Φύρερ

Η λέξη Φύρερ (γερμ. Führer, από το ρήμα führen που σημαίνει «καθοδηγώ») χαρακτηρίζει:

• ένα άτομο που έχει την ύψιστη θέση σε μια ιεραρχία ενός συγκεκριμένου συστήματος στην κοινωνία, δηλαδή ηγέτης, καθοδηγητής.
• ένα άτομο που χρησιμοποιεί την ειδική του γνώση για να οδηγήσει ή να καθοδηγήσει.
• ένα σύγγραμμα που χρησιμεύει για καθοδήγηση, όπως παράδειγμα ένας τουριστικός οδηγός (Reiseführer)

Ιστορική βαρύτητα του όρου

Παρόλο που ο όρος χρησιμοποιείται στην Γερμανική σε πολλαπλά διαφορετικά επίπεδα, η λέξη Φύρερ είναι αρνητικά βεβαρημένη. Ο λόγος είναι η χρησιμοποίηση της λέξης κατά την περίοδο του εθνικοσοσιαλισμού, όταν ο Αδόλφος Χίτλερ χαρακτηρίστηκε ως «Φύρερ και Καγκελάριος της Γερμανικής Αυτοκρατορίας» (Führer und Reichskanzler des Deutschen Reiches) ή «Ντερ Φύρερ» (= Ο Ηγέτης, Der Führer) ή «Ούνσερ Φύρερ» (= Ο Ηγέτης μας, γερμ. Unser Führer). Με αυτή την έννοια η γερμανική αυτή λέξη χρησιμοποιείται και σε άλλες γλώσσες, όπως και στα ελληνικά.

Γενικώς αποφεύγεται σήμερα η χρησιμοποίηση αυτής της λέξης στις γερμανόφωνες περιοχές, προς αποφυγή παρεξηγήσεων και ταύτισης με εθνικοσοσιαλιστικές ιδέες. Αυτό ισχύει ιδίως όταν η λέξη Φύρερ λέγεται χωρίς παραπέρα προσδιορισμό. Έτσι στην θέση της λέξης χρησιμοποιούνται άλλες όπως «Σεφ» (γερμ. Chef), «Μάνατζερ» (γερμ. Manager) ή ακόμα και η αντίστοιχη αγγλική «Λίντερ» (αγγλ. leader). Ορισμένοι ασκούν κριτική, θεωρώντας υπερβολική την πολιτική αλλαγής λέξεων.

Άλλοι δικτάτορες που στα πλαίσια μιας μυθοποίησης προσώπου χαρακτηρίζονται ως «Φύρερ» στην γλώσσα τους ήταν ή είναι οι:

• Μπενίτο Μουσολίνι (Benito Mussolini), πρώην δικτάτορας της τότε φασιστικής Ιταλίας. Όρος: Ντούτσε (ιταλ. Duce)
• Φρανθίσκο Φράνκο (Francisco Franco), πρώην δικτάτορας της Ισπανίας. Όρος: Καουντίγιο (ισπ. Caudillo)
• Νικολάε Τσαουσέσκου (Nicolae Ceauşescu), πρώην δικτάτορας της Ρουμανίας. Όρος: Κοντουκάτορ (ρουμ. Conducător)
• Σαπαρμουράτ Νιγιαζόφ (Saparmyrat Nyýazow), δικτάτορας της Τουρκμενίας. Όρος: Τουρκμενμπασι (τουρκμ. Türkmenbaşy)
• Κιμ Ιλ Σουνγκ (Kim Il-sung), πρώην δικτάτορας της Βόρειας Κορέας. Όρος: Μεγάλος ηγέτης στην Κορεάτικη γλώσσα