Αβοκάντο
| Αβοκάντο | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||
| Περσέα η αμερικανική (Persea americana) Mill., 1768 |
Το αβοκάντο είναι αειθαλές,[1] ιθαγενές του κεντρικού - νοτίου Μεξικού[2][3][4] δέντρο γνωστό και με την ονομασία βουτυρόδεντρο. Ανήκει στο γένος Περσέα οικογένεια Δαφνοειδή και ανακαλύφτηκε στις τροπικές περιοχές του Μεξικού και της Κεντρικής Αμερικής, όπου από τα αρχαία χρόνια το καλλιεργούσαν οι ιθαγενείς αφού ο καρπός του ήταν συστατικό της διατροφής τους.[5]
Στη συνέχεια διαδόθηκε και σε άλλες περιοχές, στις Η.Π.Α., Βενεζουέλα, Κολομβία, Χιλή, Κούβα και έφτασε στο Ισραήλ και την Αυστραλία. Στην Ευρώπη έφθασε μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο όταν άρχισε η καλλιέργεια του στην Ισπανία και Πορτογαλία ενώ στην Ελλάδα έφθασε στη δεκαετία του 1960.
Χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το ύψος του δέντρου συνήθως είναι 5 με 15 μέτρα,[6] αλλά με κατάλληλες συνθήκες μπορεί να φτάσει τα 20 μέτρα.[1] Τα φύλλα του είναι ελλειπτικά ως ωοειδή, χρώματος κόκκινου όταν είναι αναπτυσσόμενα και μικρά και πράσινου στην πάνω επιφάνεια, θαμπού πράσινου στην κάτω, όταν μεγαλώσουν.[7][6]Είναι δέντρο επιπολαιόριζο (δηλαδή έχει μικρές ρίζες συγκριτικά με το μέγεθός του) αλλά έχει αρκετά ελαστικό κορμό, πράγμα που το βοηθά να μην ξεριζώνεται εύκολα στους δυνατούς ανέμους.
Τα άνθη του είναι λευκά ή κιτρινωπά μαζεμένα στις κορυφές των βλαστών.[7] Σε κάθε βλαστό σχηματίζονται πάνω από 1000 άνθη και τελικά εμφανίζονται 1 έως 2 καρποί.
Ο καρπός του δέντρου έχει γεύση βουτυρώδη[8] και δεν τρώγεται αμέσως μετά την συγκομιδή, αλλά αφού πρώτα ωριμάσει μετά από μία βδομάδα σε θερμοκρασία περιβάλλοντος ( 15°C - 25°C) ή 2 - 8 βδομάδες στο ψυγείο (θερμοκρασία 4,4°C - 13°C και σχετική υγρασία 85 - 90%).[9][10] Το σχήμα του είναι ωοειδές με μακρύ κωνικό λαιμό και ο φλοιός του χρώματος πράσινου. Η σάρκα του είναι παχιά, ελαφρώς κίτρινη ως κιτρινοπράσινη.[11] Χρησιμοποιείται σε σαλάτες και τρώγεται και ως ορεκτικό με λεμόνι και αλάτι.
Ευδοκιμεί, εκτός από τις τροπικές περιοχές και σε αυτές που ευδοκιμούν και τα εσπεριδοειδή και κυρίως οι λεμονιές. Προτιμά τα γόνιμα και βαθιά εδάφη με καλή στράγγιση γιατί δεν αντέχει την υγρασία.
