Υπερκαυκασιανή Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Υπερκαυκασιανή Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία
Закавказская Социалистическая Федеративная Советская Республика
αρμενικά: Անդրկովկասի Խորհրդային Սոցիալիստական Դաշնային (Ֆեդերատիվ) Հանրապետություն‎‎
Andrkovkasi Khorhrdayin Soc‘ialistakan Dashnayin (Federativ) Hanrapetut‘yun
  • αζερικά: Загафгазија Сосиалист Федератив Совет Республикасы‎‎
    Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası
  • γεωργιανά: ამიერკავკასიის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკა
    Amierk'avk'asiis Sabch'ota Pederatsiuli Sotsialist'uri Resp'ublik'a
19221936


ΠρωτεύουσαΤιφλίδα
Γλώσσεςαρμενικά, γεωργιανά, αζέρικα, ρωσικά
Ίδρυση12 Μαρτίου 1922
Ένταξη στην ΕΣΣΔ30 Δεκεμβρίου 1922
Ανεξαρτητοποίηση5 Δεκεμβρίου 1936
Η Υπερκαυκασιανή ΣΟΣΔ μαζί με την Ρωσική ΣΟΣΔ, την ΣΣΔ Ουκρανίας και την ΣΣΔ Λευκορωσίας σχημάτισαν την ΕΣΣΔ το 1922

Η Υπερκαυκασιανή Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Υπερκαυκασιανή ΣΟΣΔ ή ΥΣΟΣΔ), ήταν ομόσπονδη δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης, που υπήρχε από το 1922 έως το 1936. Ενσωμάτωνε την Αρμενική ΣΣΔ, την Αζερική ΣΣΔ και τη Γεωργιανή ΣΣΔ. Καθώς χωριζόταν από τη Ρωσική ΣΟΣΔ με τον Καύκασο, οι τρεις νότιες δημοκρατίες ονομάζονται παραδοσιακά Υπερκαυκασιακές Δημοκρατίες. Δημιουργήθηκαν για να εδραιώσει την οικονομική κατάσταση της περιοχής, ενώ η Ρωσική ΣΟΣΔ βοήθησε στην εδραίωση των Μπολσεβίκων στις δημοκρατίες. Ήταν μία από τις τέσσερις δημοκρατίες που υπέγραψαν τη συνθήκη για την ίδρυση της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών το 1922.

Ονόματα στις τοπικές γλώσσες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • αρμενικά: Անդրկովկասի Խորհրդային Սոցիալիստական Դաշնային (Ֆեդերատիվ) Հանրապետություն‎‎
Αντρκοβκάσι Χορχρνταγίν Σοτσιαλιστακάν Ντασναγίν (Φεντερατίβ) Χανραπετουτγιούν
  • αζερικά: Загафгазија Сосиалист Федератив Совет Республикасы‎‎
Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası
  • γεωργιανά: ამიერკავკასიის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკა
Αμιερκαβκάσιις Σάμπτσοτα Πεντερατσιούλι Σοτσιαλιστούρι Ρεσπούμπλικα
  • ρωσικά: Закавказская Социалистическая Федеративная Советская Республика (ЗСФСР)‎‎
Ζακαβκάζσκαγια Σοτσιαλιστιτσέσκαγια Φεντερατίβναγια Σαβέτσκαγια Ρεσπούμπλικα (ΖΣΦΣΡ)

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ρίζες της Υπερκαυκασιακής συγκυριαρχικής πολιτείας χρονολογούνται από την διάλυση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας το 1918, μετά την οκτωβριανή Επανάσταση, όταν οι επαρχίες του Καυκάσου, αποσχίστηκαν και δημιούργησαν την Υπερκαυκασιακή Ομοσπονδία. Τα αντίπαλα εθνικά συμφέροντα και η αντιπαράθεση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οδήγησε στην διάλυση της Ομοσπονδίας της Υπερκαυκασίας μόνο δύο μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1918.[1]

