Συζήτηση:Αλφάβητο/Αρχείο 6

Το άρθρο για το αλφάβητο-ανακρίβειες και αντιφάσεις (1)

Το άρθρο που σήμερα εμφανίζεται στις σελίδες της ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, προήλθε από τροποποπoίηση παλαιότερου δικού μου άρθρου για το αλφάβητο. Την τροποποίηση την έκαναν χρήστες της ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ διαγράφοντας κάποιες αναφορές και εισάγοντας κάποιες καινούργιες. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί ένα άρθρο που περιλαμβάνει αρκετές χρήσιμες πληροφορίες που προέρχονται από το αρχικό κείμενο αλλά και προφανώς αντιφατικές μεταξύ τους ή και αστήρικτες και ασφαλμένες κατά τη γνώμη μου θέσεις, που προέρχονται από την τροποποίηση.
Συγκεκριμένα στο άρθρο αναφέρεται ότι "Το πρώτο επίτευγμα ήταν η δημιουργία από τους Φοίνικες, ίσως μεταξύ του 1700 και του 1500 π.Χ. του πρώτου αλφαβητικού συστήματος γραφής." Στην αρχή του άρθρου όμως αναφέρεται ότι "στο αλφάβητο κάθε φθόγγος έχει ένα ιδιαίτερο σύμβολο και κάθε σύμβολο παριστάνει γενικά έναν φθόγγο." Οι δυο φράσεις είναι αντιφατικές μεταξύ τους αφού είναι γνωστό ότι στους φθόγγους περιλαμβάνονται και τα φωνήεντα και αυτό αναφέρεται στο άρθρο ενώ στις σημιτικές γραφές δεν υπάρχουν σύμβολα φωνηέντων.
Ο ορισμός όμως του αλφαβήτου που περιέχεται στο άρθρο είναι σωστός και αποτελεί αυτό που ο ίδιος ο Diringer είχε αποκαλέσει αλφαβητική αρχή. Η αλφαβητική αρχή του Diringer αναφέρεται στο άρθρο Αλφάβητα της εγκυκλοπαίδειας Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. Σύμφωνα με έγκυρο επομένως ορισμό που υιοθετείται στο άρθρο και αντίθετα προς ότι στη συνέχεια διατείνεται το άρθρο, οι σημιτικές γραφές δεν ήταν αλφαβητικές. Αυτό φυσικά ισχύει και για τη φοινικική γραφή. Δε θέλω όμως να σταθώ μόνο σε έναν ορισμό για να καταλήξω σε ένα συμπέρασμα. Άλλωστε οι χρήστες της ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ όταν τους επισήμανα την αντίφαση επιχείρησαν να αλλάξουν τον ορισμό ώστε να μην υπάρχει αντίφαση. Αφού στη βιβλιογραφία δε βρήκαν έναν ορισμό που θα τους εξυπηρετούσε, παρουσίασαν έναν νέο αυθαίρετο ορισμό του αλφαβήτου με βάση τον οποίο οι σημιτικές γραφές θα μπορούσε να θεωρηθούν αλφαβητικές. Με βάση όμως τον ορισμό αυτό αλφαβητικές θα ήταν όλες χωρίς εξαίρεση οι γραφές συμπεριλαμβανομένης ακόμη και της πρώτης γραφής (της σουμεριακής) και της κινεζικής σημασιογραφικής γραφής. Τους το επισήμανα και επανέφεραν τον αρχικό ορισμό. Έτσι όμως η αντίφαση παραμένει.

Πέρα από τον ορισμό αυτό είναι δεκτό ότι μεταξύ των συστημάτων γραφής περιλαμβάνονται και τα συμφωνογραφικά. Επί του θέματος η εγκυκλοπαίδεια Britannica (2007) – η εγκυρότερη πηγή πληροφόρησης που μπορώ να σκεφθώ – αναφέρει σε βασικό άρθρο, στο άρθρο Writing, ότι:
1.«Roughly speaking, if a character represents a meaningful unit, such as a morpheme or a word, the orthography is called a logographic writing system; if it represents a syllable, it is called a syllabic writing system; if a segment of a syllable, it is called a consonantal writing system or an unvocalized syllabary; and if a phoneme, it is called an alphabetic system.»
2.«Syllabaries provide a distinctive symbol for each distinct syllable. A syllable is a unit of speech composed of a vowel sound or a combination of consonant and vowel sounds;
Consonantal writing systems, as the name implies, represent the consonantal value of a syllable while ignoring the vocalic element. Such a system, therefore, would represent the syllables pa, pe, pi, po, pu with a single character.
Alphabetic writing systems represent the phonological structure of the language. The smallest pronounceable segment of speech is a syllable, but a syllable may be analyzed into the distinctive underlying constituents called phonemes. The syllable pa is produced by passing a column of air through the vocal chords, an action that constitutes the vocalic element, bounded at the outset by sudden release of air through the lips, an action that constitutes the consonantal element. The achievement of the alphabet is to analyze the syllable into its underlying consonant and vowel constituents.»
Είναι επομένως εύλογο εκείνοι που θεωρούν ότι στις σημιτικές γραφές τα γράμματα παρίσταναν τα σύμφωνα των συλλαβών, να δεχθούν τις σημιτικές γραφές ως συμφωνογραφικές. Το να τις εμφανίζουν ως αλφαβητικές είναι εσφαλμένο και παράλογο.

