Αράμ Χατσατουριάν

Αράμ Χατσατουριάν
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Արամ Խաչատրiան (Αρμενικά) και Арам Хачатурян (Ρωσικά)
Γέννηση	24 Μαΐουιουλ. / 6  Ιουνίου 1903γρηγ. Τιφλίδα Kojori
Θάνατος	1  Μαΐου 1978 Μόσχα
Τόπος ταφής	Πάνθεον του Κομιτάς (40°9′41″ s. š., 44°30′7″ v. d.)
Εθνικότητα	Αρμένιοι
Χώρα πολιτογράφησης	Ρωσική Αυτοκρατορία Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Εκπαίδευση	Doctor of Sciences in History of art
Σπουδές	Ωδείο της Μόσχας (1929, 1934), Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, Gnessin State Musical College (1929), Ωδείο της Μόσχας (1934, 1936) και Ρωσική Ακαδημία Μουσικής «Γκνέσιν»
Ιδιότητα	κλασικός συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας, μουσικός παιδαγωγός, χορογράφος, μουσικολόγος, διδάσκων πανεπιστημίου, πιανίστας, συνθέτης μουσικών θεμάτων για κινηματογραφικές ταινίες, παιδαγωγός, πολιτικός και βιολοντσελίστας
Σύζυγος	Νίνα Μακάροβα (1933–1976)
Αδέλφια	Suren Khachatryan
Όργανα	βιολοντσέλο, πιάνο και βιολί
Είδος τέχνης	έντεχνη μουσική, μπαλέτο, κοντσέρτο, συμφωνία και μουσική δωματίου
Σημαντικά έργα	Piano Concerto και Masquerade
Βραβεύσεις	βραβείο Στάλιν (1941), Κρατικό Βραβείο Ε.Σ.Σ.Δ. (1971), τάγμα του Λένιν (5  Ιουνίου 1973), Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας (5  Ιουνίου 1973), τάγμα της Οκτωβριανής Επανάστασης (1971), Καλλιτέχνης του Λαού της ΕΣΣΔ (1954), βραβείο Λένιν (1959), Αξιόλογος καλλιτέχνης της Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Αρμενίας (1938), Καλλιτέχνης του λαού της Αρμενικής ΣΣΔ (1955), μετάλλιο «Για την υπεράσπιση της Μόσχας» (1944), μετάλλιο για την Άμυνα του Καυκάσου (1944), μετάλλιο "Για ηρωική εργασία στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο 1941-1945" (1945), τάγμα του Λένιν (4  Νοεμβρίου 1939), τάγμα του Λένιν (5  Ιουνίου 1963), τάγμα του Κόκκινου Λαβάρου της Εργασίας (24  Νοεμβρίου 1945), τάγμα του Κόκκινου Λαβάρου της Εργασίας (14  Οκτωβρίου 1966), κρατικό βραβείο Στάλιν 1ου βαθμού (1943), κρατικό βραβείο Στάλιν 1ου βαθμού (1946), κρατικό βραβείο Στάλιν 1ου βαθμού (1950), Καλλιτέχνης του Λαού της ΡΣΟΣΔ (1947), Καλλιτέχνης του λαού της Γεωργιανής ΣΣΔ (1963), Καλλιτέχνης του λαού της Αζερμπαϊζάνικης ΣΣΔ (1973), Αξιόλογος καλλιτέχνης της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (1944), Διοικητής του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (1974), Τάγμα Αξίας για τον Πολωνικό Πολιτισμό (1972), Order of Labour (1970), Τάγμα του Κυρίλου και Μεθοδίου (1971), Τάγμα των Τεχνών και των Γραμμάτων (1974), Ιωβηλαίο μετάλλιο για την 100ή επέτειο από τη γέννηση του Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν, μετάλλιο «Για την επέτειο των 30 χρόνων της Νίκης στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο 1941-1945» και μετάλλιο για την 800η επέτειο της Μόσχας
Ιστοσελίδα	Επίσημος ιστότοπος
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Αράμ Ιλίτς Χατσατουριάν (αρμενικά: Արամ Խաչատրյան, Aram Xačatryan; ρώσικα: Аpaм Ильич Xaчaтypян, 6 Ιουνίου 1903-1 Μαΐου 1978) ήταν Αρμένιος συνθέτης. Γεννήθηκε το 1903 στην Τιφλίδα της τότε Ρωσικής Αυτοκρατορίας και πέθανε στη Μόσχα το 1978. Εγκαταστάθηκε στη Μόσχα από το 1920, όπου και μαθήτευσε σε διάφορους μουσικοδιδάσκαλους στη περίφημη σχολή Γκνέσιν. Σπούδασε βιολοντσέλο και σύνθεση και πολύ γρήγορα άρχισε να διακρίνεται. Στη συνέχεια φοίτησε στο Ωδείο Μόσχας (1929-1934) υπό τους Μιασκόφσκη και Λιτίνσκη. Οι συνθέσεις του «τρίο για φλάουτο, βιολί και πιάνο» και «Πρώτη συμφωνία» απέδειξαν την ιδιοφυΐα του και την ικανότητά του στην εκμετάλλευση λαϊκών μελωδιών. Από το 1934 σύνθεσε τρεις συμφωνίες για πιάνο, βιολοντσέλο και ορχήστρα, τη «Δεύτερη συμφωνία» (1943), μουσική για μπαλλέτο και το έργο για χορωδία και ορχήστρα «Ποίημα για τον Στάλιν», (για τη συμπλήρωση των 25 χρόνων από τη μπολσεβική επανάσταση), καθώς και μουσική για θεατρικά και κινηματογραφικά έργα.

