Χρυσή Πύλη (Ιερουσαλήμ)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χρυσή Πύλη (της Ιερουσαλήμ)
Χάρτης
Είδοςαρχιτεκτονική κατασκευή, πύλη και πύλη της πόλης
Γεωγραφικές συντεταγμένες31°46′44″N 35°14′13″E
Διοικητική υπαγωγήΙερουσαλήμ
ΤοποθεσίαΠαλαιά Πόλη Ιεροσολύμων
ΧώραΙσραήλ
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η Χρυσή Πύλη (εβραϊκά: שער שושן‎‎, Sha'ar Shushan) είναι η νοτιοανατολική πύλη του Όρους του Ναού και μία από τις δύο μόνο Πύλες της Παλαιάς Πόλης της Ιερουσαλήμ που πρόσφεραν πρόσβαση στην πόλη από την ανατολική πλευρά (η άλλη είναι η ανατολική Πύλη των Λεόντων). Είναι κατασκευασμένη από τους μεσαιωνικούς χρόνους. Η ημερομηνία κατασκευής της αμφισβητείται· επειδή δεν επιτρέπονται αρχαιολογικές εργασίες στην πύλη, υπάρχουν απόψεις μεταξύ μίας ύστερης Βυζαντινής και μίας πρώιμης Ομμεϋαδικής εποχής.

Σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, ο Μεσσίας θα εισέλθει στην Ιερουσαλήμ μέσω αυτής της πύλης. [1] Οι Χριστιανοί και οι Μουσουλμάνοι γενικά πιστεύουν, ότι αυτή ήταν η πύλη, από την οποία ο Ιησούς μπήκε στην Ιερουσαλήμ. [2]

Η πύλη αποτελείται από μία ορθογώνια λιθοδομή με δύο εισόδους με διακοσμημένες προσόψεις. Σε αντίθεση με άλλες πύλες στον θύλακα αλ-Ακσά, η ανατολική πρόσοψη δεν κατασκευάστηκε ως μέρος του τείχους του θύλακα, αλλά μετατοπίστηκε 2 μ. έξω από το τείχος. Η νότια είσοδος (Πύλη του Ελέους, Bab al-Rahmah) είναι μία διπλή πύλη. Οι δύο εσοχές αντικατοπτρίζονται στην κάτοψή του και στα κύρια επίπεδά του· δύο είσοδοι ακολουθούνται από ένα διπλό διάδρομο, που καλύπτεται από τρία ζεύγη θόλων. Αρχικά, η ανατολική πρόσοψη του Πύλης του Ελέους είχε δύο μεγάλες θύρες, που χωρίζονται από έναν κίονα. Κάθε θύρα έχει πλάτος 3,90 μ. και στηρίζει ένα ημικυκλικό τόξο με διακοσμημένη ζωφόρο. Οι θύρες στην ανατολική πρόσοψη είχαν αποκλειστεί κατά την Οθωμανική περίοδο. Παρατηρείται ότι ορισμένα χαρακτηριστικά στη διακόσμηση της Πύλης του Ελέους μοιάζουν πολύ με τη διακόσμηση σε άλλα μη μουσουλμανικά κτίρια, που υπήρχαν στην Αρχαία περιοχή της ευρύτερης Συρίας. Τα ανοίγματα της Πύλης του Ελέους οδηγούν σε έναν ορθογώνιο θολωτό προθάλαμο, διαστάσεων 20,37 μ. σε μήκος και 10,50 μ. σε πλάτος (μετρήσεις εσωτερικού τοίχου). Τότε η αίθουσα αποτελείτο από έξι ρηχούς θόλους, οι οποίοι έχουν ελλειπτικό σχήμα, δύο εκ των οποίων άλλαξαν αργότερα. Οι θόλοι αυτοί χωρίζονται με τόξα ελλειπτικού σχήματος, που ξεκινούν από δύο παραστάδες στις εισόδους και δύο κεντρικούς κίονες. Κάθε θόλος στην Πύλη του Ελέους κατασκευάστηκε σε τετράγωνη κάτοψη, επομένως απαιτήθηκαν ειδικές πέτρες, για να σχηματιστούν οι διαδοχικοί λίθινοι κύκλοι που σχηματίζουν τον θόλο. Αρχιτεκτονικά, η χωρική διευθέτηση της πύλης είναι αρκετά ενδιαφέρουσα. Η μετατόπιση της πρόσοψης 2 μ. έξω από τον τοίχο δείχνει έναν σαφή ορισμό της θέσης της. Το πιο σημαντικό ερώτημα σχετικά με αυτή την πύλη, είναι το θέμα του κινήτρου. [3]

Ονόματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κάθε μία από τις δύο πόρτες αυτής της διπλής πύλης έχει το δικό της όνομα: Πύλη του Ελέους (Bab al-Rahma) για τη νότια, και Πύλη της Μετανοίας (Bab al-Taubah) για τη βόρεια. [4]

Ένα άλλο αραβικό όνομα είναι η Πύλη της Αιώνιας Ζωής. 

Στο Μισνά (Μiddot 1:3), η ανατολική πύλη του δεύτερου συγκροτήματος του Ναού ονομάζεται Πύλη Σουσάν. Εάν η Χρυσή Πύλη διατηρεί όντως τη θέση της Πύλης Σουσάν, κάτι που είναι μόνο ένα τεκμήριο χωρίς αρχαιολογική απόδειξη, αυτό θα την καθιστούσε την παλαιότερη από τις σημερινές πύλες στα τείχη της παλαιάς πόλης της Ιερουσαλήμ. Η εβραϊκή και χριστιανική παράδοση αποδίδει την κατασκευή του στον βασιλιά Σολομώντα [5], αλλά δεν υπάρχουν αρχαιολογικά ή ιστορικά στοιχεία, που να δείχνουν, ότι είναι τόσο παλαιά. Ένα άλλο εβραϊκό όνομα της Χρυσής Πύλης είναι Sha'ar HaRachamim (שער הרחמים).

Συμβολισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τα πρώτα χρόνια της μουσουλμανικής κυριαρχίας στην ιερή περιοχή Bayt al-Maqdis, ορισμένοι μουσουλμάνοι, όπως ο Ubadah ibn al-Samit, συνέδεσαν το ανατολικό τείχος του θύλακα με την Τελευταία Ημέρα. Σύμφωνα με τον Ibn Kathir αυτό το τείχος δεν είναι το τείχος, που αναφέρεται στο στίχο του Κορανίου «έτσι ένας τοίχος θα στηθεί ανάμεσά τους, με μια πύλη» [57:13], αλλά αναφέρεται από ορισμένους σχολιαστές ως παράδειγμα για τους διευκρίνιση του νοήματος του στίχου. Από τότε αυτό το παράδειγμα πιθανώς ενθάρρυνε τους μουσουλμάνους να θάβουν τους νεκρούς τους αμέσως έξω από τον ανατολικό τοίχο του θύλακα αλ-Ακσά. Σε κάθε περίπτωση, εάν το όνομα "al-Rahmah" (Έλεος) υπάρχει πραγματικά από την κατασκευή της πύλης, αυτό υποδηλώνει ότι η πύλη αποτελεί μέρος μίας συνολικής άποψης, που βασίζεται στην ιδέα που σχετίζεται με το μέρος, συγκεκριμένα τον Βράχο, ότι είναι αυτός της Τελευταίας Ημέρας. Τότε μπορεί να υποστηριχθεί ότι η Πύλη του Ελέους συμβολίζει μία πύλη στον παράδεισο ή μία είσοδο στο Έλεος (Ratrout, 2004, σελ. 293). Όποιο και αν ήταν το κατασκευαστικό κίνητρο της Πύλης του Ελέους, αυτή κτίστηκε κατά την πρώιμη ισλαμική περίοδο και είναι η πιο σημαντική πύλη του θύλακα. [6]

Σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, η Θεία Παρουσία (Shekhinah, שכינה) πρόκειται να να εμφανιστεί μέσα από την ανατολική πύλη, και θα εμφανιστεί ξανά όταν ο Χρισμένος (Messiah) έρθει (Ιεζεκιήλ 44: 1-3) και μία νέα πύλη θα αντικαταστήσει την τωρινή· ίσως γι' αυτό οι Εβραίοι συνήθιζαν να προσεύχονται στους μεσαιωνικούς χρόνους για έλεος στην πρώην πύλη αυτής της τοποθεσίας. Ένας άλλος πιθανός λόγος είναι ότι, στην περίοδο των Σταυροφόρων όταν αυτή η συνήθεια τεκμηριώθηκε για πρώτη φορά, δεν τους επέτρεπαν να εισέλθουν στην πόλη, όπου βρίσκεται το Δυτικό Τείχος. Εξ ου και το όνομα «Πύλη του Ελέους».

Στα χριστιανικά απόκρυφα κείμενα, η πύλη ήταν η σκηνή της συνάντησης μεταξύ των γονέων της Παναγίας, έτσι ώστε η πύλη έγινε το σύμβολο της Άμωμης Σύλληψης της Θεοτόκου [3] και η συνάντηση του Ιωακείμ και της Άννας στη Χρυσή Πύλη έγινε ένα τυπικό θέμα σε εικονογραφικούς κύκλους, που παριστούν τη ζωή της Παναγίας. Λέγεται επίσης ότι ο Ιησούς, επάνω σε έναν όνο, πέρασε από αυτή την πύλη την Κυριακή των Βαΐων, σε εκπλήρωση της Ιουδαϊκής προφητείας σχετικά με τον Μεσσία. Τα Συνοπτικά Ευαγγέλια φαίνεται να υποστηρίζουν αυτή την πεποίθηση, υποδεικνύοντας ότι ο Ιησούς ήρθε από την κατεύθυνση του Όρους των Ελαιών και έφτασε αμέσως στο Όρος του Ναού. Το Ευαγγέλιο του Ιωάννη εναλλακτικά προτείνει, ότι οι Φαρισαίοι παρακολουθούσαν την άφιξη πιθανώς από το Όρος του Ναού. [3] Μερικοί την ταυτίζουν με την Ωραία Πύλη, που αναφέρεται στις Πράξεις 3.

Ιστορία κατασκευής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Χρυσή Πύλη όπως φαίνεται μέσα από το Όρος του Ναού.

Η πύλη βρίσκεται στο βόρειο τρίτο του ανατολικού τοίχου του Όρους του Ναού. Η σημερινή πύλη κτίστηκε πιθανώς τη δεκαετία του 520, ως μέρος του οικοδομικού προγράμματος του Ιουστινιανού Α΄ στην Ιερουσαλήμ, επάνω από τα ερείπια της προηγούμενης πύλης στο τείχος. Μία εναλλακτική θεωρία υποστηρίζει ότι κτίστηκε κατά τους τελευταίους μήνες του 7ου αιώνα από τους βυζαντινούς τεχνίτες, που απασχολούντο από τους Ομμεϋάδες χαλίφες. [7] Οι Οθωμανοί μετέτρεψαν την τειχισμένη πύλη σε σκοπιά. [7] Στο επίπεδο του ισογείου μία θολωτή αίθουσα χωρίζεται από τέσσερις κίονες σε δύο κλίτη, που οδηγούν στην Πόρτα του Ελέους (Μπαμπ αλ-Ραχμά), και στην Πόρτα της Μετάνοιας (Μπαμπ αλ-Τάουμπα)· ένα δωμάτιο στον επάνω όροφο έχει δύο θόλους ως οροφή. [7]

Το 2003 η πρόσβαση στη Χρυσή Πύλη μέσα από το Όρος του Ναού σφραγίστηκε από τις ισραηλινές αρχές, σε αντίθεση με τα κατασκευαστικά σχέδια από το Ισλαμικό Βακφ, το οποίο απέτυχε να εξασφαλίσει την κατάλληλη οικοδομική άδεια. [8]

