Μετάβαση στο περιεχόμενο

Φάρυγγας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φάρυγγας
Αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου όπου διακρίνεται ο φάρυγγας.
Ανώτερο αναπνευστικό σύστημα: ρινική κοιλότητα, στοματική κοιλότητα, φάρυγγας και λάρυγγας.
Αναγνωριστικά
MeSHD010614
TAA05.3.01.001
FMA46688
Ορολογία ανατομίας

Ο φάρυγγας είναι μια μυϊκή χοανοειδής δίοδος, μήκους 15 εκ., που βρίσκεται στον λαιμό και χρησιμεύει ως κρίσιμος σύνδεσμος μεταξύ της ρινικής και της στοματικής κοιλότητας, καθώς και του λάρυγγα και του οισοφάγου. Λειτουργεί ως κοινή οδός τόσο για τον αέρα όσο και για την τροφή, κατευθύνοντάς τα στον κατάλληλο προορισμό.[1][2]

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο φάρυγγας βρίσκεται μπροστά από την αυχενική μοίρα, της σπονδυλικής στήλης μέχρι τον 6ο αυχενικό σπόνδυλο. Στην θέση αυτή μεταπίπτει στον οισοφάγο. Βρίσκεται δηλαδή πίσω από την κοιλότητα της μύτης, του στόματος και του λάρυγγα, με τους οποίους συγκοινωνεί δια στομίων. Ο φάρυγγας αποτελεί τμήμα τόσο του πεπτικού όσο και του αναπνευστικού συστήματος πολλών οργανισμών. Από αυτόν περνούν οι τροφές που θα καταλήξουν στον οισοφάγο, όσο και ο αέρας προς τους πνεύμονες. Η επιγλωττίδα φροντίζει να κλείνει το πέρασμα προς την τραχεία όταν καταπίνονται τροφές, προκειμένου να μην εισέλθουν ξένα σώματα σ' αυτήν και επέλθει πνιγμός. Στους ανθρώπους ο φάρυγγας παίζει επίσης σπουδαίο ρόλο στην ομιλία, με την παραγωγή της φωνής.[3][4][5]

Δομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι τρεις ανατομικές περιοχές του φάρυγγα.

Ανατομικές περιοχές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο φάρυγγας χωρίζεται σε τρεις κύριες περιοχές[1][3][2]:

  1. Ρινοφάρυγγας: Το άνω τμήμα, που βρίσκεται πίσω από τη ρινική κοιλότητα και εμπλέκεται κυρίως στην αναπνοή.
  2. Στοματοφάρυγγας: Το μεσαίο τμήμα, πίσω από τη στοματική κοιλότητα και εμπλέκεται τόσο στην αναπνοή όσο και στην πέψη.
  3. Υποφάρυγγας: Το κάτω τμήμα, που βρίσκεται πίσω από τον λάρυγγα και εξυπηρετεί επίσης αναπνευστικές και πεπτικές λειτουργίες.

Ο φάρυγγας αποτελείται από δύο στιβάδες μυών: μια εξωτερική κυκλική στιβάδα και μια εσωτερική διαμήκης στιβάδα.[6] Η εξωτερική στιβάδα αποτελείται από τρεις συστολικούς μύες: τον άνω, τον μέσο και τον κάτω σφιγκτήρα του φάρυγγα. Η εσωτερική στιβάδα περιλαμβάνει τον βελονοφαρυγγικό, τον σαλπιγγοφαρυγγικό και τον φαρυγγοϋπερώιο μυ. Αυτοί οι μύες συνεργάζονται για να διευκολύνουν την κατάποση και την ομιλία.[7][8][9]

Λεπτομερής μυϊκή δομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανθρώπινος τράχηλος, όπου είναι εμφανής ο φάρυγγας.

Κυκλική στιβάδα (σφιγκτήρες)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Άνω σφιγκτήρας του φάρυγγα: Ο άνω σφιγκτήρας, προέρχεται από την πτερυγογναθική ραφή, την κάτω γνάθο και την πτερυγοειδή πλάκα.
  • Μέσος σφιγκτήρας του φάρυγγα: Βρίσκεται κάτω από τον άνω σφιγκτήρα και προέρχεται από το υοειδές οστό.
  • Κάτω σφιγκτήρας του φάρυγγα: Ο κάτω σφιγκτήρας, προέρχεται από τον θυρεοειδή και τον κρικοειδή χόνδρο του λάρυγγα.

