Μετάβαση στο περιεχόμενο

Φέλιξ Άντλερ (καθηγητής)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φέλιξ Άντλερ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Felix Adler (Γερμανικά)
Γέννηση13  Αυγούστου 1851[1][2][3]
Άλτσαϊ
Θάνατος24  Απριλίου 1933[1][2][3]
Νέα Υόρκη
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Μάουντ Πλέζαντ[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΘρησκείαΙουδαϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[5]
Γερμανικά[5]
Εβραϊκά[5]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο Κολούμπια (έως 1870)[6]
Πανεπιστήμιο Χούμπολτ[6]
Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης (έως 1873)[6]
Γυμνάσιο και Προπαρασκευαστικό Σχολείο Κολούμπια
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφιλόσοφος
σεναριογράφος
διδάσκων πανεπιστημίου
συγγραφέας[7]
δημιουργός γραπτών έργων[8]
ειδικός στην λογοτεχνία[9]
πνευματικός ηγέτης[9]
ηθικιστής[9]
άνθρωπος των γραμμάτων[10]
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο Κορνέλ (1874–1876)[6][8]
Πανεπιστήμιο Κολούμπια (1902–1918)[6][8]
Αξιοσημείωτο έργοΕταιρεία Ηθικής Κουλτούρας της Νέας Υόρκης
Επηρεάστηκε απόΒίλχελμ φον Χούμπολτ[6]
Σερ Φράνσις Μπέικον[6]
Μάθιου Άρνολντ[6]
Φρίντριχ Άλμπερτ Λάνγκε[6]
Ραλφ Ουάλντο Εμερσον[6]
Iμμάνουελ Καντ[6]
Χέρμαν Μπόνιτζ[6]
Χέρμαν Κοέν[6]
Άμπραχαμ Γκάιγκερ[6]
Έντουαρντ Τσέλερ[6]
Χέιμαν Στάινταλ[6]
Τόμας Ντέιβιντσον[6]
Οικογένεια
ΣύζυγοςΧέλεν Γκόλντμαρκ Άντλερ[11]
ΓονείςΣάμουελ Άντλερ[8]
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Φέλιξ Άντλερ (γερμανικά: Felix Adler‎‎, 13 Αυγούστου 1851 – 24 Απριλίου 1933)[12] ήταν Γερμανοαμερικανός καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής ηθικής, ορθολογιστής, σημαντικός εισηγητής σε θέματα ευθανασίας,[13] θρησκευτικός ηγέτης και κοινωνικός μεταρρυθμιστής που ίδρυσε το κίνημα της Ηθικής Κουλτούρας.[14]

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φέλιξ Άντλερ γεννήθηκε στο Άλτσαϊ της Ρηνανικής Έσσης, Μεγάλο Δουκάτο της Έσσης, Γερμανία, γιος του ραββίνου Σάμουελ Άντλερ, ηγετική φυσιογνωμία του ευρωπαϊκού μεταρρυθμιστικού ιουδαϊσμού, και της Χενριέτα Φρανκφούρτερ.[15][16] Η οικογένεια μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη Γερμανία όταν ο Φέλιξ ήταν έξι ετών, ώστε ο πατέρας του να μπορέσει να δεχτεί το διορισμό του ως αρχιραββίνου στο Ναό Εμάνου-Ελ της Νέας Υόρκης.[17]

Ο Άντλερ φοίτησε στο Γυμνάσιο και Προπαρασκευαστικό Σχολείο της Κολούμπια και αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια το 1870 με άριστα.[15][18] Συνέχισε στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, όπου σπούδασε στο πλαίσιο της εκπαίδευσής του για να γίνει ραββίνος. Έλαβε διδακτορικό δίπλωμα από τη Χαϊδελβέργη το 1873.[19] Ενώ βρισκόταν στη Γερμανία, επηρεάστηκε έντονα από τον νεοκαντιανισμό, ιδίως από τις αντιλήψεις ότι δεν μπορεί κανείς να αποδείξει ή να διαψεύσει την ύπαρξη μιας θεότητας ή την αθανασία και ότι η ηθική μπορεί να θεμελιωθεί ανεξάρτητα από τη θεολογία.

