Νεβάρι

γλώσσα του Νεπάλ (नेपाल भाषा)
Περιοχή:	Νεπάλ, Ινδία, Μπουτάν
Κατάσταση:	1,000,000
Γενετική ταξινόμηση:	Σινοθιβετικές  Θιβετοβιρμανικές   Ιμαλαΐων    Νεβάρι
Κώδικες γλώσσας
ISO 639-1	new
ISO 639-2	new
ISO 639-3	new

Η γλώσσα Νεβάρι (नेपाल भाषा) είναι μια από τις σημαντικότερες γλώσσες του Νεπάλ. Είναι μία από τις κατα προσέγγιση πεντακόσιες σινοθιβετικές γλώσσες στον κόσμο, και ανήκουν στο θιβετοβιρμανικό κλάδο αυτής της οικογένειας. Είναι η μόνη σινοθιβετική γλώσσα που γράφεται με τη γραφή Ντεβανάγκαρι.

Ταξινόμηση

Η Νεβάρι ανήκει στο θιβετοβιρμανικό κλάδο των σινοθιβετικών γλωσσών

Συστήματα γραφής

Η Νεβάρι γράφεται με πολλές γραφές. Οι κύριες γραφές είναι η Ranjana, Prachalit, Brahmi, Golmol κ.λπ.... Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως η γραφή Ντεβανάγκαρι. Όλες οι γραφές γράφονται από τα αριστερά προς τα δεξιά. Όλες οι γραφές αποτελούνται από δύο χωριστά αλφαβητικά συστήματα, ένα για τα φωνήεντα και ένα για τα σύμφωνα.

Η Brahmi είναι η παλαιότερη γραφή και όλες οι γραφές προέρχονται από αυτή. Η γραφή Ντεβανάγκαρι είναι αυτή που χρησιμοποιείται περισσότερο σήμερα, καθώς είναι η επίσημη γραφή του Νεπάλ και χρησιμοποιείται ευρέως στη γειτονική Ινδία. Η γραφή Ranjana ήταν η περισσότερο χρησιμοποιούμενη στην αρχαία εποχή. Σήμερα αναβιώνει λόγω της πρόσφατης πολιτιστικής συνειδητοποίησης. Η γραφή Prachalit που είναι παρόμοια με τη Ντεβανάγκαρι είναι επίσης σε χρήση. Οι γραφές Brahmi και Golmol σήμερα χρησιμοποιούνται σπάνια.

Διάλεκτοι και επιρροή

Yπάρχουν πέντε σημαντικές διάλεκτοι: οι Yen-Yala, Khwapa, Pahari, Dolakha και Chitlang. Εκτός από αυτές τις διαλέκτους, υπάρχουν λίγα επιμέρους ιδιώματα που μιλιούνται στην κοιλάδα του Κατμαντού και άλλα μέρη του Νεπάλ. Αυτά τα ιδιώματα μιλιούνται στα χωριά γύρω από τις πόλεις Κατμαντού, Patan, Bhaktapur, Chitlang και Dolakha. Η διάλεκτος που μιλιέται στο Bandipur είναι η παλαιότερη μορφή Khwapa Bhaaye. Η διάλεκτος που μιλιέται στα Chainpur, Bhojpur, Terathum, Palapa συσχετίζεται με αυτή στο Κατμαντού και το Patan. Η διάλεκτος που μιλιέται στα Ridi, Baglung, Arughat έχει στενότερη σχέση με αυτή του Bhaktapur.

Λογοτεχνία

Η λογοτεχνία στη γλώσσα Νεβάρι έχει μια μακροχρόνια ιστορία. Είναι η τέταρτη παλιότερη λογοτεχνική παράδοση ανάμεσα στις σινοθιβετικές γλώσσες , μετά την κινεζική, τη θιβετική και τη βιρμανική. Περιλαμβάνει δραματουργία, προφορική ιστορία, ποίηση και πεζογραφία

Περιοχές όπου μιλιέται

Κατμαντού, Dolakha, Banepa, Dhulikhel, Panauti, Palpa, Trishuli, Nuwakot, Bhojpur, Biratnagar και άλλες σημαντικές πόλεις του Νεπάλ καθώς επίσης και στο Darjeeling, το Sikkim κ.λπ....

Αριθμός ομιλητών

Κατά προσέγγιση 1.000.000 στο Νεπάλ σύμφωνα με την απογραφή του 1991 συν μερικές χιλιάδες έξω από το Νεπάλ.

Ιστορία

Κλασσική Νεβάρι είναι το όνομα της προ του 1850 λογοτεχνικής μορφής της γλώσσας. Δεν μιλιέται πλέον ούτε γράφεται, αλλά είναι μια σημαντική πηγή για τους ιστορικούς και τους φιλολόγους.

Η Νεβάρι είναι η θιβετοβιρμανική γλώσσα που έχει επηρεαστεί περισσότερο από τις ινδοϊρανικές γλώσσες. Λόγω της μακραίωνης επαφής με αυτές της γλώσσες έχει αναπτύξει ακόμη και την κλίση των ουσιαστικών, ένα γνώρισμα χαρακτηριστικό των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών αλλά εξαιρετικά σπάνιος στις σινοθιβετικές. Έχει αφομοιώσει επίσης και άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της γραμματικής, όπως οι χρόνοι του ρήματος. Αυτές οι επιρροές είναι σημαντικά παραδείγματα θεμελιωδών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων μιας γλώσσας που περνάνε σε μια άλλη μέσω της γλωσσικής επαφής.

Εκφράσεις

Ελληνικά	Ντεβανάγκαρι	Λατινική μεταγραφή
Γειά	ज्वजलपा	Jwajalapa
Πώς σε λένε;	छिगु नां छु खः ?	Chhigu naa chhu kha?
Με λένε ___	जिगु नां ___ खः	Jigu naa ___ kha
Ευτυχισμένο το νεο έτος	न्हूदँया भितुना	Nhugu dan yaa bhintunaa
Μητέρα	मां	Maa
Πατέρας	अबु	Abu
Γιαγιά	अजी	Ajee
Παππούς	अजा	Ajaa
Φίλος	पासा	Paasaa
Οργάνωση	गुठी	Guthi
Σπίτι	छें	Chhen
Άτομο	मनु	Manu
Ιατρική	वास	Waasa
Ειδήσεις	बुखं	Bukhan
Χορός	प्याखं	Pyakhan
Σκηνή	दबली	Dabalee
Παλάτι	लायकू	Layaku
Γραφείο	ज्यास	Jyaasa
Κατάστημα	पसल	Pasa/Pasal
Αυλή	चूक	Chooka
Εγκέφαλος	न्ह्यपु	Nhepu
Καρδιά	नुगः	Nugah
Νερό	लः / ना	Lah / Naa

Δικτυακοί τόποι

• Ethnologue
• Michael Noonan, Recent Language Contact in the Nepal Himalaya (PDF).
• [1], ज्वजलपा डट कम a window to Newar culture
• [2]