Η Britannica (2007) στο άρθρο της Alphabet αναφέρει ακόμη ότι, «The evolution of the alphabet involved two important achievements. The first was the step taken by a group of Semitic-speaking people, perhaps the Phoenicians, on the eastern shore of the Mediterranean between 1700 and 1500 BC. This was the invention of a consonantal writing system known as North Semitic.»
Αλλά και ο Μπαμπινιώτης θεωρεί τη φοινικική γραφή ως «συμφωνογραφική οιονεί συλλαβογραφική», δηλαδή συμφωνογραφική με δομή και λειτουργία γραφής συλλαβογραφικής. Και ο Άγγλος γλωσσολόγος Robert Robins αναφέρει στη Britannica (2007), στο άρθρο Language τη φοινικική γραφή ως «a syllabic-type writing system that indicated the consonant sounds.» Και στο βιβλίο του Barry Powell Homer and the Origin of the Greek Alphabet διαβάζουμε:
«Most reputable linguists implicity or explicity agree that West Semitic writing was, structurally speaking, a syllabary. Gelb cites F. Praetorious, A. Seidel, E. Schwyzer, S. Yeivin, A. Poebel, E. H. Sturtevant, H. Pedersen, R. B. Kent, D. C. Swanson, M. Cohen, E. Sollberger, and above all the great linguist A. Meillet.»
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει σήμερα ειδικός επί του θέματος που θεωρεί τις σημιτικές γραφές ως γραφές αλφαβητικές. Και o Diringer και o Sampson, τις αναφέρουν σήμερα ως γραφές συμφωνογραφικές. Όλοι οι σημιτικής καταγωγής ειδικοί κάνουν το ίδιο. Από τους υπόλοιπους άλλοι τις θεωρούν επίσης συμφωνογραφικές ενώ άλλοι τις θεωρούν καθαρά συλλαβικές. Σχεδόν όλοι όμως συμφωνούν ότι οι λεγόμενες συμφωνογραφικές γραφές έχουν δομή και λειτουργία συλλαβαρίων. Άλλωστε στις συμφωνογραφικές γραφές ο αναγνώστης διαβάζει σε κάθε γράμμα μια συλλαβή, όπως ακριβώς θα διάβαζε αν διάβαζε μια τυπική συλλαβική γραφή και εντελώς διαφορετικά από τον τρόπο που θα διάβαζε αν διάβαζε μια τυπική αλφαβητική γραφή. Στις αλφαβητικές γραφές δε διαβάζουμε τα γράμματα μόνα τους. Διαβάζουμε ομάδες διαδοχικών γραμμάτων κάθε μια από τις οποίες συνιστά έναν ακέραιο συλλαβικό ήχο.

Η θέση όμως σύμφωνα με την οποία η φοινικική γραφή είναι αλφαβητική αντιφάσκει προς όσα αναφέρονται και σε άλλα σημεία του άρθρου. Συγκεκριμένα στο άρθρο ορθώς αναφέρεται ότι «Στην αλφαβητική γραφή οι συλλαβικοί ήχοι αποδίδονται ως συνδυασμός των συμβόλων των φθόγγων από τη συνεκφορά των οποίων σχηματίζονται. Η σειρά των συμβόλων αντιστοιχεί στη σειρά εκφοράς τους.», και αυτό φυσικά δε συμβαίνει ούτε στη φοινικική γραφή, ούτε σε άλλες σημιτικές γραφές. Άλλωστε όλες οι σημιτικές γραφές αποτελούν μορφές του ίδιου συστήματος γραφής. Στις γραφές αυτές για κάθε συλλαβή γράφεται ένα γράμμα και για κάθε γράμμα διαβάζεται μια συλλαβή.

Ακόμη στο άρθρο αναφέρεται ορθώς ότι τα πλεονεκτήματα των αλφαβητικών γραφών οφείλονται μεταξύ άλλων «στη σαφήνεια και ακρίβεια που εξασφαλίζουν στα γραπτά κείμενα (κάθε λέξη διαβάζεται εύκολα και μονοσήμαντα)» χαρακτηριστικό που δεν έχουν καθόλου ούτε η φοινικική γραφή ούτε καμιά άλλη σημιτική γραφή. Στις σημιτικές γραφές με το γράμμα Μ γράφεται οποιοσδήποτε από τους ήχους μ, μα, με, μι, μο, μου. Έτσι στις γραφές αυτές η ανάγνωση είναι δύσκολη και αμφίβολη, και η ανάγνωση άγνωστων λέξεων είναι αδύνατη. Ο Powell γράφει ότι « Phoenician writing differs from Cypriote in lacking the complicated spelling rules where Cypriote syllabary achieved remarkable precision in the rendering of sounds of Greek. For its simpliicity Phoenician writing paid a high price.»
Όποιος πάντως αμφιβάλλει για το δύσκολο της ανάγνωσης ενός κειμένου στο οποίο γράφονται μόνο τα σύμβολα των συμφώνων των συλλαβών μπορεί να δοκιμάσει να διαβάσει την παρακάτω φράση. Έχει ληφθεί από καθημερινή εφημερίδα και έχει μεταγραφεί συμφωνογραφικά. (Γράφονται δηλαδή μόνο τα σύμφωνα των συλλαβών). Ασφαλώς θα δυσκολευθεί αρκετά. Η φράση είναι:

Μ ΤΝ ΚΝΜ ΒΒ Κ Τ ΜΣ ΤΝ ΔΝΝ ΚΠ ΓΜ ΜΤΞ ΠΧΡΣΝ ΡΧΣΝ Ν ΚΦΡΝΤ. ΚΠΣ ΞΓΡΣ ΓΝΝ. ΚΠ Λ ΓΜ ΜΣ ΜΝΝ Σ ΠΠΔ ΣΝΡΝ.