Πρώιμη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ιστορικός του 1ου αι. Ιώσηπος, που αναφέρει την «ανατολική πύλη» στην Ιουδαϊκή Αρχαιολογία του, σημειώνει το γεγονός ότι αυτή η πύλη υπήρχε στο βορειοανατολικό άκρο της εσωτερικής ιερής αυλής. [9] Σύμφωνα με το Μισνά (Mishnah) υπήρχε παλαιότερα ένα μονοπάτι, που οδηγούσε έξω από το Όρος του Ναού προς τα ανατολικά επάνω από την κοιλάδα Kidron, εκτεινόμενο μέχρι το Όρος των Ελαιών. [10] Ο [ρΡαβίνος Ελιέζερ]] διαφωνώντας, λέει ότι δεν επρόκειτο για διάδρομο, αλλά μάλλον για μαρμάρινες κολώνες, επάνω από τις οποίες είχαν τοποθετηθεί σανίδες κέδρου, και χρησιμοποιείτο από τον αρχιερέα και τη συνοδεία του. [11] Αυτή η πύλη δεν χρησιμοποιείτο από το πλήθος για να εισέλθει στο Όρος του Ναού, αλλά προοριζόταν μόνο για τον αρχιερέα και όλους εκείνους που τον βοηθούσαν, όταν έβγαζε την κόκκινη δαμαλίδα ή τον αποδιοπομπαίο τράγο την Ημέρα της Εξιλέωσης.

Η ιστορία της πύλης ήταν πάντα αμφισβητούμενη. Η συντριπτική πλειονότητα των μελετητών του 19ου και των αρχών του 20ου αι., όπως ο Robinson, ο Conder, ο Bartlett, ο Vincent και ο Abel, ο Melchior de Vogüé και ο Creswell χρονολόγησαν την πύλη σε διαφορετικές περιόδους πριν από την ισλαμική περίοδο. Τελευταία, υπό το πρίσμα της εξελισσόμενης έρευνας, νέα επιχειρήματα έχουν προταθεί από πολλούς μελετητές όπως ο Hamilton, ο Sharon, ο Ben-Dov, ο Rozen Ayalon, ο Tsafrir και ο Wilkinson: ότι η πύλη πρέπει να χρονολογηθεί στον 7ο–8ο αι. μ.Χ., στην περίοδο των Ομμεϋαδών. [12]

Ο Ολλανδός αρχαιολόγος Leen Ritmeyer ο οποίος εξερεύνησε την πύλη τη δεκαετία του 1970, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι δύο μονολιθικοί ογκώδεις κολώνες πύλης, που φαίνονται στο εσωτερικό της πύλης, ανήκουν σε μία παλαιά κατασκευή της πύλης, που πιστεύεται ότι ήταν η πύλη Shushan (αναφέρεται στο Μισνά Middot 1 :3 ως η μοναδική πύλη στο Ανατολικό Τείχος), και ότι χρονολογείται από την περίοδο του Πρώτου Ναού. [13] Ο φιλόσοφος Μαϊμωνίδης έγραψε στον Κώδικά του Εβραϊκού Δικαίου ότι, κατά την εποχή του Δεύτερου Ναού, «κάποιος που έμπαινε από την Ανατολική Πύλη του Όρους του Ναού περπατούσε σε επίπεδο έδαφος μέχρι το τέλος του Προμαχώνα. Από τον Προμαχώνα θα ανέβαινε 12 σκαλοπάτια στην Αυλή των Γυναικών, όπου σ εκάθε σκαλοπάτι το ύψος είναι μισός πήχης και το πέλμα μισός πήχης» [14]