Πολλαπλασιάζεται με σπόρο και εμβολιασμό.[12]
Η παραγωγική ζωή των δέντρων είναι από το 5ο έτος έως περίπου το 30ο.[13]
Διατροφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο καρπός περιέχει περίπου 70% νερό, 25% έλαια 2,5% πρωτεΐνες και 2,5% ζάχαρα. Οι λιπαρές ουσίες του βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης.[8] Περιέχει λιποδιαλυτές βιταμίνες που δύσκολα και σε μικρές ποσότητες συναντώνται σε άλλα φρούτα, αλλά υστερεί σε βιταμίνη C.[14][15]
Επειδή περιέχει μεγάλο ποσοστό πρωτεϊνών και λιπαρών με λίγα σάκχαρα θεωρείται πολύ καλή τροφή για διαβητικούς.[8][15]
Εξάπλωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην Κεντρική Αμερική καλλιεργείται από τα αρχαία χρόνια. Οι Ισπανοί το είδαν για πρώτη φορά τον 16ο αιώνα. Στην Ισπανία ήλθε το 1601. Στις ΗΠΑ μεταφέρθηκε μετά το 1800, αλλά η εκμετάλλευσή του για εμπορικό σκοπό ξεκίνησε γύρω στο 1900. Στο Ισραήλ έφτασε το 1930, αλλά η καλλιέργειά του αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια. Γενικότερα στις μεσογειακές χώρες η συστηματική καλλιέργειά του ξεκίνησε μετά το 1950.[5]
Στην Ελλάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην Ελλάδα οι πρώτοι σπόροι ήλθαν από τις ΗΠΑ το 1910.[5] Προσπάθειες συστηματικής καλλιέργειας ξεκίνησαν από την Κρήτη με εγκατάσταση πειραματικού οπωρώνα 14 στρεμμάτων το 1966.[16] Τα τελευταία χρόνια μετά από την αυξημένη ζήτησή του από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η καλλιέργειά του αναπτύχθηκε πολύ. Καλλιεργείται δε σε περιοχές της Κρήτης όπου καταλαμβάνει οπωρώνες με πάνω από 50,000 δέντρα που καλύπτουν έκταση 2,500 στρεμμάτων. Η μέση ετήσια παραγωγή είναι περίπου 1 τόνος ανά στρέμμα. Η καλλιέργειά του αποδίδει αρκετό κέρδος.[17]
Διατροφή και υγεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύνθεση λίπους
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα αβοκάντο περιέχουν μια ποικιλία λιπαρών:[18]
- Το 75% περίπου της ενέργειας του αβοκάντο προέρχεται από λίπη, τα περισσότερα από τα οποία (67% των συνολικών λιπών) είναι μονοακόρεστα λίπη με τη μορφή ελαϊκού οξέος (πίνακας).[19][20]
- Άλλα κυρίαρχα λίπη είναι το παλμιτικό οξύ και το λινελαϊκό οξύ.
- Η περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά αντιπροσωπεύει το 14% της συνολικής περιεκτικότητας σε λιπαρά.[21][22]
- Η τυπική σύνθεση του συνολικού λίπους είναι περίπου: 1% ω-3, 14% ω-6, 71% ω-9 (65% ελαϊκό οξύ και 6% παλμιτολεϊκό οξύ) και 14% κορεσμένο λίπος (παλμιτικό οξύ).[23]
Έρευνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 2022, μια προοπτική μελέτη κοόρτης στην οποία συμμετείχαν 110.487 άτομα σε διάστημα 30 ετών διαπίστωσε ότι η κατανάλωση δύο μερίδων αβοκάντο την εβδομάδα μείωσε τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου κατά 16-22%.[24] Η μελέτη περιελάμβανε την αντικατάσταση της μισής ημερήσιας μερίδας πηγών κορεσμένων λιπαρών, συμπεριλαμβανομένης της μαργαρίνης, του βουτύρου, των αυγών, του γιαουρτιού, του τυριού ή των επεξεργασμένων κρεάτων, με αντίστοιχη ποσότητα αβοκάντο.[25] Τα αβοκάντο έχουν δοκιμαστεί σε ασθενείς με διαβήτη και έχουν δείξει ευνοϊκά αποτελέσματα ως καλή πηγή φυτικών ινών και ως μέσο μείωσης της αντίστασης στην ινσουλίνη και βελτίωσης της ευαισθησίας.[26]
Αλλεργίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν αλλεργικές αντιδράσεις στο αβοκάντο. Υπάρχουν δύο κύριες μορφές αλλεργίας: τα άτομα με αλλεργία στη γύρη των δέντρων αναπτύσσουν τοπικά συμπτώματα στο στόμα και το λαιμό αμέσως μετά την κατανάλωση αβοκάντο- η δεύτερη, γνωστή ως σύνδρομο φρούτων λατέξ,[27] συνδέεται με την αλλεργία στο λατέξ και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν γενικευμένη κνίδωση, κοιλιακό πόνο και εμετό, ενώ μερικές φορές μπορεί να είναι απειλητικά για τη ζωή.[28]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Τζιτζίκας Χρήστος, βλ. πηγές, σελ. 5
- ↑ Morton JF (1987). Avocado; In: Fruits of Warm Climates. Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University, West Lafayette, IN. σελίδες 91–102. ISBN 978-0-9610184-1-2.