Τα τρία διάδοχα κράτη, η Πρώτη Δημοκρατία της Αρμενίας, η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν, και η Λαϊκή Δημοκρατία της Γεωργίας, που διήρκεσαν μέχρι το τέλος του ρωσικού Εμφυλίου Πολέμου, όταν καταλήφθηκαν από τον Κόκκινο Στρατό και σοβιετοποιήθηκαν. Μετά από πρόταση του Βλαντιμίρ Λένιν, οι τρεις Σοβιετικές Δημοκρατίες, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία, ενώθηκαν στην Ομοσπονδιακή Ένωση των Σοσιαλιστικών Σοβιετικών Δημοκρατιών της Υπερκαυκασίας στις 12 Μαρτίου του 1922. Το ίδιο έτος, στις 13 Δεκεμβρίου, το πρώτο υπερκαυκασιακό Συνέδριο των Σοβιέτ μετέτρεψε την ομοσπονδία των κρατών σε ενιαίο ομοσπονδιακό κράτος και μετονομάστηκε σε Υπερκαυκασιακή Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Σοβιετική Δημοκρατία, αν και οι συνιστώσες δημοκρατίες κρατούσαν επίσημα την αυτονομία τους. Το κογκρέσο ενέκρινε το σύνταγμα, διόρισε τη Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή (το ανώτατο νομοθετικό σώμα), και το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού (της κυβέρνησης). Ο Μάμια Οραχελασβίλι, γεωργιανός ηγέτης των Μπολσεβίκων, έγινε ο πρώτος πρόεδρος του Συμβουλίου των Κομισάριων του Λαού της Υπερκαυκασιανής ΣΟΣΔ.[2] Η Τιφλίδα έγινε η πρωτεύουσα της δημοκρατίας.

Η δημοκρατία έγινε ένα από τα ιδρυτικά κράτη της Σοβιετικής Ένωσης, στις 30 Δεκεμβρίου, μαζί με τη Ρωσική ΣΟΣΔ, την Ουκρανική ΣΟΣΔ και τη Λευκορωσική ΣΟΣΔ. Τον Δεκέμβριο του 1936, η Υπερκαυκασιανή ΣΟΣΔ διαλύθηκε και χωρίστηκε στις τρεις ακόλουθες δημοκρατίες: Γεωργιανή, Αρμενική και Αζερική ΣΣΔ.[3]

Αυτόνομες δημοκρατίες εντός της ΥΣΟΣΔ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης της Υπερκαυκασίας κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής εποχής

Μετά την εισβολή του Κόκκινου Στρατού στην Γεωργία, η Αμπχαζία, αυτόνομη επαρχία εντός της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γεωργίας, ανακηρύχθηκε Σοβιετική Δημοκρατία από την Αμπχαζική Επαναστατική Επιτροπή τον Μάρτιο του 1921, ως Αμπχαζιανή ΣΣΔ. Ωστόσο, οι σχέσεις της δημοκρατίας με τη Γεωργία και τη Ρωσία δεν διευθετήθηκαν επισήμως[4]. Στις 16 Δεκεμβρίου του 1921, η Αμπχαζία υπέγραψε συνθήκη συμμαχίας με τη Γεωργιανή ΣΣΔ και όρισε το καθεστώς της ως δημοκρατίας της συμφωνίας (ρωσικά: договорная республика) και ίδρυσε τη στρατιωτική, πολιτική και οικονομική ένωση μεταξύ των δύο Σοβιετικών δημοκρατιών, υπάγοντας την Αμπχαζική ΣΣΔ στην Γεωργιανή ΣΣΔ. Έτσι, μέσω της Γεωργίας, η Αμπχαζία εντάχθηκε στην ΥΣΟΣΔ και βρισκόταν αρχικά επί ίσοις όροις με τις άλλες δημοκρατίες της ομοσπονδίας.[5] Στις 19 Φεβρουαρίου 1931 το καθεστώς της Αμπχαζίας υποβαθμίστηκε σε Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία εντός της Γεωργιανής ΣΣΔ.[6]