Αν εξακολουθεί να αμφιβάλει ας δοκιμάσει να μεταγράψει ο ίδιος συμφωνογραφικά μια παράγραφο από οποιοδήποτε κείμενο και ας τη δώσει σε γνωστούς του να τη διαβάσουν. Σίγουρα θα δυσκολευθούν και εκείνοι αρκετά.

Γιάννης 10-01-2009 20.40΄(UTC)

Το άρθρο για το αλφάβητο (2)

Επαναλαμβάνω σήμερα τον «ορισμό», την περιγραφή αν θέλετε, που παρουσιάζει η Britannica για την αλφαβητική γραφή. Αντιγράφω από το άρθρο Writing που υπογράφει ο David R. Olson.

«Alphabetic writing systems represent the phonological structure of the language.The smallest pronounceable segment of speech is a syllable, but a syllable may be analyzed into the distinctive underlying constituents called phonemes. The syllable pa is produced by passing a column of air through the vocal chords, an action that constitutes the vocalic element, bounded at the outset by sudden release of air through the lips, an action that constitutes the consonantal element. The achievement of the alphabet is to analyze the syllable into its underlying consonant and vowel constituents.»

Κατά τη Britannica λοιπόν η αλφαβητική γραφή δείχνει, παρουσιάζει τη φωνολογική δομή της γλώσσας. Δείχνει τις συλλαβές ως αποτελούμενες από απλούς συμφωνικούς και φωνηεντικούς ήχους, από φθόγγους (phonemes) δηλαδή, και από ποιους ακριβώς τέτοιους ήχους σχηματίζονται. Έτσι οι συλλαβές περιγράφονται αναλυτικά και καθορίζονται πλήρως. Δεν μπορεί να χαρακτηρίζονται επομένως οι σημιτικές γραφές ως αλφαβητικές; Θυμίζω ότι στις σημιτικές γραφές για κάθε συλλαβή γραφόταν ένα γράμμα και κατά την ανάγνωση για κάθε γράμμα διαβαζόταν μια συλλαβή, ή ακριβέστερα μαντευόταν κατά τρόπο αμφίβολο μια συλλαβή. Αντιθέτως, εύκολα ο καθένας αναγνωρίζει στην περιγραφή της Britannica για την αλφαβητική γραφή την ελληνική γραφή, ένα σύστημα γραφής που από όλους αναγνωρίζεται ότι ήταν εντελώς διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο σύστημα γραφής είχε προϋπάρξει.

Το ό,τι όμως το αλφάβητο θεωρείται πλέον ελληνική επινόηση όχι μόνο συμπεραίνεται από όσα γράφονται στη Britannica σε ένα βασικό άρθρο, στο άρθρο Writing αλλά αναφέρεται στο ίδιο άρθρο ρητά και κατηγορηματικά. Συγκεκριμένα στο άρθο αναγράφεται:

1.«The final stage in the evolution of writing systems was the discovery of the alphabetic principle, the procedure of breaking the syllable into its constituent consonantal and vowell sounds.»

2«The invention of the alphabet is a major achievement of Western culture. It is also unique; the alphabet was invented only once, though it has been borrowed by many cultures. It is a model of analytic thinking, breaking down perceptible qualities like syllables into more basic constituents.»

3.«Historical accounts of the evolution of writing systems have until recently concentrated on a single aspect, increased efficiency, with the Greek invention of the alphabet being regarded as the culmination of a long historical evolution.»

4.«As Eric Havelock wrote, “At a stroke the Greeks provided a table of elements of linguistic sound not only manageable because of economy, but for the first time in the history of homo sapiens, also accurate. Ignace Gelb distinguished four stages in this evolution, beginning with picture writing, which expressed ideas directly; followed by word-based writing systems; then by sound-based syllabic writing systems, including unvocalized syllabaries or consonantal systems; and concluding with the Greek invention of the alphabet.»

Το αλφάβητο επομένως κατά τη Britannica και αντίθετα από ότι αναφέρει το σημερινό άρθρο της ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, επινοήθηκε μια φορά και επινοήθηκε από τους Έλληνες και η επινόησή του αποτελεί ένα μοναδικό, ένα μείζον επίτευγμα του δυτικού πολιτισμού. Και επαναλαμβάνω ότι δεν μπορώ να σκεφθώ εγκυρότερη πηγή πληροφόρησης από τα βασικά για το θέμα άρθρα της Britannica.

Θα προσθέσω μερικές ακόμη αναφορές.

1. Των David Diringer και David R. Olson (Britannica, άρθρο Alphabet)

“The Greek Alphabet

As in so many other things, the importance of the ancient Greeks in the history of the alphabet is paramount. All of the alphabets in use in European languages today are directly or indirectly related to the Greek. The Greek achievement was to provide representations for vowel sounds. Consonants plus vowels made a writing system that was both economical and unambiguous. The true alphabetic system has remained for 3,000 years, with only slight modifications, an unparalleled vehicle of expression and communication in and among the most diverse nationalities and languages. The Greek alphabet, created early in the 1st millennium BC, spread in various directions in Asia Minor, Egypt, Italy, and other places, but far and away its most important descendants were the Etruscan Latin and the Cyrillic alphabets.”