- ↑ «What's in a name?». University of California. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2016.
- ↑ Chen, H; Morrell, PL; Ashworth, V; de la Cruz, M; Clegg, MT (2008). «Tracing the Geographic Origins of Major Avocado Cultivars». Journal of Heredity 100 (1): 56–65. doi:. PMID 18779226.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Τζιτζίκας Χρήστος, βλ. πηγές, σελ. 2
- ↑ 6,0 6,1 Σχετάκη, Αλεξία, βλ. πηγές, σελ. 8
- ↑ 7,0 7,1 Τζιτζίκας Χρήστος, βλ. πηγές, σελ. 6
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Σχετάκη, Αλεξία, βλ. πηγές, σελ. 4
- ↑ Τζιτζίκας Χρήστος, βλ. πηγές, σελ. 75
- ↑ Σχετάκη, Αλεξία, βλ. πηγές, σελ. 49
- ↑ Τζιτζίκας Χρήστος, βλ. πηγές, σελ. 8
- ↑ Τζιτζίκας Χρήστος, βλ. πηγές, σελ. 27
- ↑ Σχετάκη, Αλεξία, βλ. πηγές, σελ. 54
- ↑ Σχετάκη, Αλεξία, βλ. πηγές, σελ. 5
- ↑ 15,0 15,1 (Αγγλικά) Jennifer Berry, «Is avocado good for diabetes?» από medicalnewstoday.com. Δημοσιεύθηκε 23/08/2018. Αρχειοθετήθηκε 22/10/2018. Ανακτήθηκε 01/02/2019.
- ↑ Τζιτζίκας Χρήστος, σελ. 81
- ↑ Σχετάκη, Αλεξία, βλ. πηγές, σελ. 75
- ↑ «7 Therapists Share Their Best Advice for Coping With Existential Dread and Grief». www.self.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Avocado Benefits: Top 10 Health Benefits of Eating Avocado». culinaryphysics.blogspot.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Health benefits of Avocado». healthjade.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Avocados Found to Contain Antioxidant, Anticancer Fats». healthimpactnews.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Does Eating Avocado Have Health Benefits? 20 Research Papers Examined». tastylicious.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Health Benefits of Avocado». www.verywellhealth.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Avocado Consumption and Risk of Cardiovascular Disease in US Adults». www.ncbi.nlm.nih.gov. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Two or Three Avocadoes per Week Can Reduce the Risk of Cardiovascular Diseases». www.natureworldnews.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Natural Foods That Can Fight Off Diabetes». food-med.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «"Latex-fruit syndrome": frequency of cross-reacting IgE antibodies». onlinelibrary.wiley.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «We can't find the page you're looking for». www.betterhealth.vic.gov.au. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Σχετάκη, Αλεξία, (Καλαμάτα 1998). «Δίδεται αρδευόμενη έκταση 50 στρεμμάτων στο νομό Χανίων: να συνταχθεί γεωργοοικονομική μελέτη αξιοποίησής της με κύρια καλλιέργεια το αβοκάντο» από Βιβλιοθήκη ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ. Αρχειοθετήθηκε 01/02/2019. Ανακτήθηκε 01/02/2019.
- Τζιτζίκας Χρήστος (Μεσολόγγι 2005). ΑΒΟΚΑΝΤΟ «ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ», από ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, 06/01/2005. Αρχειοθετήθηκε 01/02/2019. Ανακτήθηκε 01/02/2019.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Αβοκάντο: Πόσο καλό κάνει στην υγεία;» από iatronet.gr. Δημοσιεύθηκε 05/03/2015. Αρχειοθετήθηκε 25/04/2018. Ανακτήθηκε 01/02/2019.
- (Αγγλικά) «9 Surprising Benefits Of Avocado Seeds You Should Tap Into» από curejoy.com. Δημοσιεύθηκε 20/03/2018. Αρχειοθετήθηκε 10/03/2017. Ανακτήθηκε 01/02/2019.