Η ΑΣΣΔ της Ατζαρίας ιδρύθηκε στις 16 Ιουλίου 1921 εντός της Γεωργιανής ΣΣΔ ως συνέπεια της Συνθήκης του Καρς. Η συνθήκη έφερε το τέλος της εκστρατείας του Καυκάσου στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, διαιρώντας την πρώην περιφέρεια Μπατούμι του κυβερνείου Κουτάις της Ρωσικής Αυτοκρατορίας μεταξύ της Γεωργίας και της Τουρκίας. Σύμφωνα με τη συμφωνία το βόρειο μισό με σημαντικό πληθυσμό Γεωργιανών Μουσουλμάνων θα γίνει μέρος της Σοβιετικής Γεωργίας, αλλά θα παραχωρηθεί αυτονομία.

Μια άλλη αυτόνομη δημοκρατία ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1920 στο Ναχιτσεβάν, μια περιοχή που συνορεύει με την Αρμενία, την Τουρκία και το Ιράν, την οποία διεκδικούσαν Αρμένιοι και Αζέροι. Μετά την κατάληψη της περιοχής από τον Κόκκινο Στρατό, η Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Ναχιτσεβάν ανακήρυξε με "στενούς δεσμούς" με την ΣΣΔ του Αζερμπαϊτζάν. Η Συνθήκη της Μόσχας και η Συνθήκη του Καρς επιβεβαίωσε την ίδρυση της αυτόνομης δημοκρατίας ως μέρος του Σοβιετικού Αζερμπαϊτζάν.[7]

Αρχηγοί κράτους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόεδροι του Ενωσιακού Συμβουλίου
Όνομα Ημερομηνίες Κόμμα
Ναριμάν Ναριμάνοφ Μάρτιος–Δεκέμβριος 1922 Κομμουνιστικό Κόμμα του Αζερμπαϊτζάν
Πολικάρπ Μντιβάνι Μάρτιος–Δεκέμβριος 1922 Κομμουνιστικό Κόμμα της Γεωργίας
Αλεξάντρ Μιασνικιάν Μάρτιος–Δεκέμβριος 1922 Κομμουνιστικό Κόμμα της Αρμενίας
Πρόεδροι του Προεδρείου της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΣΣΔ από την ΥΣΟΣΔ
Όνομα Ημερομηνίες Κόμμα
Ναριμάν Ναριμάνοφ 1922-1925 Κομμουνιστικό Κόμμα του Αζερμπαϊτζάν
Γκαζανφάρ Μουσαμπέκοφ 1925-1938 Κομμουνιστικό Κόμμα του Αζερμπαϊτζάν
Πρόεδροι της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής
Όνομα Περίοδο Χώρα
Μιχαήλ Τσχακάγια (1η φορά) 1922-1927 Γεωργία
Σαμάντ αγά Αλίγιεφ 1922-1929 Αζερμπαϊτζάν
Σαρκίς Χαμπαρτσουμιάν 1922-1925 Αρμενία
Σαρκίς Κασιάν 1927-1931 Αρμενία
Φιλίπ Μαχαράντζε (1η φορά) 1927-1928 Γεωργία
Μιχαήλ Τσχακάγια (2η φορά) 1928-1931 Γεωργία
Γκαζανφάρ Μουσαμπέκοφ 1929-1931 Αζερμπαϊτζάν
Φιλίπ Μαχαράντζε (2η φορά) 1931-1935 Γεωργία
Αρμενάκ Ανανιάν 1931-1935 Αρμενία
Σουλτάν Ματζίντ Αφαντίγιεφ 1931-1936 Αζερμπαϊτζάν
Σέργκο Μαρτικιάν 1935-1936 Αρμενία
Αβέλ Ενουκίντζε Μάρτιος–Μάιος 1935 Γεωργία
Φιλίπ Μαχαράντζε (3η φορά) 1935-1936 Γεωργία