2. Του Ignace Gelb (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 19, άρθρο Γραφή, σελίδα 212)

«Πριν 2800 χρόνια, οι κατακτήσεις του αλφαβήτου απλώθηκαν στο σύνολο του πολιτισμού, χωρίς κατά τη διάρκεια όλης αυτής της περιόδου να γίνει και η παραμικρή μεταβολή στις αρχές της γραφής. Εκατοντάδες αλφάβητα, σε όλο τον κόσμο, όσο και αν είναι διαφορετικά στην εξωτερική τους μορφή, χρησιμοποιούν όλα τις αρχές που πρωτοκαθιέρωσε η ελληνική γραφή.»

3. Του Ignace Gelb (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 19, άρθρο Γραφή, σελίδα 210)

Στη σελίδα 210 παρατίθεται ο «Πίνακας 2. Στάδια εξελίξεως της γραφής» στον οποίο τα όπως αναφέρονται στον πίνακα «Δυτικοσημιτικά Συλλαβάρια», (Ουγκαριτικό, Φοινικικό, Εβραϊκό, Αραμαϊκό και λοιπά), κατατάσσονται στις συλλαβικές γραφές.

4.Του Eric Havelock (από το βιβλίο του The Muse Learns to Write 1986, σελίδες 10, 11)

“The Greek symbols had succeeded in isolating with economy and precision the elements of linguistic sound and had arranged them in a short atomic table learnable in childhood. The invention for the first time made possible a visual recognition of linguistic phonemes that was both automatic and accurate. The analysis was first offered in Origins of Western Literacy (1976), a monograph reprinted in The Literate Revolution in Greece and Cultural Consequences (1982). Both titles reflect growing awareness that an invention which had proved crucial in changing the character of the Greek consciousness was to do the same thing for Europe as a whole and in fact could be held responsible for creating the character of a modern consciousness which is becoming world-wide”

5. Του Eric Havelock (από το βιβλίο του The Muse Learns to Write 1986, σελίδα 23)

“It (the literate revolution) explains what Charles Segal has called the curious “dynamism”, never since duplicated , of high classic Greek vocabulary and syntax”

6. Του Eric Havelock (από το βιβλίο του The Muse Learns to Write 1986, σελίδα 60)

“It is easy to see why pre-Greek systems never got further than the syllable. This “piece” of linguistic sound is actually pronounceable and so empirically perceptible. The consonants by strict definition are by themselves “dumb,” “mute,” “unpronounceable”(aphona, aphthonga-Plato’s terms, borrowed he says from previous sources). he Greek systems got beyond the empiricism, by abstracting the nonpronounceable, nonperceptible elements contained in the syllables. … Greek creation separated out an unpronounceable component of linguistic sound and gave it a visual identity. The Greeks did not “add vowels” but invented the (pure) consonant. In so doing they for the first time supplied our species with a visual representation of linguistic noise that was both economical and exhaustive: a table of atomic elements which by grouping themselves in an inexhaustible variety of combinations can with reasonable accuracy represent any actual linguistic noise. The invention also supplied the first and last instrument perfectly constructed to reproduce the range of previous orality.”

7. Του Barry Powell ( Από το βιβλίο του Homer and the Origin of the Greek Alphabet 1991, σελίδα 3)

“The atomic character of alphabetic signs is reflected by the Greek word στοιχεία which can mean elements or letters. Alphabetic signs belong to a semiotic system whose genius to break down speech syllables into their constituent elements so that the graphic elements may be recombined to represent previously unexpected examples of speech. In this, alphabetic writing is different from all earlier writings. … Because alphabetic writing analyzes the sounds of human speech, it is potentially useful for recording any language. Phonetic elements of language seem to be limited in number and belong to all mankind, although different human groups make different phonetic distinctions in their speech. The direct descendants of the Greek alphabet have, in fact, spread over the globe, recording many languages.
From an historical point of view, alphabet and Greek alphabet are one and the same. The Greek alphabet was the first writing that informed the reader what the words sounded like, whether or not he knew what the word meant. The word alphabet itself is Greek, formed from the Greek names of the first two signs in the series. Earlier writing, including such West Semitic writings as Phoenicianand Hebrew, were in this sense not alphabets. All later alphabets, the Latin or the Cyrillic or the International Phonetic Alphabet, having the same internal structure.”

Εδώ ας προσθέσω ότι οι αρχαίοι Έλληνες τα γράμματα τα έλεγαν και στοιχεία. Η λέξη ψηφία που χρησιμοποιούμε σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ως συνώνυμη με τη λέξη στοιχεία. Είναι σαφές ότι ο Αριστοτέλης είχε χρησιμοποιήσει τους όρους γράμματα και στοιχεία και με την έννοια των απλών των στοιχειωδών ήχων ενώ αντιθέτως ο Ηρόδοτος χρησιμοποιούσε τη λέξη γράμματα μόνο με την έννοια των γραπτών συμβόλων. Οι όροι συλλαβές, στοιχεία, γράμματα (από το γράφω = χαράσσω, γρατζουνίζω, σχεδιάζω), φθόγγοι, φωνήεντα και σύμφωνα, δημιουργήθηκαν στην ελληνική γλώσσα μετά την ανακάλυψη του αλφαβήτου. Στις σημιτικές γλώσσες δεν είχαν δημιουργηθεί αντίστοιχοι όροι. Εξάλλου η λέξη συλλαβή από το συλλαμβάνω = [συν (μαζί) + λαμβάνω], σημαίνει ομάδα ήχων που δεν εκφέρονται ανεξάρτητα ο καθένας από τους άλλους αλλά συνεκφέρονται και συναποτελούν έτσι έναν αυτοτελή ήχο.