Ακαδημαϊκή σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όταν ο Άντλερ επέστρεψε στη Νέα Υόρκη σε ηλικία είκοσι τριών ετών, του ζητήθηκε να κάνει ένα κήρυγμα στον Ναό Εμάνου-Ελ, όπου επρόκειτο να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα του ως ραβίνος της κοινότητας. Το κήρυγμά του, με τίτλο «Ο Ιουδαϊσμός του μέλλοντος», σόκαρε το εκκλησίασμα, καθώς δεν ανέφερε ούτε μία φορά τον Θεό. Ο Άντλερ παρουσίασε την αντίληψή του για τον Ιουδαϊσμό ως μια παγκόσμια θρησκεία ηθικής για όλη την ανθρωπότητα. Το κήρυγμα αυτό ήταν το πρώτο και τελευταίο του στον Ναό Εμάνου-Ελ.[17]

Το 1874, αφού είχε καταστεί σαφές ότι δεν θα γινόταν ραββίνος, μέλη της κοινότητας του πατέρα του βοήθησαν τον Άντλερ να κερδίσει μια θέση διδάσκοντος στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ ως μη μόνιμος καθηγητής Εβραϊκής και Ανατολικής λογοτεχνίας.[15] Ήταν δημοφιλής στους φοιτητές του, με τους οποίους συζητούσε τις καινοφανείς θρησκευτικές ιδέες του, ενώ παράλληλα φώτιζε τους σύγχρονους εργατικούς αγώνες και τις πολιτικές εξουσίας. Για τις απόψεις του δέχτηκε επιθέσεις ως άθεος και το 1876 το Κορνέλ αρνήθηκε να δεχτεί την επιχορήγηση που πλήρωνε τον μισθό του Άντλερ.[17] Το 1902 ο Άντλερ ανέλαβε την έδρα πολιτικής και κοινωνικής ηθικής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, όπου δίδαξε μέχρι τον θάνατό του το 1933. Εκεί αντιτάχθηκε στη δημιουργία σιωνιστικής φοιτητικής λέσχης, θεωρώντας τη «διχαστική δύναμη».[20]

Εταιρεία Ηθικής Κουλτούρας της Νέας Υόρκης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1876, ο Άντλερ σε ηλικία 26 ετών προσκλήθηκε να δώσει μια διάλεξη που επέκτεινε τα θέματα που είχε παρουσιάσει για πρώτη φορά στο κήρυγμα στο Ναό Εμάνου-Ελ. Στις 15 Μαΐου του 1876, επανέλαβε την ανάγκη για μια θρησκεία, χωρίς τις παγίδες του τελετουργικού ή του δόγματος, που θα ένωνε όλη την ανθρωπότητα σε μια ηθική κοινωνική δράση.[21] Η κατάργηση της θεολογίας και η ένωση θεϊστών, άθεων, αγνωστικιστών και ντεϊστών, όλοι στον ίδιο θρησκευτικό σκοπό, ήταν μια επαναστατική ιδέα για την εποχή. Λίγες εβδομάδες μετά το κήρυγμα, ο Άντλερ ξεκίνησε μια σειρά εβδομαδιαίων διαλέξεων την Κυριακή. Τον Φεβρουάριο του 1877, με τη βοήθεια του Τζόζεφ Σέλιγκμαν, προέδρου του Ναού Εμάνου-Ελ, ο Άντλερ ίδρυσε την Εταιρεία Ηθικής Κουλτούρας.[17]