Γραμματόσημα και ταχυδρομική ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πριν από το 1923, η Γεωργία, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν εξέδιδαν δικά τους γραμματόσημα. Η Υπερκαυκασιανή Ομοσπονδία άρχισε να εκδίδει τα δικά της γραμματόσημα στις 15 Σεπτεμβρίου 1923, και αντικατέστησε τις εκδόσεις των δημοκρατιών στις 1 Οκτωβρίου.

Τα πρώτα γραμματόσημα ήταν μερικά ρωσικά και αρμενικά γραμματόσημα στα οποία τυπωνόταν ένα αστέρι με τα αρχικά της Ομοσπονδίας εντός των σημείων. Ο μεγάλος πληθωρισμός έφερε ως αποτέλεσμα την έκδοση γραμματοσήμων με Σοβιετικά σύμβολα πάνω από τα βουνά και πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου, με τιμές από 40.000 έως 500.000 ρούβλια. Τα 40.000 ρούβλια και 75.000 ρούβλια αργότερα έγιναν 700.000 ρούβλια. Στις 24 Οκτωβρίου, τα γραμματόσημα επανεκδόθηκαν με τιμές από το 1 έως 18 χρυσά καπίκια. Αρχίζοντας το 1924, η Ομοσπονδία χρησιμοποιούσε γραμματόσημα της Σοβιετικής Ένωσης.[8]

Τα περισσότερα από τα γραμματόσημα της Ομοσπονδίας δεν είναι ιδιαίτερα σπάνια σήμερα. Η τιμή τους ανέρχεται σε 1-2 δολάρια (με βάση τις τιμές του 1998) αν και οι εκτυπώσεις πάνω στα αρμενικά μπορεί να κοστίζουν έως και 200 δολάρια.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Suny 1994
  2. Suny 1994
  3. Закавказская федерация Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.. Большая советская энциклопедия, 3-е изд., гл. ред. А. М. Прохоров. Москва: Советская энциклопедия, 1972. Т. 9 (A. M. Prokhorov, επιμ. (1972). «Transcaucasian Federation». Great Soviet Encyclopedia (στα Russian). 9. Moscow: Soviet Encyclopedia. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  4. Saparov 2015
  5. Hewitt 1993
  6. Blauvelt 2007
  7. «Το κείμενο της Συνθήκης του Καρς». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2019. 
  8. https://web.archive.org/web/20171214163509/http://www.stampworldhistory.com/country-profiles-2/asia/transcaucasia-%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%8C%D0%B5/ Ανακτήθηκε 12 αυγούστου 2018.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Blauvelt, Timothy (May 2007), «Abkhazia: Patronage and Power in the Stalin Era», Nationalities Papers 35 (2): 203–232, doi:10.1080/00905990701254318 
  • Forestier-Peyrat, Etienne (January 2018), «Soviet Federalism at Work: Lessons from the History of the Transcaucasian Federation, 1922-1936», Jahrbücher für Geschichte Osteuropas 65 (4): 529–559 
  • Hewitt, B.G. (1993), «Abkhazia: a problem of identity and ownership», Central Asian Survey 12 (3): 267–323, doi:10.1080/02634939308400819 
  • Lang, David Marshall (1962), A History of Modern Georgia, London: Weidenfeld and Nicolson 
  • Saparov, Arsène (2015), From Conflict to Autonomy in the Caucasus: The Soviet Union and the making of Abkhazia, South Ossetia and Nagorno Karabakh, New York City: Routledge, ISBN 978-0-41-565802-7 
  • Suny, Ronald Grigor (1994), The Making of the Georgian Nation (Second έκδοση), Bloomington, Indiana: Indiana University Press 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]