8. Από την εγκυκλοπαίδεια Britannica Student, άρθρο Writing

“There were three great steps by which writing evolved from primitive ideography to a full alphabet. First came the use of signs to stand for word sounds, leading to a word-syllabic writing. ... Second came the creation of a Semitic syllabary of some 22 to 30 signs. ... The third great step was the creation of the Greek alphabet.”

Κλείνω αυτήν την παρέμβασή μου με πληροφορίες για τους συγγραφείς που αναφέρω εδώ ή στην προηγούμενη παρέμβασή μου.

David R. Olson, Professor of Applied Psychology, Ontario Institute for Studies in Education, Toronto. Author of The World on Paper: The Conceptual and Cognitive Implications of Writing and Reading.
Articles contributed (Britannica): Chinese Writing, Alphabet, Writing

Robert Henry Robins:Emeritus Professor of General Linguistics, University of London. Author of General Linguistics.
Articles contributed (Britannica): Language

David Diringer, Reader in Semitic Epigraphy, University of Cambridge, 1966–68. Founder and Director, Alphabet Museum, Tel Aviv, Israel. Author of The Alphabet.
Articles contributed (Britannica): Alphabet

Ignace J. Gelb, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο του Σικάγου, Ινστιτούτο Μελετών Ανατολής, Τμήματα Γλωσσολογίας και Γλωσσών Εγγύς Ανατολής, Συγγραφέας του A Study of Writing
Ήταν ο συντάκτης του άρθρου Writing στην εγκυκλοπαίδεια Britannica. Μετά το θάνατό του (1985) η σύνταξη του άρθρου ανατέθηκε αρχικά στον David Diringer και στη συνέχεια στον David R. Olson. Το άρθρο Γραφή στην εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα αποτελεί μετάφραση του δικού του άρθρου Writing στην εγκυκλοπαίδεια Britannica.

Eric A. Havelock, British Classicist Professor at the University of Toronto, Chair of the classics departments at both Harvard and Yale, Author of The Crucifixion of Intellectual Man, -- The Liberal Temper in Greek Politics, -- Preface to Plato, -- The Greek Concept of Justice: From its Shadow in Homer to its Substance in Plato -- The Literate Revolution in Greece and its Cultural Consequences.

Geoffrey Sampson British Linguist Author of Writing Systems, -- Corpus Linguistics: Readings in a Widening Discipline

Barry B. Powell is the Halls-Bascom Professor of Classics Emeritus at the University of Wisconsin-Madison, Author of: Homer and the Origin of the Greek Alphabet, --The War at Troy: A True History, -- Homer, -- Writing: Theory and History of the Technology of Civilization, -- The Greeks: History, Culture, Society, (with Ian Morris),-- Classical Myth.

Γιάννης 26-01-2009 18.40΄(UTC)

Αιγυπτιακή γραφή και σημιτικές γραφές: Τα γράμματα ήταν σύμβολα συμφώνων ή σύμβολα συλλαβών;

