Χωριάτικος γάμος (Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος)

Χωριάτικος γάμος
Ονομασία	Χωριάτικος γάμος
Δημιουργός	Q43270
Έτος δημιουργίας	1568
Είδος	ελαιογραφία σε δρύινο ξύλο
Ύψος	114 εκ.
Πλάτος	163 εκ.
Πόλη	Βιέννη
Μουσείο	Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης (Kunsthistorisches Museum)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Χωριάτικος γάμος αποτελεί πίνακα του Φλαμανδού ζωγράφου Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου, που φιλοτεχνήθηκε κατά πάσαν πιθανότητα το 1567/1568 και σήμερα φιλοξενείται στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης (Kunsthistorisches Museum) της Βιέννης.

Ιστορία

Τον πίνακα αγόρασε το 1594 στις Βρυξέλλες ο αρχιδούκας Ερνστ της Αυστρίας ενώ το 1659 συγκαταλεγόταν στον κατάλογο των συλλογών του αρχιδούκα Λεοπόλδου Γουλιέλμου της Αυστρίας, κυβερνήτη των Ισπανικών Κάτω Χωρών και φανατικού συλλέκτη. Αρχικά ο πίνακας θα πρέπει να είχε υπογραφή και ημερομηνία, όπως πάντα συνήθιζε να κάνει ο Μπρίγκελ, αλλά στα 1660 έκοψαν 5 εκατοστά από το κάτω μέρος για να τον προσαρμόσουν στις διαστάσεις του παρόμοιου θεματικά πίνακα «Χωριάτικος χορός» κι έτσι χάθηκε αυτή η πληροφορία.

Περιγραφή και ερμηνεία

Το γαμήλιο γλέντι γίνεται σε έναν αχυρώνα. Τα σταυρωτά άχυρα και η τσουγκράνα στον τοίχο μας υπενθυμίζουν την αδιάκοπη και κουραστική εργασία των χωρικών. Οι καλεσμένοι είναι απορροφημένοι από το φαγοπότι. Οι μεγαλύτερες φιγούρες είναι δυο άντρες με λευκές ποδιές που κουβαλούν μια τάβλα (που μοιάζει σαν ξεχαρβαλωμένη πόρτα) με δέκα πιάτα χυλό ή πίτες. Κάτω από την τάβλα εμφανίζεται και ένα περισσευούμενο πόδι, δεν είναι γνωστό αν αυτό δηλώνει κάτι ή είναι αβλεψία του ζωγράφου. Ένας από τους καλεσμένους παίρνει τα πιάτα και τα ακουμπά στο τραπέζι. Κι ενώ το αριστερό του χέρι είναι στραμμένο προς την τάβλα, με το δεξί του χέρι σερβίρει ένα πιάτο και με αυτή την χειρονομία του κατευθύνει το βλέμμα του θεατή προς την πρωταγωνιστική μορφή κάθε γαμήλιου γλεντιού, τη νύφη.

Η νύφη κάθεται σεμνά, με τα χέρια σταυρωμένα, και στο στρουμπουλό, κοκκινομάγουλο και όχι ιδιαίτερα έξυπνο πρόσωπό της διαγράφεται ένα ευδαιμονικό χαμόγελο. Στο κεφάλι της φοράει ένα είδος κορώνας και από πίσω της υπάρχει ένα μπλε παραπέτασμα στερεωμένο στον τοίχο (στοιχείο που συναντάμε σε πολλές Φλαμανδές Μαντόνες). Οι γονείς της κάθονται στα αριστερά της, ο πατέρας της φορά επενδύτη με γούνα και κάθεται σε καρέκλα με ψηλή ράχη (ίσως σε ένδειξη τιμής, σε σχέση με τους άλλους πάγκους που κάθονται οι καλεσμένοι). Αυτή η φιγούρα μπορεί να είναι και του συμβολαιογράφου που συνέταξε το γαμήλιο συμβόλαιο, γι’ αυτό έχει τιμητικό κάθισμα. Στη δεξιά άκρη του τραπεζιού συζητούν ένας καλόγερος με έναν ευπατρίδη με σπαθί, που η φιγούρα του μοιάζει με του ίδιου του Μπρίγκελ.