Ο Άντλερ μιλούσε για «πράξη, όχι δόγμα»- η πεποίθησή του ήταν ότι τα καλά έργα ήταν η βάση της ηθικής κουλτούρας. Το 1877 η Εταιρεία ίδρυσε το Περιφερειακό Νοσηλευτικό Τμήμα, το οποίο οργάνωσε μια ομάδα νοσηλευτών που επισκέπτονταν τους κατ' οίκον ασθενείς στις φτωχές συνοικίες.[17] Έναν χρόνο αργότερα, το 1878, η Εταιρεία ίδρυσε ένα δωρεάν νηπιαγωγείο για τα παιδιά των εργαζομένων. Επειδή εξυπηρετούσε τους φτωχούς εργαζόμενους, ο παιδικός σταθμός παρείχε στα παιδιά τα βασικά αγαθά που χρειάζονταν, όπως ρούχα και ζεστά γεύματα.[22] Με τον καιρό εξελίχθηκε στη Σχολή Ηθικής Κουλτούρας Φίλντστον.

Γνωστός ως ομιλητής και συγγραφέας, ο Άντλερ διετέλεσε πρύτανης της Σχολής Ηθικής Κουλτούρας μέχρι το θάνατό του το 1933. Καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του, έβλεπε πάντα πέρα από τις άμεσες ανησυχίες της οικογένειας, της εργασίας και της φυλής στη μακροπρόθεσμη πρόκληση της αναδόμησης θεσμών, όπως τα σχολεία και η κυβέρνηση, για την προώθηση μεγαλύτερης δικαιοσύνης στις ανθρώπινες σχέσεις. Η συνεργασία και όχι ο ανταγωνισμός ήταν η υψηλότερη κοινωνική αξία. Έδωσε μια σειρά έξι διαλέξεων με θέμα «Η ηθική του γάμου» για την περίοδο 1896-97 του Ινστιτούτου Λόουελ.

Ο Άντλερ ήταν ο ιδρυτικός πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Παιδικής Εργασίας το 1904. Ο Λιούις Χάιν προσλήφθηκε ως φωτογράφος της επιτροπής το 1908. Το 1917 ο Άντλερ υπηρέτησε στο Γραφείο Πολιτικών Ελευθεριών, το οποίο αργότερα έγινε το Αμερικανικό Γραφείο Πολιτικών Ελευθεριών και στη συνέχεια η Αμερικανική Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών (ACLU). Το 1928 έγινε πρόεδρος του ανατολικού τμήματος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Ένωσης. Υπήρξε μέλος του πρώτου εκτελεστικού συμβουλίου της Εθνικής Ένωσης Αστών.

Μεταρρύθμιση των πολυκατοικιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως μέλος της Επιτροπής Πολυκατοικιών της Πολιτείας της Νέας Υόρκης, ο Άντλερ ανησυχούσε όχι μόνο για τον υπερπληθυσμό αλλά και για την αύξηση των μεταδοτικών ασθενειών που προκαλούσε ο υπερπληθυσμός. Αν και δεν ήταν υπέρμαχος της δωρεάν δημόσιας στέγασης, ο Άντλερ μίλησε για τη μεταρρύθμιση των πολυκατοικιών και τα ενοίκια, τα οποία θεωρούσε υπερβολικά. Ο Τζέικομπ Ράις έγραψε ότι ο Άντλερ είχε «σαφείς αιχμηρές ερωτήσεις που περνούσαν μέσα από όλα τα τεχνάσματα στη ρίζα των πραγμάτων».

Το 1885 ο Άντλερ και άλλοι δημιούργησαν την Εταιρεία Κατασκευής Πολυκατοικιών (Tenement House Building Company) με σκοπό την κατασκευή «πρότυπων» οικονομικά προσιτών πολυκατοικιών, οι οποίες ενοικιάζονταν προς 8-14 δολάρια/μήνα. Μέχρι το 1887 η εταιρεία είχε ολοκληρώσει έξι πρότυπα κτίρια στο Lower East Side του Μανχάταν με το ποσό των 155.000 δολαρίων. Οι επικριτές τάχθηκαν υπέρ της νομοθεσίας και των κανονισμών για τη βελτίωση των συνθηκών στις πολυκατοικίες, αλλά η πρότυπη πολυκατοικία ήταν ένα προοδευτικό βήμα.