Οι Diringer και Olson αναφέρουν στο άρθρο Alphabet της Britannica τις σημιτικές γραφές ως συμφωνογραφικές. Ο Olson στο άρθρο Writing αναφέρει ότι η παλιά αντιδικία μεταξύ εκείνων που θεωρούν τις σημιτικές γραφές αλφαβητικές και εκείνων που τις θεωρούν συλλαβικές αίρεται αν ακολουθώντας τον Sampson, θεωρήσουμε αυτές τις γραφές ως συμφωνογραφικές. (Εγκυκλοπαίδεια Britannica, 2007). Ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης στο βιβλίο του Σύντομη Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας(σελίδα 17), αναφέρει τη φοινικική γραφή ως συμφωνογραφική, οιονεί συλλαβογραφική. Ο Robert Robins αναφέρει στο άρθρο Language της Britannica τη φοινικική γραφή ως ένα συλλαβικού τύπου σύστημα γραφής στο οποίο αναγράφονται μόνο τα σύμφωνα των συλλαβών. Στο βιβλίο Οι Γλώσσες του Κόσμου των Bernard Comrie, Stephen Matthews Maria Polinsky, Roger Woodard, οι σημιτικές γραφές που εμφανίσθηκαν πριν το ελληνικό αλφάβητο χαρακτηρίζονται ως συμφωνογραφικές. Στο ίδιο βιβλίο η ινδική και η αιθιοπική γραφή που προήλθαν από τις σημιτικές και διαφέρουν ουσιαστικά από αυτές μόνο κατά το ό,τι χρησιμοποιούσαν διαφορετικά σύμβολα, χαρακτηρίζονται ως συλλαβικές γραφές. Συλλαβικές χαρακτηρίζει η Henriette Walter τις σημιτικές γραφές στο βιβλίο της Η Περιπέτεια των Γλωσσών της Δύσης. Συλλαβικές επίσης τις θεωρούσε ο καθηγητής Αρβανιτόπουλος και ο Ignace Gelb και συλλαβικές τις θεωρεί ο Burry Powell. Ο Ignace Gelb γράφει στο άρθρο Γραφή ( Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα τόμος 19, σελίδα 211) ότι "οι Σημίτες της Παλαιστίνης και της Συρίας δανείστηκαν από τους Αιγυπτίους τη γενικότερη αρχή να γράφουν τις συλλαβές χωρίς να δηλώνουν τις διαφορές των φωνηέντων τους" και παραθέτει στο βιβλίο του A study of Writing, (σελίδες 78-80 και 148-150), σειρά επιχειρημάτων για να στηρίξει την άποψή του. Μερικά από τα επιχειρήματά του αναφέρονται στη συνέχεια αυτού του άρθρου. Ο Burry Powell στο βιβλίο του Homer and the Origin of the Greek Alphabet, σελίδες 101-106, περιλαμβάνει κεφάλαιο με τον τίτλο How Syllabic Writing Works: Phoenician.
Έχει ήδη αναφερθεί ότι στις σημιτικές γραφές, για κάθε γράμμα γρφόταν μια συλλαβή και ο αναγνώστης διάβαζε μια συλλαβή με κάθε γράμμα. Γι αυτό και μόνο το λόγο θα πρέπει να θεωρηθούν ως γραφές με συλλαβική δομή ή γραφές οιονεί συλλαβογραφικές. Το ερώτημα όμως είναι αν υπήρχε η συνείδηση ότι τα γράμματα παρίσταναν συλλαβές ατελώς καθορισμένες ή ότι αντιθέτως τα γράμματα παρίσταναν τα σύμφωνα των συλλαβών. Το σύμβολο κ για παράδειγμα θεωρούσαν ότι παρίστανε μια συλλαβή από τις συλλαβές κ, κα, κε , κι, κο, κου ή το κοινό σύμφωνο αυτών των συλλαβών; Και στη μία και στην άλλη περίπτωση η συλλαβή κα θα γραφόταν κ και θα ήταν αμφίβολο αν το γράμμα κ πρέπει να διαβαστεί κ, κα, κε, κι, κο ή κου. Η πλευρά που θεωρεί τις σημιτικές γραφές συμφωνογραφικές επισημαίνει ότι και μόνο η κατάταξη των συλλαβών σε ηχητικά παρόμοιες δείχνει ότι διαισθητικά τουλάχιστον οι Σημίτες αντιλαμβάνονταν τις συλλαβές ως σύνθετους ήχους. Παρατηρεί ακόμη ότι αν έγραφαν τα σύμφωνα των συλλαβών θα έγραφαν με τον τρόπο που έγραφαν, και γι αυτό το λόγο θεωρεί ότι οι σημιτικές γραφές μπορεί σήμερα να χαρακτηρισθούν συμφωνογραφικές. Η άλλη πλευρά αντιτείνει ότι η κατάταξη των συλλαβών σε ηχητικά παρόμοιες ήταν κοινό γνώρισμα όλων των συλλαβικών γραφών και επιχειρηματολογεί για το αν οι Αιγύπτιοι πριν το 2000 π.Χ. μπορούσαν να ξέρουν και για το αν οι Σημίτες αργότερα ήξεραν τα σύμφωνα και τα παρίσταναν ή αντιθέτως θεωρούσαν τα γράμματά τους σύμβολα συλλαβών και με τα γράμματα συλλαβές παρίσταναν, έστω ατελώς προσδιορισμένες. Ας δούμε όμως κάποια από τα επιχειρήματα της:

1. Η φωνητική αιγυπτιακή γραφή αναπτύχθηκε από ένα λογογραφικό (σημασιογραφικό) σύστημα γραφής περι το 2500 π.Χ.. Δεν ήταν δυνατό να αναγνωρίσουν οι Αιγύπτιοι σε αυτήν τη φάση ότι οι λέξεις σχηματίζονται από ήχους συμφώνων και φωνηέντων. Η πρώτη ανάλυση των λεκτικών ήχων οδηγεί εύκολα στην ανακάλυψη των συλλαβικών ήχων και εκεί σταματά. Από ψυχολογική άποψη αυτό είναι το φυσικό. Είναι δεκάδες οι περιπτώσεις που συλλαβικά ή λογοσυλλαβικά συστήματα γραφής αναπτύχθηκαν από λογογραφικά συστήματα κατά την αρχαιότητα. Και στη σύγχρονη εποχή πολλά φύλλα γηγενών της Αμερικής και της Αφρικής που ενθαρρύνθηκαν να εγκαταλείψουν τη λογογραφική τους γραφή και να αναπτύξουν φωνητικά συστήματα γραφής, στα συλλαβικά συστήματα γραφής έφτασαν και εκεί σταμάτησαν. Ήταν απαγορευτικά δύσκολο να αναλύσουν τους ήχους των λέξεων στους απλούς στοιχειώδεις συστατικούς τους ήχους. Αυτό απαιτούσε μετά την ανάλυση των ήχων των λέξεων σε συλλαβές, ένα δεύτερο στάδιο ανάλυσης των ήχων των συλλαβών σε όχι αυτόνομους ηχητικά και γι’ αυτό μη αντιληπτούς με την ακοή ήχους. Ήταν πολύ δύσκολο και δεν υπήρχε κανένα κίνητρο να ψάξουν για κάτι τέτοιο. Η ανάλυση των λέξεων σε συλλαβές, τους είχε μόλις προσφέρει μια σημαντική βελτίωση του συστήματος γραφής. Στις σημιτικές γραφές, τα γράμματα χρησιμοποιούντο και οι λέξεις γράφονταν και διαβάζονταν με τον ίδιο τρόπο που αυτό γινόταν στον αιγυπτιακό οδηγό προφοράς με τα 23 σύμβολα. Επ’ αυτού δεν υπήρξε καμιά καινοτομία.