Κατά την Οθωμανική περίοδο, η εσωτερική εσοχή (προθάλαμος) που κτίστηκε στη δυτική πλευρά της Χρυσής Πύλης χρησιμοποιήθηκε για το ψήσιμο πλίνθων, τις οποίες πλίνθους χρησιμοποιούσαν στη συνέχεια για την ανακαίνιση κτιρίων και κατασκευών στον περίβολο του Όρους του Ναού (Haram esh-Sharif). [15] Ένα μικρό τζαμί κτίστηκε κοντά στη Χρυσή Πύλη, για να εξυπηρετήσει τους εργάτες που έψηναν τις πλίνθους· αυτό αργότερα καταστράφηκε -μαζί με μέρος του τείχους της Πύλης- με εντολή του Σουλτάνου τον 19ο αι., προκειμένου να δημιουργηθεί χώρος για ανακαινίσεις. [15] Ένας νέος τοίχος και δύο νέα τόξα προστέθηκαν στο δυτικό εσωτερικό της Πύλης. Το σπίτι της πύλης -το οποίο είναι προσβάσιμο από το Όρος του Ναού κατεβαίνοντας μία μεγάλη σκάλα που οδηγεί σε αυτό, και όπου το σημερινό ισόγειο είναι κτισμένο σε σχήμα ορθογωνίου διαστάσεων 24 μ. Χ 17 μ. (μετρήσεις εξωτερικού τοίχου)- περιβάλλεται από τοίχους, το μήκος των οποίων διαιρείται από μία σειρά κιόνων, που σχηματίζουν δύο ίσα τμήματα. Στο επίπεδο του εδάφους διακρίνεται η κορυφή ενός αρχαίου τόξου (οι χαμηλότεροι λίθοι βρίσκονται θαμμένοι υπόγεια), η ύπαρξη του οποίου οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι το αρχικό επίπεδο του εδάφους ήταν πολύ χαμηλότερο από αυτό που είναι σήμερα. [15]

Η σφράγιση της πύλης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έκλεισε από τους Μουσουλμάνους το 810, άνοιξε ξανά το 1102 από τους Σταυροφόρους και κατασκευάστηκε από τον Σαλαντίν μετά την ανάκτηση της Ιερουσαλήμ το 1187. Ο Οθωμανός Σουλτάνος Σουλεϊμάν Α΄ ο μεγαλοπρεπής την ξαναέκτισε μαζί με τα τείχη της πόλης: κατασκευάστηκε το 1541 και έμεινε έτσι. [16]

Ο Σουλεϊμάν Α΄ μπορεί να πήρε αυτή την απόφαση καθαρά για αμυντικούς λόγους, αλλά στην εβραϊκή παράδοση αυτή είναι η πύλη από την οποία ο Χρισμένος (Μessiah) θα εισέλθει στην Ιερουσαλήμ. [17] Επειδή κατά τη μουσουλμανική πίστη ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ είναι ο Μεσσίας, πιστεύεται ότι ο Σουλεϊμάν Α΄ σφράγισε τη Χρυσή Πύλη για να αποτρέψει έναν ψευδή Μεσσία ή έναν Αντίχριστο να περάσει από την είσοδο. Οι Οθωμανοί έκτισαν επίσης ένα νεκροταφείο μπροστά από την πύλη, για να εμποδίσουν έναν ψεύτικο πρόδρομο του Χρισμένου, τον Ηλία, να περάσει από την πύλη. Αυτή η πεποίθηση βασίστηκε σε δύο δεδομένα. Πρώτον, σύμφωνα με την ισλαμική διδασκαλία ο Ηλίας είναι απόγονος του Ααρών [18] [19] κάνοντάς τον ιερέα (kohen). Δεύτερον, δεν επιτρέπεται σε Εβραίο kohen να μπει σε νεκροταφείο. (Αυτό το δεύτερο δεν είναι απολύτως σωστό, επειδή μπορεί σε ένα kohen να εισέλθει σε ένα νεκροταφείο, στο οποίο θάβονται είτε Εβραίοι, είτε μη Εβραίοι, όπως αυτό έξω από τη Χρυσή Πύλη, εφόσον ακολουθούνται ορισμένοι νόμοι ή Halakha σχετικά με την αγνότητα.) [20]

