Άνω Σταυρός Θεσσαλονίκης
Συντεταγμένες: 40°39′15″N 23°41′55″E / 40.65417°N 23.69861°E
| Άνω Σταυρός Θεσσαλονίκης | |
|---|---|
  Άνω Σταυρός Θεσσαλονίκης | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Μακεδονίας |
| Δήμος | Δήμος Βόλβης |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Βόλβης |
| • Δήμαρχος | Διαμαντής Λιάμας |
| Έκταση | 19,467 km² (η κοινότητα) |
| Υψόμετρο | 98 |
| Πληθυσμός | 768 |
| Ταχ. κωδ. | 570 14 |
Ο Άνω Σταυρός είναι μεγάλος οικισμός στο ανατολικό τμήμα του Νομού Θεσσαλονίκης. Διοικητικά είναι έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας του δήμου Βόλβης. Απέχει 81 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ο οικισμός έχει 768 κατοίκους. Η τοπική κοινότητα Άνω Σταυρού είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ημιορεινός οικισμός, με έκταση 19,467 χμ² (2011). [1]
Πληθυσμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 841 |
| 2001 | 1.255 |
| 2011 | 796 |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 392 |
| 1971 | 335 |
| 1981 | 505 |
| 1991 | 860 |
| 2001 | 1.315 |
| 2011 | 799 |
Τοπογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Άνω Σταυρός είναι χτισμένος στους βορειότερους πρόποδες του Στρατωνικού όρους (Σουγγλιάνι) στον Στρυμονικό Κόλπο. Στα δυτικά περικλείει τη παράλια λωρίδα του Σταυρού Θεσσαλονίκης. Συνορεύει στα βόρεια, ανατολικά και δυτικά με τον Σταυρό και νότια με τη Βαρβάρα Χαλκιδικής.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην περιοχή υπήρχε οικισμός από την αρχαιότητα με το όνομα Βορμίσκος. Επίσης, έγγραφα αναφέρουν την ύπαρξη οικισμού κατά τη διάρκεια του Βυζαντίου, ο οποίος αποτελούσε σταθμό για τους μετακινούμενος προς το Άγιο Όρος. Πρόσφατα αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στη περιοχή βρέθηκαν οικίες Βυζαντινού τύπου. Το όνομα Σταυρός μαρτυρείται από το 1705 και εκτιμάται ότι σχετίζεται με τα αρχαία Στάγειρα. Η συμμετοχή του Σταυρού στην Επανάσταση του 1821 ξεκινά όταν το ίδιο έτος μετά την καταστροφή που προκάλεσε ο Οθωμανός στρατηγός Γιουσούφ Μπέης στον Πολύγυρο, οι κάτοικοι ξεκινούν μια εξέγερση στις 16 Μαΐου και κινούνται προς τη Παζαρούδα (Απολλωνία) και άλλα τμήματα αναγκάζοντας τους Οθωμανούς να κάνουν υποχωρήσεις. Στις επόμενες μέρες τα γύρω χωριά, μαζί με τον Σταυρό, ακολούθησαν το παράδειγμα του Πολυγύρου και εξεγέρθηκαν, ξεκινώντας την Επανάσταση στην Χαλκιδική Οι Σταυρινοί φρουρούσαν τα Στενά της Ρεντίνας/Μακεδονικά Τέμπη. Στη συνέχεια τα σώματα των επαναστατών κατόρθωσαν να φτάσουν μέχρι το χωριό Σέδες, έξω από την Θεσσαλονίκη. Για κακή τύχη των Επαναστατών Ο Μπαϊράμ Πασάς έφτασε στη Θεσσαλονίκη με πολύ μεγάλο στρατό σκοπεύοντας να καταπνίξει την επανάσταση, πράγμα που κατάφερε, καίγοντας κάθε χωριό που έβρισκε στον δρόμο του. Οι Σταυρός καταστράφηκε και οι Σταυρινοί κατέφυγαν στο βουνό. Το 1828 τους επιτράπηκε να επιστρέψουν στο χωριό τους. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1924, στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες από το χωριό Κατιρλί της Νικομήδειας, στους οποίους το κράτος παραχώρησε την έκταση του σημερινού Σταυρού απαλλοτριώνοντας την από τους Ανω-Σταυρινούς. Αυτό δημιούργησε αντιπαλότητα μεταξύ των κατοίκων Σταυρού και Άνω Σταυρού. Το 1932 η Παραλία Σταυρού πήρε το όνομα Σταυρός, ενώ ο παλιός Σταυρός πήρε τη σημερινή του ονομασία. Με την διοικητική αναδιάρθρωση του 1942, ο Άνω Σταυρός προσαρτήθηκε στο Νομό Θεσσαλονίκης από το Νομό Χαλκιδικής στον οποίο ανήκε έως τότε. Από το 1947 έως το 1950, το χωριό εκκενώθηκε λόγω του Εμφυλίου Πολέμου και οι κάτοικοι παραχείμαζαν στο Σταυρό.
Οικονομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι κάτοικοι του Άνω Σταυρού απασχολούνται κυρίως στον κλάδο των κατασκευών και της κτηνοτροφίας. Επίσης, η δασώδης περιοχή έχει συμβάλλει στην ανάπτυξη της υλοτομίας. Τα τελευταία χρόνια σημαντική άνθηση παρουσιάζει ο τουρισμός, καθώς ο παραδοσιακός οικισμός του χωριού αποτελεί πόλο έλξης για τους λάτρεις του εναλλακτικού τουρισμού. Στην περιοχή των Πλατανιών λειτουργούν πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια, οργανωμένες παραλίες και κέντρα διασκέδασης. Η παραλία των Πλατανιών έχει σήμανση Γαλάζιας Σημαίας.
Πολιτισμός και θρησκεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σημαντική δραστηριοποίηση παρουσιάζει ο Μορφωτικός Αθλητικός Σύλλογος Άνω Σταυρού "Αετός" με ποδοσφαιρική ομάδα, τράπεζα αίματος, χορευτικό τμήμα, μικτή τετράφωνη χορωδία, ακαδημία καράτε, τμήμα κλασσικού μπαλέτου και μοντέρνων χορών και πολιτιστικό στέκι. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και με αφορμή το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου οργανώνονται παραδοσιακά γλέντια και θεατρικές και μουσικές παραστάσεις. Από εκκλησιαστική άποψη, ο παλαιός οικισμός ανήκει στην ενορία του Αγίου Δημητρίου. Υπάρχουν δύο ναοί, του Αγίου Δημήτριου χρονολογούμενη από το 19ο αιώνα και του Τιμίου Σταυρού με έτος εγκαινίων το εορτή του π. Αθανασίου 2008.
Υποδομές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στον Άνω Σταυρό λειτουργεί Κοινοτικό Κατάστημα, Ωδείο, Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών, Κέντρο Υποδοχής Τουριστών και Φυσιολατρικός Ορειβατικός Σύλλογος.
Γύρω χωριά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βόρεια: Κάτω Σταυρός, Βρασνά, Ασπροβάλτα
Νότια: Βαρβάρα
Δυτικά: Ρεντίνα, Νέα Μάδυτος
Ανατολικά: Μηλιές
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1993, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1964 (ΠΛ)
- Ιστοσελίδα Ελληνική Στατιστική Αρχή. Πίνακας αποτελεσμάτων μόνιμου Πληθυσμού - Απογραφής 2011
- "Συλέος Πεδίον" Αθανάσιου Μπακαλούδη https://www.volvinews.gr/index.php/enimerosi/politismos/item/10641-katirli-vithynias-i-prosfygiki-istoria-tou-stavrou-apo-to-vivlio-syleos-pedion
- Ιστοσελίδα Δήμου Βόλβης https://www.dimosvolvis.gr/