2. Οι άνθρωποι τους συλλαβικούς ήχους ανακάλυψαν μετά τους ήχους των λέξεων και σε κάθε περίπτωση τις λέξεις τις αντιλαμβάνονταν και τις αντιλαμβάνονται δια μιας ως αποτελούμενες από συλλαβές. Έτσι με τις διάφορες φωνητικές γραφές τους ήχους των συλλαβών θέλησαν να αποδώσουν. Είναι αδιανόητο να παραιτήθηκαν από την επιδίωξη αυτή. Και στις αλφαβητικές γραφές οι ήχοι των συλλαβών αποδόθηκαν πλήρως και με ακρίβεια μέσω γραμμάτων που παριστάνουν τους απλούς στοιχειώδεις ήχους από τους οποίους οι συλλαβές αποτελούνται.

3. Όταν αργότερα και υπό την επιρροή της αλφαβητικής γραφής οι Σημίτες δημιούργησαν και χρησιμοποίησαν κατά συστηματικό τρόπο διακριτικά σημεία, τα οποία συνδεόμενα με τα γράμματά τους προσδιόριζαν πλήρως τη συλλαβή, εισήγαγαν διακριτικό, (shewa ονομαζόταν στα Εβραϊκά, sukum στα Αραβικά), ακόμη και για την περίπτωση που το σύμφωνο δεν συνδυαζόταν με φωνήεν αλλά σχημάτιζε συλλαβή μόνο του. Το γράμμα κ για παράδειγμα με ένα συγκεκριμένο διακριτικό δίπλα του, που ήταν το ίδιο και για το γράμμα κ και για όλα τα γράμματά τους, διαβαζόταν [κα], με άλλο διακριτικό διαβαζόταν [κε], με άλλο [κι] κ.ο.κ., ενώ με το διακριτικό shewa ή sukum, διαβαζόταν [κ]. Αν οι Σημίτες θεωρούσαν το γράμμα κ σύμβολο του ήχου [κ], σύμβολο του συμφώνου δηλαδή, δεν θα είχαν εισαγάγει ιδιαίτερο διακριτικό για την παράσταση αυτού του ήχου. Η επισήμανση ότι το διακριτικό αυτό χρησιμοποιήθηκε μεν από τους Εβραίους και τους Άραβες αλλά δε χρησιμοποιήθηκε στη Συρία δεν αναιρεί και δεν αδυνατίζει το επιχείρημα. Το ίδιο ισχύει και για την επισήμανση ότι η εισαγωγή του διακριτικού έγινε πολύ αργά από γραμματικούς που δεν ήξεραν την ιστορία των σημιτικών γραφών. Το ουσιαστικό είναι ότι Σημίτες αυτής της εποχής είναι φανερό ότι αντιλαμβάνονταν τα αρχικά σύμβολα της γραφής τους ως συλλαβικά.

4. Οι Ινδοί είχαν ακολουθήσει τον τύπο των σημιτικών γραφών. Αργότερα και υπό την επήρεια της αλφαβητικής γραφής και για να προσδιορίσουν με ακρίβεια τη συλλαβή, υιοθέτησαν τη χρήση διακριτικών. Εισήγαγαν έναν διαφορετικό διακριτικό για σχηματισμό κάθε συλλαβής που περιλαμβάνει το [ε], το [ι], το [ο], ή το [ου] καθώς και για την περίπτωση που η συλλαβή δεν περιελάμβανε φωνήεν. Τα αρχικά γράμματα χωρίς κανένα πρόσθετο διακριτικό χρησιμοποιήθηκαν για να δείξουν σχηματισμό συλλαβής σε συνδυασμό με το φωνήεν [α]. Το γράμμα κ δηλαδή μαζί με ένα συγκεκριμένο διακριτικό παρίστανε τον ήχο [κ], ενώ μόνο του και χωρίς καμιά προσθήκη έδειχνε τον ήχο [κα], γεγονός που δείχνει ότι οι Ινδοί θεωρούσαν τα αρχικά σύμβολα της γραφής τους ως συλλαβικά. Και η γραφή τους είχε σημιτικό πρότυπο. Τα ίδια ακριβώς που ισχύουν για τους Ινδούς ισχύουν και για τους Αιθίοπες. Οι Αιθίοπες είχαν ακολουθήσει τον τύπο των σημιτικών γραφών και εισήγαγαν διακριτικά όπως οι Άραβες για να προσδιορίσουν με ακρίβεια τις συλλαβές. Το αρχικό γράμμα, έστω το κ, μαζί με ένα συγκεκριμένο διακριτικό παρίστανε τον ήχο [κ], ενώ μόνο του παρίστανε τη συλλαβή [κα].

5. Όπως ήδη έχει αναφερθεί, για τον τρόπο γραφής και ανάγνωσης διαφορά ανάμεσα στις δύο απόψεις δεν υπάρχει. Κατά τη μία άποψη το σύμβολο κ μπορεί να παριστά οποιοδήποτε από τους ήχους [κ], [ κα ], [ κε ], [ κι ], [ κο] κ.λ.π. και ο αναγνώστης καλείται να μαντέψει ποιόν από αυτούς τους ήχους παριστά σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Κατά την άλλη άποψη το σύμβολο κ παριστά τον ήχο [κ] του συμφώνου της συλλαβής και ο αναγνώστης καλείται να μαντέψει με ποιο φωνηεντικό ήχο θα συνδυάσει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση τον συμφωνικό ήχο [κ] για να αναγνωρίσει τον ζητούμενο κατά την ανάγνωση συλλαβικό ήχο. Για να παρίσταναν όμως τον ήχο του συμφώνου της συλλαβής θα πρέπει να είχαν κάνει τον κρίσιμο διαχωρισμό του ήχου του συμφώνου από τον συνολικό ήχο της συλλαβής. Στην περίπτωση όμως αυτή, θα είχαν ξεχωρίσει και τον ήχο του φωνήεντος της συλλαβής. Αν δηλαδή είχε γίνει κατανοητό ότι ο ήχος [κα] προκύπτει από διαδοχική εκφορά του ήχου [κ] και ενός άλλου ήχου θα είχε γίνει αντιληπτό ότι αυτός ο άλλος ήχος είναι ο ήχος [α]. Τότε όμως με την ίδια σκέψη που απέδωσαν ένα σύμβολο στη ήχο [κ] θα είχαν αποδώσει και ένα σύμβολο στον ήχο [α].