Η πύλη σφραγίστηκε από τις ισραηλινές αρχές το 2003, επειδή η ομάδα που διαχειριζόταν την περιοχή είχε δεσμούς με τη Χαμάς. Η πύλη κρατήθηκε κλειστή, για να σταματήσουν οι παράνομες οικοδομικές εργασίες εκεί από το Ισλαμικό Βακφ (Waqf). Ισραηλινοί αξιωματούχοι πιστεύουν, ότι οι εργασίες είχαν οδηγήσει στην καταστροφή αρχαιοτήτων από περιόδους της εβραϊκής παρουσίας στην περιοχή. [21]

Τον Φεβρουάριο του 2019 το εσωτερικό της πύλης άνοιξε ξανά για τους μουσουλμάνους πιστούς από το Όρος του Ναού. Ωστόσο, η ίδια η πύλη παραμένει ακόμη σφραγισμένη. [22]

Στον χριστιανικό πολιτισμό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έργο του Τζιότο ντι Μποντόνε: Η συνάντηση του Ιωακείμ με τη Σάρρα στη Χρυσή Πύλη, 1305. Είναι μία από τις πρώτες απεικονίσεις της σκηνής.

Τιμώντας την εβραϊκή παράδοση (βλ. παραπάνω) και εμπνευσμένοι από απόκρυφες αφηγήσεις για τη ζωή της Παναγίας, οι μεσαιωνικοί χριστιανοί καλλιτέχνες απεικόνισαν τη συνάντηση των γονέων της Παναγίας, του Ιωακείμ και της Άννας στη Χρυσή Πύλη. Το ζευγάρι έφτασε να αντιπροσωπεύει το χριστιανικό ιδεώδες της αγνότητας στις συζυγικές σχέσεις μέσα στο γάμο. Το ευλαβές έθιμο του γαμπρού να μεταφέρει τη νύφη στο κατώφλι του συζυγικού τους σπιτιού, μπορεί να βασίζεται στον παραδοσιακό συμβολισμό της Χρυσής Πύλης από τους πιστούς. Στην πρώιμη μεσαιωνική τέχνη, το επίσημο πλέον δόγμα της αμώμου συλλήψεως της μητέρας του Χριστού απεικονιζόταν συνήθως με έναν τρόπο γνωστό στα ιταλικά ως Metterza: τις τρεις γενιές της γιαγιάς, της μητέρας και του Χριστού.

Η μεταφορά εμφανίζεται επίσης σε μεγάλο βαθμό στην προσωπική φαινομενολογία του πάπα Ιωάννη Παύλου Β', στο κεφάλαιο Θεολογία του Σώματος, μία συλλογή προβληματισμών στο έργο του Διασχίζοντας το Κατώφλι της Ελπίδας, που γράφτηκε, για να ενθαρρύνει τους πιστούς να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του υλισμού και της αυξανόμενης κοσμικότητας και που δημοσιεύθηκε το 1998. Εκεί, το κατώφλι μεταξύ της γήινης και της ουράνιας σφαίρας -που συμβολίζεται από τη Χρυσή Πύλη- αντιπροσωπεύει το Μυστικό Σώμα της Εκκλησίας, που συχνά θεωρείται ως η Νύμφη του Χριστού.

Στη χριστιανική εσχατολογία η ανατολή του ηλίου συμβολίζει τόσο την Ανάσταση του Χριστού την αυγή της Κυριακής του Πάσχα, όσο και την κατεύθυνση της Δευτέρας Παρουσίας Του. Το ιερό κάθε ναού στη χριστιανική εκκλησιαστική λατρεία είναι συχνά προσανατολισμένα σε σχέση με την ανατολή. Επάνω στις πύλες των πόλεων στα χριστιανικά αστικά κέντρα υπάρχουν συχνά θρησκευτικά αντικείμενα, που προορίζονται να προστατεύσουν την πόλη από επιθέσεις και να ευλογήσουν τους ταξιδιώτες. Η Πύλη της Αυγής (Όστρα Μπράμα) στο Βίλνιους της Λιθουανίας έχει μία εικόνα της Παναγίας της Πύλης της Αυγής, την οποία λατρεύουν τόσο οι Ρωμαιοκαθολικοί όσο και οι Ορθόδοξοι κάτοικοι.

