Μετάβαση στο περιεχόμενο

Όνυχας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Όνυχας σε λατομείο στην Τουρκία

Ο όρος όνυχας αναφέρεται κυρίως στην ποικιλία χαλκηδόνιου, ενός πυριτικού ορυκτού, με παράλληλες ζώνες. Ο αχάτης και ο όνυχας είναι και οι δύο ποικιλίες στρωματοποιημένου χαλκηδόνιου που διαφέρουν μόνο ως προς τη μορφή των λωρίδων: ο αχάτης έχει καμπύλες λωρίδες και ο όνυχας έχει παράλληλες λωρίδες. Συνήθως, τα δείγματα όνυχα περιέχουν λωρίδες μαύρου ή/και λευκού χρώματος.[1] Ο όνυχας, ως περιγραφικός όρος, έχει επίσης εφαρμοστεί σε ποικιλίες με παράλληλες ταινίες αλάβαστρου, μαρμάρου, ασβεστίτη, οψιανού και οπάλιου, και παραπλανητικά σε υλικά με στριμμένες ζώνες.[2][3][4]

Ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο όνυχας προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ὄνυξ , που σημαίνει «νύχι». Ο όνυχας με σάρκες και λευκές ταινίες μπορεί μερικές φορές να θυμίζει νύχι.[5]

Ποικιλίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κόκκινος όνυχας (ονομάζεται επίσης «Σαρδόνυξ»)

Ο όνυχας σχηματίζεται από ζώνες χαλκηδόνιου με εναλλασσόμενα χρώματα. Είναι κρυπτοκρυσταλλικό, αποτελούμενο από λεπτές αναπτύξεις πυριτικών ορυκτών όπως ο χαλαζίας και ο μογκανίτης. Οι ζώνες του είναι παράλληλες μεταξύ τους, σε αντίθεση με τις πιο χαοτικές ζώνες που εμφανίζεται συχνά στους αχάτες.[6]

Ο σαρδόνυχας είναι μια παραλλαγή στην οποία οι χρωματιστές λωρίδες είναι σάρδιες (αποχρώσεις του κόκκινου) και όχι μαύρες. Ο μαύρος όνυχας είναι ίσως η πιο διάσημη ποικιλία, αλλά δεν είναι τόσο κοινός όσο ο όνυχας με χρωματιστές ταινίες. Οι τεχνικές χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα για την παραγωγή τόσο του μαύρου χρώματος στον «μαύρο όνυχα» όσο και του κόκκινου και του κίτρινου στον σαρδόνυχα. Οι περισσότεροι «μαύροι όνυχες» της αγοράς είναι τεχνητά χρωματισμένοι.[7][8]

Απομιμήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα έχει επίσης χρησιμοποιηθεί συνήθως για άλλα υλικά με ταινίες, όπως ο ταινιωτός ασβεστίτης που βρίσκεται στο Μεξικό, την Ινδία και άλλα μέρη, και συχνά σκαλίζεται, γυαλίζεται και πωλείται. Αυτό το υλικό είναι πολύ πιο μαλακό από τον αληθινό όνυχα και πολύ πιο εύκολα διαθέσιμο. Η πλειοψηφία των σκαλιστών αντικειμένων που πωλούνται ως "όνυχας" σήμερα είναι αυτό το ανθρακικό υλικό.[9]

Τεχνητοί τύποι όνυχα έχουν επίσης παραχθεί από κοινό χαλκηδόνιο και απλούς αχάτες. Ο φυσιοδίφης του πρώτου αιώνα Πλίνιος ο Πρεσβύτερος περιέγραψε αυτές τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στη ρωμαϊκή εποχή.[10] Η επεξεργασία για την παραγωγή μαύρου και άλλων χρωμάτων περιλαμβάνουν εμποτισμό ή βράσιμο χαλκηδόνιου σε διαλύματα ζάχαρης, στη συνέχεια επεξεργασία με θειικό ή υδροχλωρικό οξύ για να ανθρακοποιηθούν τα σάκχαρα που είχαν απορροφηθεί στα ανώτερα στρώματα της πέτρας.[8][11] Αυτές οι τεχνικές εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται, καθώς και άλλες τεχνικές βαφής, και οι περισσότεροι λεγόμενοι «μαύροι όνυχες» που πωλούνται υφίστανται τεχνητή επεξεργασία.[12] Εκτός από τη βαφή, η θέρμανση και η επεξεργασία με νιτρικό οξύ έχουν χρησιμοποιηθεί για να γίνουν πιο ανοιχτά ή να εξαλειφθούν τα ανεπιθύμητα χρώματα.[8]

Γεωγραφική εμφάνιση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο όνυχας είναι ένας πολύτιμος λίθος που βρίσκεται σε διάφορες περιοχές του κόσμου, όπως η Ελλάδα, η Υεμένη, η Ουρουγουάη, η Αργεντινή, η Αυστραλία, η Βραζιλία, ο Καναδάς, η Κίνα, η Τσεχία, η Γερμανία, το Πακιστάν, η Ινδία, η Ινδονησία, η Μαδαγασκάρη, η Λατινική Αμερική, το Ηνωμένο Βασίλειο και διάφορες πολιτείες των Η.Π.Α.[13]

Ιστορική χρήση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
A photograph showing a roughly rectangular gem set in a gold frame with 2 carved panels with various figures carved in shallow from translucent white chalcedony against a solid black background
Η Gemma Augustea είναι ένα ρωμαϊκό καμέο που παράχθηκε στις 9–12 μ.Χ. και είναι σκαλισμένο σε όνυχα δύο στρώσεων (19 × 23 cm)

