Σιδητική γλώσσα
| Σιδητική γλώσσα | |
|---|---|
| Εποχή | έως τον 3ο αιώνα π.Χ. |
| Ταξινόμηση | Ινδοευρωπαϊκές |
| Σύστημα γραφής | Sidetic |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | xsd |
| Glottolog | side1240[1] |
Η σιδητική γλώσσα (ISO 639-3: xsd,[2] Glottolog: side1240) είναι αρχαία γλώσσα η οποία ομιλούνταν στην περιοχή της Σίδης στην Παμφυλία της Μικράς Ασίας έως τον 3ο αιώνα π.Χ., και είναι κυρίως γνωστή μέσω της ύπαρξης της σε νομίσματα από τον 5ο έως το 3ο αιώνα π.Χ.. Ο ιστορικός του 2ου αιώνα μ.Χ. Αρριανός, είχε περιγράψει στο Αλεξάνδρου Ανάβασις την ύπαρξη μιας ασυνήθιστης γλώσσας η οποία χρησιμοποιούνταν από τους κατοίκους της πόλης της Σίδης. Η γλώσσα ήταν πιθανώς στενά συσχετισμένη με τα λυδικά, καρικά, και λυκιακά. Η σιδητική γραφή αποτελεί αλφάβητο της οικογενείας των γλωσσών της Ανατολίας. Διαθέτει 25 γράμματα, εκ των οποίων μόνο λίγα φαίνεται πως προέρχονται από τα ελληνικά, ενώ η γραφή δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.[3]
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα κείμενα των επιγραφών που διασώζονται δείχνουν πως τα σιδητικά είχαν επηρρεαστεί σημαντικά από την ελληνική γλώσσα. Όπως και με τα γειτονικά λυκιακά και καρικά, θεωρείται πως αποτελούσαν τμήμα της λουβικής γλωσσικής οικογένειας, αν και διακρίνονται μόνο λίγες λέξεις με λουβικές ρίζες. Όπως και στην γειτονική παμφυλιακή διάλεκτο της ελληνικής, έτσι και στα σιδητικά η αφαίρεση είναι συχνή στα ονόματα, -π.χ. Πολόνιου ως Απολλώνιος, Θανδόρ ως Αθηνόδωρος-, καθώς και η συγκοπή -π.χ. Αρτμόν ως Αρτεμών-.
Πολλές από τις επιγραφές έχουν ανακαλυφθεί σε δίγλωσσα νομίσματα της Σίδης, σε ελληνικά και σιδητικά. Βάσει των ευρημάτων αυτών, στάθηκε δυνατό να διακριθούν 14 γράμματα τα οποία είναι καθαρά σιδητικά.[4] Κάποιες από τις λέξεις είχαν εμφανή ελληνική προέλευση όπως ιστρατάγ ως στρατηγός και ανάθεμα ως ανάθημα. Σιδητικά νομίσματα έχουν βρεθεί και έξω από την πόλη της Σίδης, στην γειτονική Λύρβη.
Πέρα από τις επιγραφές, υπάρχουν 2 γνωστές σιδητικές λέξεις οι οποίες διασώζονται στα ελληνικά κείμενα, το ζειγάρη -πετροπέρδικα- η οποία αναφέρεται από τον λεξικογράφο Ησύχιο τον Αλεξανδρινό, και το λαέρκινον -βαλεριάνα- η οποία αναφέρεται από τον Γαληνό. Επιπλέον θεωρείται πως κάποιοι ακατανόητοι χαρακτήρες στο 3ο βιβλίο Περί Επιδημιών του Ιπποκράτη αποτελούν τμήμα αποφθεγμάτων του ιατρού Μνήμωνα του Σιδήτη οι οποίες ίσως ήταν στην σιδητική γραφή.[5]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). «Sidetic». Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ↑ «xsd | ISO 639-3». iso639-3.sil.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2018.
- ↑ «Not The Roadmap». Unicode Consortium. 27 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2013.
- ↑ Bossert, H. T. (1950). «Scrittura e lingua di Side in Pamfilia». PdP 13: 32–46.
- ↑ Nolle, Johannes (1983). «Die „Charaktere“ im 3. Epidemienbuch des Hippokrates und Mnemon von Side». Epigraphica Anatolica 2: 8.85–98.
Σχετική βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Alexei C. Kassian. 2013. Sidetskij Jazyk. In Yuri B. Koryakov and Andrej A. Kibrik (eds.), Reliktovye Indoevropejskie Jazyki Perednej i Tsentral'noj Azii, 175-176. Moskva: Akademia.
- Craig Melchert. 1995. Indo-European Languages of Anatolia. In Jack M. Sasson (ed.), Civilizations of the Ancient Near East, 2151-2159. New York: MacMillan.
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Σιδητικές επιγραφές, [1], [2], [3], [4] - epigraphy.packhum.org
- (Αγγλικά) OLAC resources in and about the Sidetic language
- (Αγγλικά) «Digital etymological-philological Dictionary of the Ancient Anatolian Corpus Languages (eDiAna)». Ludwig-Maximilians-Universität München. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2017.
- (Αγγλικά) Indo-European Database