Ο Χατσατουριάν διετέλεσε αντιπρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής της Ένωσης των Σοβιετικών Συνθετών από το 1939 μέχρι το 1948. Από το 1951 άρχισε να διδάσκει στο Ωδείο της Μόσχας και να ασχολείται με τη διεύθυνση ορχήστρας. Είναι ίσως, μαζί με τον Προκόφιεφ και τον Σοστακόβιτς, οι σημαντικότεροι συνθέτες της Σοβιετικής Ένωσης στην σχεδόν εβδομηντάχρονη ιστορία της. Αφιερώθηκε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της αρμενικής μουσικής καθώς θεωρήθηκε αυθεντία της τουρκμενικής και αζερμπαϊτζανικής μουσικής. Τιμήθηκε με πολλά βραβεία ρωσικά (μεταξύ των οποίων δύο φορές με το βραβείο Στάλιν) καθώς και ευρωπαϊκά.

Όσον αφορά το ύφος της μουσικής του, έχει έντονο ανατολίτικο χρώμα, πράγμα που οφείλεται στην επιρροή του από την αρμένικη παράδοση, την οποία μελέτησε πολύ προσεκτικά. Επίσης, επηρεάστηκε και από τις νέες τάσεις που είχαν αρχίσει να εμφανίζονται στην υπόλοιπη Ευρώπη, καταφέρνοντας να τις αξιοποιήσει με πολύ μέτρο και σε συνδυασμό με τη μουσική παράδοση. Γενικά τα έργα του Χατσατουριάν διακρίνονται για τη χρωματική αρμονία αλλά και την παραδοξότητα που μερικές φορές φθάνει σε μονοτονία. Στη χρήση όμως των οργάνων "σόλο" έναντι της ορχήστρας ακολούθησε τη παράδοση των Αλεξάντερ Μποροντίν και Αλεξάντερ Γκλαζούνοφ. Σημειώνεται ότι ο Χατσατουριάν συνέθεσε και τον εθνικό ύμνο της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Αρμενίας.

Μερικά από τα πιο γνωστά του έργα είναι το μπαλέτο Γκαϊανέ (1942) που περιλαμβάνει τον πολύ γνωστό Χορό των σπαθιών, η δεύτερη συμφωνία (1943), το Βαλς για κοντσέρτο (1955) και το μπαλέτο Σπάρτακος (1956).

Το 1948 κατηγορήθηκε μαζί με τους Ντμίτρι Σοστακόβιτς και Σεργκέι Προκόφιεφ για αστικοποίηση της μουσικής τους από την ΚΕ του Κομουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας. Παραδεχόμενος όμως την ενοχή του αποκατέστησε την πρότερη εύνοια του καθεστώτος. Μετά όμως το θάνατο του Στάλιν καυτηρίασε δημόσια την εις βάρος του εκείνη κατηγορία. Το 1954 ονομάστηκε "Καλλιτέχνης του Λαού της Σοβιετικής Ένωσης" και πέντε χρόνια μετά έλαβε και το 2ο βραβείο Λένιν.
Επίσης η σύζυγός του Νίνα Μακάροβα καθώς και ο ανιψιός του Καρέν Χατσατουριάν υπήρξαν συνθέτες, λιγότερο όμως σημαντικοί.

Πηγές

• "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου", τόμ. 18ος, σελ. 591.
• "Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα", τόμ. 61ος, σελ. 26.

Βιβλιογραφία

• «Εγκυκλοπαίδεια Παγκόσμιας μουσικής», Εκδόσεις Αλκυών, τόμ. 8, σσ. 953-954.
• Μαρία Δημητριάδου (1998), «Παραδόσεις Ιστορίας Μουσικής», Εκδόσεις Ντορεμί, σελ. 109.