Δεξιά της νύφης κάθονται δυο γυναίκες, από τις οποίες της μιας το πρόσωπο δεν φαίνεται καθόλου και ακολουθεί ένας νεαρός άνδρας, πιθανότατα ο γαμπρός, που καταβροχθίζει το φαγητό με το κουτάλι. Για το πρόσωπο του γαμπρού δεν είναι σύμφωνοι όλοι οι μελετητές. Κατά μια εκδοχή πρόκειται για τον άνδρα με το σκούρο ρούχο που βλέπουμε προφίλ ή κατά άλλους μπορεί να είναι ο νεαρός που γεμίζει τις κανάτες στην αριστερή γωνία του πίνακα ή αυτός με το κόκκινο καπέλο, που ακουμπά τα πιάτα στο τραπέζι, γι’ αυτό και το δεξί του χέρι τείνει προς τη νύφη. Έχει διατυπωθεί ακόμη και η εκδοχή ότι ο γαμπρός δεν είναι παρών και άρα ο πίνακας είναι μια αναφορά σε μια παλιά φλαμανδική παροιμία που λέει: «Φτωχός είναι αυτός που δεν είναι σε θέση να πάει στον ίδιο του το γάμο».

Στην αριστερή πλευρά του πίνακα βλέπουμε τους δυο μουσικούς που παίζουν γκάιντα, ενώ ο ένας τους κοιτάζει τα φαγητά με λαχτάρα. Στην κάτω αριστερή πλευρά του πίνακα ένας νεαρός γεμίζει με μπύρα τις κανάτες, οι πιο πολλές από τις οποίες είναι ακόμη άδειες, ίσως ένδειξη ότι το γλέντι τώρα αρχίζει. Μπροστά του, ένα παιδάκι είναι καθισμένο κατάχαμα, έχει μια φέτα ψωμί στην ποδιά του, κρατάει ένα πιάτο φαγητό και γλείφει τα δάχτυλά του. Το καπέλο, που του πέφτει πολύ μεγάλο, το στολίζει ένα φτερό παγωνιού. Στο βάθος του πίνακα διακρίνεται άλλο ένα παιδάκι, καθιστό στον πάγκο, που βυζαίνει το δάχτυλό του. Και πίσω από αυτό το παιδάκι άλλοι καλεσμένοι προσπαθούν να μπουν μέσα στον χώρο της γιορτής.

Ο πίνακας είναι γεμάτος μορφές σε διαφορετικές δραστηριότητες, που κάθονται ή κινούνται, αλλά ο τρόπος σύνθεσης του έργου δεν δημιουργεί εντύπωση σύγχυσης ή συνωστισμού. Αυτό το κατάφερε ο Μπρίγκελ χάρη στο τέχνασμα του λοξά τοποθετημένου τραπεζιού που εκτείνεται ως το βάθος. Το έργο μας δίνει μια πιστή αναπαράσταση των γαμήλιων γιορτών του 16ου αιώνα, αναπαράσταση δομημένη με έναν τεράστιο πλούτο λεπτομερειών που μας δωρίζει απλόχερα η παρατηρητικότητα και το χιούμορ του ζωγράφου. Και φυσικά το έργο του δεν στερείται αλληγορικού συμβολισμού. Οι σκηνές από τη ζωή των αγροτών, που τόσο πολύ είναι παρούσες στη θεματογραφία του Μπρίγκελ, παρουσίαζαν πιο γνήσια την ανθρώπινη φύση, λιγότερο αλλοιωμένη από την επιτήδευση και τη συμβατικότητα των άλλων τάξεων. Λόγω του θέματος που παρουσιάζει, ο πίνακας κατατάσσεται ως ρωπογραφία.

Σύγχρονη χρήση του πίνακα

Ο πίνακας αυτός του Μπρίγκελ θεωρείται τόσο αντιπροσωπευτικός του Βελγίου ώστε έχει χρησιμοποιηθεί κάποιες φορές σαν σήμα κατατεθέν της χώρας, όπως στη βελγική συμμετοχή στο Διαγωνισμό Τραγουδιού Eurovision 1979, ή σαν παρωδία στον τόμο του Αστερίξ με τίτλο Ο Αστερίξ και οι Βέλγοι. Ο σχεδιαστής του κόμικ, Αλμπέρ Ουντερζό, αντικατέστησε όλα τα πρόσωπα του πίνακα με τη φυλή Βέλγων που κάλεσαν σε γλέντι τον Αστερίξ και τη συντροφιά του.