Τοπογραφία ανατολικά της Παλιάς Πόλης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Χρυσή Πύλη είναι μία από τις λίγες σφραγισμένες πύλες στα Τείχη της Παλαιάς Πόλης της Ιερουσαλήμ, μαζί με τις Πύλες Χουλντάχ και μία μικρή κρυφή θύρα (της εποχής της Βίβλου και των Σταυροφόρων) που βρίσκεται μερικά επίπεδα επάνω από το έδαφος στη νότια πλευρά του ανατολικού τοίχου.

Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «The Golden Gate». www.jerusalem.muni.il (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2021. 
  2. ↑ «The Golden Gate». www.jerusalem.muni.il (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2021. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Bab al-Dhahabi» (στα Αγγλικά). Archnet. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2015. 
  4. ↑ «The Golden Gate». www.jerusalem.muni.il (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021. 
  5. ↑ Kaplony, Andreas, 2002. The Haram of Jerusalem 324- 1099, Temple, Friday Mosque, Area of Spiritual Power, Franz Steiner Verlag Stuttgart
  6. ↑ Ratrout, Heitham, 2004. The Architectural Development of al-Aqsa Mosque In Islamic Jerusalem In The Early Islamic Period Sacred Architecture in the Shape of ‘The Holy’, Al-Maktum Institute Academic Press, p. 295
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Eliyahu Wager (1988). Illustrated guide to Jerusalem. Jerusalem: The Jerusalem Publishing House. σελ. 32. 
  8. ↑ Gharabli, Ahmad (5 March 2019). «Waqf rejects Israeli court order to shutter Temple Mount's Gate of Mercy» (στα αγγλικά). Times of Israel. Associated Press. https://www.timesofisrael.com/waqf-rejects-israeli-court-order-to-shutter-temple-mounts-gate-of-mercy/. Ανακτήθηκε στις 2019-03-07. 
  9. ↑ Ιώσηπος, Ιουδαϊκή αρχαιολογία 15.424
  10. ↑ Mishnah (Parah 3:6; Middot 1:3)
  11. ↑ Tosefta Parah 3:7
  12. ↑ Ratrout, Heitham, 2004. The Architectural Development of al-Aqsa Mosque In Islamic Jerusalem In The Early Islamic Period Sacred Architecture in the Shape of ‘The Holy’, Al-Maktoum Institute Press. p.261-295.
  13. ↑ Ritmeyer, L. (11 Μαρτίου 2019). «The Golden Gate of the Temple Mount in Jerusalem - The interior of the Golden Gate in the 1970's». History, Image Library, Jerusalem, News, Temple Mount. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2020. 
  14. ↑ Μαϊμονίδης, Μίσνε Τορά (Beit haBechirah 6:1)
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Schiller, Eli, επιμ. (1989). The Temple Mount and its Sites (הר הבית ואתריו) (στα Εβραϊκά). Jerusalem: Ariel. σελίδες 98–108 (The Golden Gate).  (Reproduced from Ariel: A Journal for the Knowledge of the Land of Israel, volumes 64-65)
  16. ↑ Dr. J. Randall Price (10 Δεκεμβρίου 2013). Rose Guide To The Temple. Rose Publishing 2013. σελ. 135. ISBN 9781596364684. 
  17. ↑ «The Gates of Jerusalem, Israel». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2015. 
  18. ↑ Stories of The Prophets, Ibn Kathir, page 474
  19. ↑ Stories of the Prophets
  20. ↑ The Kohen's Purity
  21. ↑ Issacharoff, Avi. «Palestinians celebrate victory after Israel capitulates, again, on Temple Mount». Times of Israel (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019. 
  22. ↑ «Report: Temple Mount section sealed since 2003 reopened to Palestinians». Times of Israel (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χρυσή_Πύλη_(Ιερουσαλήμ)&oldid=10458578"