Αυτοί οι σφιγκτήρες συστέλλονται διαδοχικά κατά την κατάποση, ωθώντας τον βλωμό της τροφής προς τα κάτω.[9]

Διαμήκης στιβάδα (ανελκτήρες)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Βελονοφαρυγγικός: Εκτείνεται από τον ουρανίσκο μέχρι τον φάρυγγα, βοηθώντας στην ανύψωση του λάρυγγα και στη βράχυνση του φάρυγγα κατά την κατάποση.
  • Σαλπιγγοφαρυγγικός: Προέρχεται από τη στυλοειδή απόφυση του κροταφικού οστού και καταφύεται στον φάρυγγα, ανυψώνοντας και διευρύνοντας τον φάρυγγα.
  • Φαρυγγοϋπερώιος: Εκτείνεται από την Ευσταχιανή σάλπιγγα μέχρι τον φάρυγγα, συμβάλλοντας επίσης στην ανύψωση και στη διεύρυνση του φάρυγγα.

Οι μύες του φάρυγγα λειτουργούν με συντονισμένο τρόπο για να προωθήσουν την τροφή στον οισοφάγο κατά την κατάποση και επίσης παίζουν ρόλο στην ομιλία και στην αναπνοή. Οι σφιγκτήρες βοηθούν στη στένωση του φάρυγγα, ενώ οι ανελκτήρες βοηθούν στην ανύψωση και στη βράχυνσή του.[10]

Ο φάρυγγας έχει μια ισχυρή, ινώδη μεμβράνη που ονομάζεται φαρυγγοβασική περιτονία και τενόντιες προσφύσεις των μυών του, ιδιαίτερα τη ραφή φάρυγγα, όπου συγκλίνουν οι σφιγκτήρες μύες.[8][11]

Λειτουργία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο φάρυγγας λειτουργεί κυρίως ως δίοδος για τον αέρα και την τροφή. Συνδέει τις ρινικές και τις στοματικές κοιλότητες με τον οισοφάγο και τον λάρυγγα, διευκολύνοντας την αναπνοή και την κατάποση. Επιπλέον, ο φάρυγγας παίζει ρόλο στην ομιλία και φιλοξενεί λεμφικό ιστό όπως οι αμυγδαλές, οι οποίες βοηθούν στην καταπολέμηση των λοιμώξεων.[12][13] Αναλυτικά:

  • Αναπνευστική λειτουργία: Ο φάρυγγας επιτρέπει στον αέρα να διέρχεται από τις ρινικές και τις στοματικές κοιλότητες στον λάρυγγα και στην τραχεία, επιτρέποντας την αναπνοή.
  • Πεπτική λειτουργία: Ο φάρυγγας κατευθύνει την τροφή και τα υγρά από το στόμα στον οισοφάγο, ο οποίος με τη σειρά του τα οδηγεί στο στομάχι, εμποδίζοντάς τα να εισέλθουν στην αναπνευστική οδό.
  • Κατάποση: Ο φάρυγγας εμπλέκεται στη σύνθετη διαδικασία της κατάποσης, τόσο σε εκούσια όσο και σε ακούσια φάση.
  • Ομιλία: Ο φάρυγγας συμβάλλει στην παραγωγή ήχων κατά την φώνηση.
  • Ανοσία: Οι λεμφικοί ιστοί, όπως οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια) και οι αμυγδαλές στον φάρυγγα, βοηθούν στην άμυνα κατά των λοιμώξεων.
  • Προστασία: Ο φάρυγγας βοηθά στην προστασία της κατώτερης αναπνευστικής οδού, αποτρέποντας την εισρόφηση τροφής στην τραχεία.

Παθήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι παθήσεις του φάρυγγα περιλαμβάνουν μια ποικιλία διαταραχών που επηρεάζουν τον φάρυγγα. Αυτές μπορεί να κυμαίνονται από ήπιες, όπως πονόλαιμος (φαρυγγίτιδα), έως πιο σοβαρές παθήσεις όπως ο καρκίνος του φάρυγγα. Πολλές ασθένεις στον φάρυγγα είναι ήπιες και υποχωρούν από μόνες τους, αλλά ορισμένες απαιτούν ιατρική φροντίδα.[14][15]

Συνήθεις παθήσεις του φάρυγγα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Φαρυγγίτιδα: Φλεγμονή του φάρυγγα, που συχνά προκαλεί πονόλαιμο και μπορεί να προκληθεί από ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις, αλλεργίες ή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.[15]
  • Αμυγδαλίτιδα: Φλεγμονή των αμυγδαλών, οι οποίες βρίσκονται στον φάρυγγα, που συχνά προκαλεί πόνο, ερυθρότητα και πρήξιμο.
  • Δυσφαγία: Δυσκολία στην κατάποση, η οποία μπορεί να προκληθεί από διάφορες παθήσεις του φάρυγγα ή νευρολογικές παθήσεις.
  • Καρκίνος του φάρυγγα: Κακοήθεις όγκοι στον φάρυγγα, οι οποίοι μπορεί να είναι απειλητικοί για τη ζωή.
  • Κοκκύτης: Μια συχνή παιδική πάθηση που προκαλεί βήχα και δυσκολία στην αναπνοή λόγω φλεγμονής στην ανώτερη αναπνευστική οδό.
  • Στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα: Μια βακτηριακή λοίμωξη του φάρυγγα, που προκαλείται από βακτήρια στρεπτόκοκκου ομάδας Α.

Τα συμπτώματα των παθήσεων του φάρυγγα ποικίλλουν ανάλογα με την συγκεκριμένη πάθηση, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν πονόλαιμο, πόνο κατά την κατάποση, ερυθρότητα και πρήξιμο στο λαιμό, βραχνάδα ή απώλεια φωνής, δυσκολία στην κατάποση, πυρετό, διόγκωση λεμφαδένων, και βήχα.[14][15] Η διάγνωση των παθήσεων του φάρυγγα συνήθως περιλαμβάνει έναν συνδυασμό ιστορικού του ασθενούς, κλινικής εξέτασης και σε ορισμένες περιπτώσεις εργαστηριακών εξετάσεων για τον εντοπισμό της υποκείμενης αιτίας.[14]

Οι θεραπείες για τις παθήσεις του φάρυγγα εξαρτώνται από την αιτία και τη σοβαρότητα της πάθησης. Οι ιογενείς λοιμώξεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με υποστηρικτική φροντίδα όπως ανάπαυση, υγρά και αναλγητικά. Οι βακτηριακές λοιμώξεις μπορεί να απαιτούν αντιβιοτικά. Πιο σοβαρές παθήσεις, όπως ο καρκίνος του φάρυγγα, απαιτούν εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα.[15]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 «pharynx». www.cancer.gov (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «Pharynx | Definition, Location, Function, Structure, & Facts | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). 5 Ιουνίου 2025. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Albahout, Khaled S.· Lopez, Richard A. (2025). Anatomy, Head and Neck, Pharynx. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  4. ↑ «Pharynx | SEER Training». training.seer.cancer.gov. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  5. ↑ «Pharynx - an overview | ScienceDirect Topics». www.sciencedirect.com. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  6. ↑ «Muscles and walls of the pharynx». Kenhub (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  7. ↑ «Μύες :: Radiologists' Notebook». open-notes-in-radiology.webnode.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  8. ↑ 8,0 8,1 «Pharynx Anatomy». emedicine.medscape.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  9. ↑ 9,0 9,1 «Muscles and walls of the pharynx». Kenhub (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  10. ↑ Heyd, Cameron· Yellon, Robert (2025). Anatomy, Head and Neck, Pharynx Muscles. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  11. ↑ Bui, Toai· Fakoya, Adegbenro O. (2025). Anatomy, Head and Neck: Pharyngeal Muscles. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  12. ↑ «Pharynx | SEER Training». training.seer.cancer.gov. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  13. ↑ «Pharynx | EBSCO Research Starters». www.ebsco.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «Throat Disorders». medlineplus.gov. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 «Pharynx (Throat)». Cleveland Clinic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2025. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φάρυγγας&oldid=11182132"