Ο όνυχας χρησιμοποιείται σε κοσμήματα από πολλών ετών, όπου συνήθως κόβεται σε χάντρες. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για στολίδια και καμέο, όπου οι ταινίες δημιουργούν την εικόνα σε αντίθεση με το έδαφος.[14] Κάποιοι όνυχες είναι φυσικοί, αλλά μεγάλο μέρος του υλικού στο εμπόριο παράγεται από τη χρώση του αχάτη.[15]

Ο όνυχας χρησιμοποιήθηκε στην Αίγυπτο ήδη από τη Δεύτερη Δυναστεία για την κατασκευή κυπέλλων και άλλων αγγείων.[16] Η χρήση σαρδόνυχα εμφανίζεται στην τέχνη της Μινωικής Κρήτης, κυρίως στα αρχαιολογικά ευρήματα στην Κνωσό.[17]

Ο πράσινος όνυχας της Βραζιλίας χρησιμοποιήθηκε συχνά ως πλίνθοι για γλυπτά Αρ Ντεκό που δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του 1920 και του 1930. Ο Γερμανός γλύπτης Φέρντιναντ Πράις χρησιμοποίησε βραζιλιάνικο πράσινο όνυχα για τη βάση στα περισσότερα από τα χρυσελεφάντινα γλυπτά του.[18] Ο πράσινος όνυχας χρησιμοποιήθηκε επίσης για δίσκους και πιάτα, συχνά με μικρά χάλκινα ζώα ή φιγούρες.[19]

Ο όνυχας αναφέρεται στη Βίβλο πολλές φορές.[20] Και ο σαρδόνυξ αναφέρεται στη Βίβλο.[21]

Ο όνυχας ήταν γνωστός στους Αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους.[22] Ο φυσιοδίφης του πρώτου αιώνα Πλίνιος ο Πρεσβύτερος περιέγραψε τόσο τον τύπο του όνυχα όσο και διάφορες τεχνικές τεχνικής επεξεργασίας στη Φυσική Ιστορία του.[10]

Πλάκες από όνυχα (από τα βουνά του Άτλαντα) χρησιμοποιήθηκαν από τον Μις φαν ντερ Ρόε στη Βίλα Τούγκεντατ στο Μπρνο (ολοκληρώθηκε το 1930) για να δημιουργήσει έναν αστραφτερό ημιδιαφανή εσωτερικό τοίχο.[23][24]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Lavinsky, Rob. «Onyx». mindat.org. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2014. 
  2. ↑ Lavinsky, Rob. «Onyx». mindat.org. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2021. 
  3. ↑ Manutchehr-Danai, Mohsen (2013). Dictionary of Gems and Gemology. New York: Springer. σελίδες 340–341. ISBN 9783662042885. 
  4. ↑ Schumann, Walter (2009). Gemstones of the World. New York: Sterling. σελ. 158. ISBN 9781402768293. 
  5. ↑ «Online Etymology Dictionary». etymonline.com. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2015. 
  6. ↑ Assaad, Fakhry A.· LaMoreaux, Philip E. Sr. (2004). Hughes, Travis H., επιμ. Field Methods for Geologists and Hydrogeologists. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag. σελ. 8. ISBN 3-540-40882-7. 
  7. ↑ Sinkankas, John (1959). Gemstones of North America. 1. Princeton, New Jersey: Van Nostrand. σελ. 316. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 «The Manufacture of Gem Stones». Scientific American (New York, New York: Munn & Company): 49. 25 July 1874. https://archive.org/details/sim_scientific-american_1874-07-25_31_4/page/49. 
  9. ↑ Hurlbut, Cornelius S.· Sharp, W. Edwin (1998). Dana's Minerals and How to Study Them (4th έκδοση). New York, New York: Wiley. σελ. 200. ISBN 0-471-15677-9. 
  10. ↑ 10,0 10,1 O'Donoghue, Michael (1997). Synthetic, Imitation, and Treated Gemstones. Boston: Butterworth-Heinemann. σελίδες 125–127. ISBN 0-7506-3173-2. 
  11. ↑ Read, Peter G. (1999). Gemmology. Oxford: Butterworth-Heinemann. σελ. 160. ISBN 0-7506-4411-7. 
  12. ↑ Liddicoat, Richard Thomas (1987). Handbook of Gem Identification (12th έκδοση). Santa Monica, California: Gemological Institute of America. σελίδες 158–160. ISBN 0-87311-012-9. 
  13. ↑ «Onyx». mindat.org. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2015. 
  14. ↑ Kraus, Edward Henry· Slawson, Chester Baker (1947). Gems and Gem Materials. New York, New York: McGraw-Hill. σελ. 227. 
  15. ↑ Liddicoat, Richard Thomas· Copeland, Lawrence L. (1974). The Jewelers' Manual. Los Angeles, California: Gemological Institute of America. σελ. 87. 
  16. ↑ Porter, Mary Winearls (1907). What Rome was Built with: A Description of the Stones Employed. Rome: H. Frowde. σελ. 108. 
  17. ↑ C. Michael Hogan (2007) Knossos fieldnotes, The Modern Antiquarian
  18. ↑ «Ferdinand Preiss». Hickmet.com. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2015. 
  19. ↑ «Lot 419, Schmidt-Hofer, Otto, 1873-1925 (Germany)». ArtValue.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2022. 
  20. ↑ «BibleGateway». biblegateway.com. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2015. 
  21. ↑ «BibleGateway». biblegateway.com. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2015. 
  22. ↑ Administrator. «Onyx». gemstone.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2015. 
  23. ↑ «The Interiors». Villa Tugendhat. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2017. 
  24. ↑ «Tugendhat Villa in Brno». UNESCO. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2017. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Όνυχας&oldid=10356243"