χώρα ζ) να εξασφαλισθεί η τάξη και η ασφάλεια της χώρας Η πρώτη πολιτειακού χαρακτήρα πράξη της κυβέρνησης ήταν η δημοσίευση του υπ'αριθμ. 1 από 30/04/41 Νομοθετικού Διατάγματος περί αρμοδιοτήτων της Κυβερνήσεως, των Υπουργών και άλλων διατάξεων, σύμφωνα με το οποίο η κυβέρνηση αποκτούσε συντακτική και νομοθετική εξουσία. Μεταξύ των μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση ήταν και η προσπάθεια του Υπουργού Εθνικής Άμυνας στρατηγού Γ. Μπάκου, να στρατολογήσει,χωρίς επιτυχία, εθελοντικό σώμα για να πολεμήσει, στο πλευρό των Γερμανών, στο ρωσικό μέτωπο.

Αποτίμηση σχηματισμού και έργου της κυβέρνησης Τσολάκογλου

Ο σχηματισμός της κυβέρνησης Τσολάκογλου υποδήλωνε πως αυτή ήταν η επίσημη κυβέρνηση των Αθηνών και η μόνη που εκπροσωπούσε την Ελληνική Πολιτεία. Επίσης ο σχηματισμός της σηματοδοτούσε και τη λήξη της στρατιωτικής σύρραξης με τις δυνάμεις του Άξονα. Το πολίτευμα της βασιλευομένης Δημοκρατίας δεν ίσχυε πλέον, όπως και το Μεταξικό Δικτατορικό καθεστώς. Ως προς την εκπλήρωση των στόχων της απέτυχε ως προς το επισιτιστικό κομμάτι, αφού επί των ημερών της σημειώθηκε ο μεγάλος λιμός στην πρωτεύουσα.

Πηγές

• ««Κυβέρνησις Γεωργίου Τσολάκογλου, Από 30.4.1941 έως 10.10.1944»». Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2011. 
• Σπύρος Γασπαρινάτος, Η Κατοχή, τομ. 1 ,εκδ.Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 1998, σελ.210-215