Αμερικανική εξωτερική πολιτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα τέλη της δεκαετίας του 1890, με την αύξηση των διεθνών συγκρούσεων, ο Άντλερ άλλαξε το ενδιαφέρον του από τα εσωτερικά ζητήματα στο ζήτημα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Ενώ ορισμένοι σύγχρονοι θεωρούσαν τον Ισπανοαμερικανικό Πόλεμο του 1898 ως μια πράξη απελευθέρωσης των Κουβανών από την ισπανική κυριαρχία, άλλοι αντιλαμβάνονταν τις νίκες των ΗΠΑ στην Καραϊβική και τις Φιλιππίνες ως την αρχή μιας επεκτατικής αυτοκρατορίας. Ο Άντλερ αρχικά υποστήριξε τον πόλεμο, αλλά αργότερα εξέφρασε την ανησυχία του για την αμερικανική κυριαρχία στις Φιλιππίνες και το Πουέρτο Ρίκο. Πίστευε ότι ένας ιμπεριαλιστικός και όχι δημοκρατικός στόχος καθοδηγούσε την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Η Ηθική Κουλτούρα επιβεβαιώνει «την υπέρτατη αξία του ατόμου» και ο Άντλερ επέβαλε αυτό το δόγμα στις διεθνείς σχέσεις, πιστεύοντας ότι καμία ομάδα δεν μπορούσε να διεκδικήσει ανώτερους θεσμούς και τρόπο ζωής.

Σε αντίθεση με πολλούς συγχρόνους του κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Άντλερ δεν πίστευε ότι η ήττα της Γερμανικής Αυτοκρατορίας θα έκανε τον κόσμο ασφαλή για τη δημοκρατία. Πίστευε ότι η ειρήνη εξαρτιόταν από τις αντιπροσωπευτικές δημοκρατικές κυβερνήσεις που δεν θα ήταν ιμπεριαλιστικές και θα περιόριζαν την κούρσα των εξοπλισμών. Αντιτάχθηκε στη Συνθήκη των Βερσαλλιών και στην Κοινωνία των Εθνών. Ως εναλλακτική λύση, ο Άντλερ πρότεινε ένα «Κοινοβούλιο των Κοινοβουλίων», το οποίο θα εκλεγόταν από τα νομοθετικά σώματα των διαφόρων εθνών και θα εκπροσωπούσε διαφορετικές τάξεις ανθρώπων και όχι ειδικά συμφέροντα, έτσι ώστε τα κοινά συμφέροντα να υπερισχύουν των εθνικών διαφορών.

Φιλοσοφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Άντλερ ανέπτυξε μια πρωτότυπη φιλοσοφία με θεμέλιο τις φιλοσοφίες του Ιμμάνουελ Καντ και του Γ.Β.Φ. Χέγκελ, η οποία ανέπτυξε και μεταμόρφωσε αυτές τις ρίζες. Θεωρούσε τη φιλοσοφία όχι απλώς έναν οδηγό ζωής, αλλά κλειδί για τη βελτίωση της κοινωνίας και της ανθρώπινης κατάστασης που αρμόζει στον σεβασμό της ουσιαστικής ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Απορρίπτοντας τη μεταφυσική του Καντ, ασπάστηκε την έμφαση που έδωσε στην εγγενή αξία και αξιοπρέπεια του ατόμου. Συνδυάζοντας μια υπέρτατη ηθική αρχή παρόμοια με εκείνη του Καντ με τις δικές του λεπτομερείς ιδέες για την αυτοπραγμάτωση, έδωσε έμφαση στην ελεύθερη ανάπτυξη του ατόμου σε σχέση με τις κοινωνικές ανησυχίες και την κοινωνία. Είχε προηγηθεί του Τζον Ντιούι σε μια ανησυχία για τα «προβλήματα των ανθρώπων» αντί για τις φιλοσοφικές τεχνικές λεπτομέρειες. Αν και οι ιδέες του μοιράζονταν κάποιες πτυχές του πραγματισμού, περιγράφεται καλύτερα ως «ένας ηθικός ιδεαλιστής με μεγάλο πρακτικό μεταρρυθμιστικό ζήλο» προώθησε μια ιδεαλιστική εκδοχή της ηθικής τελειομανίας. Ήταν ωστόσο ρεαλιστής και όχι συναισθηματικός αναγνωρίζοντας ότι ο άνθρωπος έχει κάνει κακό συνειδητά και σκόπιμα.[19]

