Φυλές (αρχαία Ελλάδα)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Στην αρχαία Ελλάδα, οι κάτοικοι των πόλεων χωρίζονταν σε φυλές από τις οποίες κατάγονταν.

Αθήνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τον Ιούλιο Πολυδεύκη τον καιρό του Κέκρωπα οι φυλές ήταν[1][2]

  • Κεκροπίς
  • Αυτόχθων
  • Ακταία
  • Παράλια

Κατά τον καιρό του Κραναού:

  • Κραναείς
  • Ατθίς
  • Διακρίς
  • Μεσογαία

Κατά τον καιρό του Εριχθονίου:

  • Διάς
  • Αθηναΐς
  • Ποσειδωνιάς
  • Ηφαιστιάς

Οι τέσσερις φυλές μέχρι την εποχή του Κλεισθένη, το 508-507 π.Χ. ήταν οι[3][4]:

Μετά το 508-507 π.Χ., οι παραπάνω τέσσερις φυλές αντικαταστάθηκαν από τον Κλεισθένη ο οποίος χώρισε τις φυλές σε δέκα με αρκετούς δήμους η καθεμιά:

Η αλλαγή αυτή ήταν μέρος της δημοκρατικής μεταρρύθμισης της Αθήνας.

Στη συνέχεια προστέθηκαν σταδιακά άλλες πέντε νεότερες φυλές:

Σικυώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πριν την αλλαγή ονομάτων των φυλών της Αθήνας, μια παρόμοια αλλαγή είχε κάνει ο Κλεισθένης ο Σικυώνιος για τις φυλές της Σικυώνας. Κατάργησε τα παλαιά ονόματα των φυλών και δημιούργησε νέες φυλές τους κατοίκους των οποίων αποκαλούσαν[5]:

  • Αρχέλαοι
  • Υάται
  • Ονεάται
  • Χοιρεάται

Εξήντα χρόνια μετά το θάνατό του όμως, οι Σικώνιοι άλλαξαν τα ονόματα των φυλών και τους αποκαλούσαν:

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο λόγος της αλλαγής των ονομάτων μετά το θάνατο του Κλεισθένη του Σικυώνιου ήταν ότι τα προηγούμενα ονόματα τα έδωσε για να υποτιμήσει τους περισσότερους Σικυώνιους, με το όνομα γαϊδάρου (Ονεάτες) και χοίρων - γουρουνιών (Χοιρεάτες), ενώ στη δική του φυλή έδωσε όνομα τέτοιο που να δείχνει ότι έχουν την αρχή (Αρχέλαος)[5]

Έφεσος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφέρονται οι εξής φυλές για τους Εφέσιους:

  • Βεμβιναίοι
  • Ευώνυμοι
  • Εφεσείς
  • Καρηναίοι
  • Τήιοι

Μίλητος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Μίλητο, υπήρχαν φυλές που είχαν αρκετά ονόματα ίδια με αυτά των φυλών της Αθήνας[6]:

  • Οίνωπες
  • Όπλητες
  • Βορείς ή Βωρείς
  • Αργαδείς
  • Γελέοντες και
  • Αιγικορείς

Οι φυλές αυτές υπήρχαν και στις αποικίες της Μιλήτου, Κύζηκο, Οδησσό, Τομίδα[7].

Πέρινθος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι φυλές στην Πέρινθο ήταν[7]:

  • Ποδαργοί
  • Γέλευντες
  • Βωρείς
  • Αιγικορείς
  • Κασταλείς

Σάμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι φυλές στη Σάμο ήταν δυο[8]:

  • Αστυπαλαιείς ή Αστυπάλαια (από το αρχαίο ονομα της πόλης)
  • Χησιείς ή Χήσια (από το όνομα παρακείμενου ποταμού Χήσιος και πόλης Χησία)

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ακόμη μια φυλή την Αισχριωνίη, η οποία όμως δεν αναφέρεται από άλλους συγγραφείς.

Αμοργός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφέρεται σε κείμενο η φυλή Βασιλείται[9]. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για άλλες φυλές.

Μέγαρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Υλλείς
  • Δυμάνες
  • Πάμφυλοι

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Asianic Elements in Greek Civilisation 1915–1916, William Mitchell Ramsay, Chapter XVII: The Four Ionian Tribes,
  2. Onomasticon cum annotationibus interpretum, Volume 2, Julius Pollux, Wilhelm Dindorf, Joachim Kühn, Joh. H. Lederlin, Εκδ. Kuehn, 1824, σελ. 144
  3. Stephani Byzantii Ethnikōn quae supersunt By Stephanus (Byzantius), Anton Westermann[νεκρός σύνδεσμος], σελ. 19, Anton Westermann, Sumptibus et typis B.G. Teubneri, 1839
  4. Archæologia Græca, sive Veterum Græcorum: præcipue vero Atheniensium ritus civiles, religiosi, militares et domestici ... [νεκρός σύνδεσμος], John Potter, typis Johan. Mariæ Lazzaroni, 1734, σελ. 47
  5. 5,0 5,1 Ηρόδοτος Μούσαι Ιστοριών, «πέμπτη επιγραφόμενη Τερψιχόρη» «οὗτοι μὲν δὴ Ἀρχέλαοι ἐκαλέοντο, ἕτεροι δὲ Ὑᾶται, ἄλλοι δὲ Ὀνεᾶται, ἕτεροι δὲ Χοιρεᾶται, ἔνθα καὶ πλεῖστον κατεγέλασε τῶν Σικυωνίων· ἐπὶ γὰρ ὑός τε καὶ ὄνου τὰς ἐπωνυμίας μετατιθεὶς αὐτὰ τὰ τελευταῖα ἐπέθηκε, πλὴν τῆς ἑωυτοῦ φυλῆς· ταύτῃ δὲ τὸ οὔνομα ἀπὸ τῆς ἑωυτοῦ ἀρχῆς ἔθετο.» ...Εξήντα χρόνια μετά το θάνατό του όμως, οι Σικώνιοι άλλαξαν τα ονόματα των φυλών σε... «Ὑλλέας καὶ Παμφύλους καὶ Δυμανάτας, τετάρτους δὲ αὐτοῖσι προσέθεντο ἐπὶ τοῦ Ἀδρήστου παιδὸς Αἰγιαλέος τὴν ἐπωνυμίην ποιεύμενοι κεκλῆσθαι Αἰγιαλέας»
  6. Μίλητος (Αρχαιότητα), Εγκυκλοπαιδεια του Ελληνικού Κόσμου
  7. 7,0 7,1 Μελετήματα, Louisa D. Loukopoulou / Λουίζα Δ. Λουκοπούλου Contribution a l'histoire de la Thrace Propontique, Athenes 1989 ISBN 9607094743, Κέντρον Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητος τοΰ Eθνικού Ιδρύματος Ερευνών, σελ. 124-125, 136
  8. Loukopoulou σελ. 126
  9. Loukopoulou σελ. 134