Η ηθική του Άντλερ συνδύαζε την επίκληση καθολικών αρχών με τον ηθικό ιδιαιτερισμό, ο οποίος υποστηρίζει ότι οι μοναδικές περιστάσεις μιας συγκεκριμένης περίπτωσης πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά για να καθοριστεί η ηθική επιλογή στην περίπτωση αυτή. Ο Άντλερ πίστευε ότι οι ηθικοί νόμοι δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν με τον ίδιο τρόπο στα ποικίλα και μοναδικά άτομα, αλλά ότι οι ηθικές αρχές ίσχυαν για όλους. Είδε την ανάγκη εξισορρόπησης των ουσιωδών γενικών αρχών με την εξέταση των ιδιαίτερων ειδικών περιστάσεων. Ανέπτυξε τη δική του εκδοχή αυτού που ονόμασε «φόρμουλα» του Καντ, η οποία ήταν: «Αντιμετώπισε κάθε [άτομο] ως πνευματικό μέσο για τον δικό σου πνευματικό σκοπό και αντίστροφα».[19]

Πρότεινε έναν «υπέρτατο ηθικό κανόνα», τον οποίο ανέφερε ως εξής: «Να ενεργείς έτσι ώστε να προκαλείς τη μοναδική προσωπικότητα στους άλλους και έτσι στον εαυτό σου» ή «Να ενεργείς έτσι ώστε να προκαλείς το καλύτερο στους άλλους και έτσι στον εαυτό σου». Πίστευε ότι με αυτόν τον τρόπο θα ξεπερνούσε κανείς τόσο τον εγωισμό όσο και τον αλτρουισμό. Η θέση του ήταν ότι η αρετή είναι και πρέπει να είναι η δική της ανταμοιβή, αλλιώς δεν είναι πραγματικά αρετή. Χαρακτήρισε μια ενάρετη πράξη ως μια πράξη, «στην οποία οι σκοποί του εαυτού και του άλλου γίνονται σεβαστοί και προωθούνται από κοινού», συντονίζοντας την καντιανή καθολική επιτακτική ηθική με ένα είδος τελειομανίας. Έπαιρνε την ηθική στα σοβαρά και θεωρούσε ότι «πρέπει να διατρέχει σαν χρυσή κλωστή ολόκληρη τη ζωή [του ατόμου]». Θεωρούσε ότι η συνεπειοκρατία, ιδιαίτερα ο ωφελιμισμός, ήταν ακατάλληλος στην ηθική, καθώς επιχειρεί να εφαρμόσει ποσοτικά μέτρα σε κάτι ποιοτικής φύσης.[19]

Η κοινωνική φιλοσοφία του Άντλερ ήταν αντίθετη με την εμπορευματοποίηση. Υποστήριξε: «Η βασική ασθένεια που πλήττει τον κόσμο σήμερα είναι η υπεροχή της εμπορικής άποψης».[19] Η σκέψη του εκτιμούσε τα δημόσια έργα και τη χρήση της λογικής για την ανάπτυξη απόλυτων ηθικών προτύπων. Ο Άντλερ δημοσίευσε έργα όπως: Πίστη και πράξη (1878), Ηθική διδασκαλία των παιδιών (1892), Ζωή και πεπρωμένο (1905), Η θρησκεία του καθήκοντος (1906), Βασικές αρχές της πνευματικότητας (1908), Μια ηθική φιλοσοφία της ζωής (1918), Η ανασυγκρότηση του πνευματικού ιδεώδους (1925) και Ο ρόλος μας σε αυτόν τον κόσμο". Χρησιμοποίησε ιδέες από τον Ιουδαϊσμό, καθώς και τις φιλοσοφίες του Καντ και του Ραλφ Ουάλντο Έμερσον, αναμεμειγμένες με ορισμένες σοσιαλιστικές ιδέες της εποχής του. Πίστευε ότι η έννοια του προσωπικού θεού ήταν περιττή και θεωρούσε ότι η ανθρώπινη προσωπικότητα ήταν η κεντρική δύναμη της θρησκείας. Πίστευε ότι οι ερμηνείες των θρησκειών από διαφορετικούς ανθρώπους έπρεπε να γίνονται σεβαστές ως θρησκευτικές από μόνες τους. Το κίνημα της Ηθικής Κουλτούρας ήταν ανοιχτό σε ανθρώπους με διαφορετικές πεποιθήσεις. Εταιρείες Ηθικής Κουλτούρας δημιουργήθηκαν στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα σε πολλές πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως για παράδειγμα στη Φιλαδέλφεια και το Σεντ Λούις.

Έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κεφάλαια βιβλίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Felix-Adler-American-educator. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) SNAC. w6v69k3f. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) Find A Grave. 11. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 (Αγγλικά) Find A Grave. 11.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. uk20181003758. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 Diané Collinson: «Biographical Dictionary of Twentieth-Century Philosophers» (Αγγλικά) 1996. ISBN-13 978-0-415-06043-1. ISBN-10 0-415-06043-5.
  7. ↑ «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 (Αγγλικά) The Biographical Dictionary of America. Βοστώνη. 1906.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. uk20181003758. Ανακτήθηκε στις 18  Δεκεμβρίου 2022.
  10. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. uk20181003758. Ανακτήθηκε στις 23  Φεβρουαρίου 2023.
  11. ↑ (Αγγλικά) Find A Grave. 154135107.
  12. ↑ Bowden, Henry Warner (1993). Dictionary of American Religious Biography (2nd έκδοση). Westport, CT: Greenwood Press. σελίδες 9–10. ISBN 9780313278259. 
  13. ↑ Dowbiggin, Ian (2003). A merciful end: the euthanasia movement in modern America. Oxford: Oxford University Press. σελ. 13. ISBN 0-19-515443-6. 
  14. ↑ Glazer, Nathan (1957). American Judaism. Chicago History of American Civilization. Chicago: University of Chicago Press. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Johnson 1906, σελ. 59
  16. ↑ Warner Bowden, Henry (2000). Adler, Felix. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-860669-7. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 Radest, Howard B. (1969). Toward Common Ground: The Story of the Ethical Societies in the United States. Milestones of Thought in the History of Ideas. New York: Fredrick Unger Pub. Co. σελ. 14. ISBN 9780804457736. 
  18. ↑ «Columbia College Today». www.college.columbia.edu. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2024. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 «Adler, Felix (1851-1933)». Encyclopedia of Ethics. Routledge. 2001. ISBN 9780415936729. 
  20. ↑ Urofsky, Melvin I. (2020). American Zionism from Herzl to the Holocaust. Plunkett Lake Press/University of Nebraska Press. 
  21. ↑ «This day, Mar 15, in Jewish history». Cleveland Jewish News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2024. 
  22. ↑ Wollons, Roberta (1990). «Women Educating Women: The Child Study Association as Women's Culture». Στο: Antler. Changing Education: Women as Radicals and Conservators. Suny Series in Constructive Postmodern Thought. Albany: State University of New York Press. σελίδες 51–68. ISBN 9780791402337. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Brinkmann, Tobias (2012). Sundays at Sinai: A Jewish Congregation in Chicago. Historical Studies of Urban America. University of Chicago Press. ISBN 9780226074542.  on Adler's impact on the Reform movement.
  • Friess, Horace (1981). Weingartner, Fannia, επιμ. Felix Adler and Ethical Culture: Memories and Studies. New York: Columbia University Press. ISBN 9780231051859. 
  • Salzman-Fiske, Ellen. Secular Religion and Social Reform: Felix Adler's Educational Ideas and Programs, 1876–1933 (Columbia University Press, 1999).
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φέλιξ_Άντλερ_(καθηγητής)&oldid=10624865"