6. Η περίπτωση μιας από τις σημιτικές γραφές, της ουγκαριτικής, ενισχύει περαιτέρω το προηγούμενο επιχείρημα. Στην ουγκαριτική γραφή υπήρχαν 27 γράμματα που κατά τη μία άποψη παρίσταναν συλλαβές του τύπου σύμφωνο ή σύμφωνο-φωνήεν με τον ίδιο τρόπο που αυτό γινόταν σε όλες τις σημιτικές γραφές και 3 γράμματα που παρίσταναν συλλαβές που σχηματίζονταν από ένα μόνο φωνήεν, όπως αυτό το τελευταίο γινόταν και στη γραμμική Β. Κατά την άλλη άποψη τα 27 γράμματα παρίσταναν τα σύμφωνα που τα είχαν αναγνωρίσει ως ήχους - μέρος του ήχου των συλλαβών, ενώ τα τρία επιπλέον γράμματα παρίσταναν φωνήεντα που επίσης τα είχαν αναγνωρίσει ως ήχους - μέρος του ήχου των συλλαβών. Τότε όμως ξέροντας ότι ο συλλαβικός ήχος [κα] αποτελείται από το συμφωνικό ήχο [κ] και το φωνηεντικό ήχο [α], τη συλλαβή [κα] θα την έγραφαν κα. Την έγραφαν όμως κ, όπως έγραφαν και τις συλλαβές [κ], [κε], [κι], [κο] κ.λ.π. Ο ήχος της λέξης [κακία] για παράδειγμα γραφόταν κκα. Το πρώτο γράμμα αυτής της λέξης διαβαζόταν [κα], το δεύτερο [κι] και το τρίτο [α]. Αυτό δείχνει καθαρά ότι δεν είχαν αναλύσει τις συλλαβές στους απλούς συστατικούς τους ήχους, ότι δεν ήξεραν ούτε σύμφωνα ούτε φωνήεντα αλλά γνώριζαν και αναγνώριζαν μόνον ακέραιους συλλαβικούς ήχους και φυσικά αυτούς τους συλλαβικούς ήχους παρίσταναν με τα γράμματα της γραφής τους. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι τα 27 γράμματα παρίσταναν σύμφωνα-φθόγγους και τα 3 φωνήεντα-συλλαβές. Αλλά αν είχαν ανακαλύψει τα σύμφωνα-φθόγγους, θα είχαν ανακαλύψει και τα φωνήεντα-φθόγγους. Τότε όμως γιατί θα πρόκριναν σύμβολα μόνο για τα φωνήεντα-συλλαβές; Τα ίδια σύμβολα μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν και ως σύμβολα για τα φωνήεντα και όταν τα φωνήεντα αποτελούσαν φθογγικούς ήχους.

Κλείνω με μερικές πληροφορίες για εκείνους από τους αναφερόμενους στη σημερινή μου παρέμβαση που δεν είχαν αναφερθεί στις δύο προηγούμενες παρεμβάσεις μου.

Bernard Comrie, Διευθυντής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την εξελικτική Ανθρωπολογία , Επίτιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Λειψίας. Διδάσκει Γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σαντα Μπάρμπαρα και είναι συγγραφέας του Language Universals and Linguistic Typology.

Stephen Matthews, Αναπληρωτής Καθηγητής της Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ.

Maria Ponlisky, Καθηγήτρια Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγο.

Roger Woodard, Καθηγητής Κλασσικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Μπούφαλο (Κρατικό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης). Είναι συγγραφέας του Greek Writing from Knossos to Homer

Henriette Walter, Επίτιμος Καθηγήτρια της Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Άνω Βρετάνης (Γαλλία)

Γιάννης 27-01-2009 09.15΄(UTC)

Η σημασία και οι πολιτισμικές επιπτώσεις της επινόησης του αλφαβήτου

Σύμφωνα και φωνήεντα μαζί στο ελληνικό αλφάβητο, δημιούργησαν ένα σύστημα γραφής ταυτόχρονα οικονομικό, (λίγα σύμβολα), και σαφές. Το αλφάβητο έδωσε τη δυνατότητα ακριβούς και εύκολης γραπτής απόδοσης οποιασδήποτε γλωσσικής έκφρασης και έκανε για πρώτη φορά δυνατή μια οπτική αναγνώριση των γλωσσικών ήχων που ήταν ταυτόχρονα και αυτόματη και ακριβής. Έγινε έτσι δυνατό να εισαχθεί η γραφή και η ανάγνωση στη βασική εκπαίδευση και να καταστούν εγγράμματοι πολλοί άνθρωποι από παιδιά.

Με την επινόηση της αλφαβητικής γραφής οι Έλληνες διεύρυναν αμέσως τη χρήση της και την επέκτειναν βαθμιαία σε όλες τις δραστηριότητες και τις εκδηλώσεις της καθημερινής ζωής και σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Έτσι οι Έλληνες έγιναν με τον καιρό εγγράμματοι σε κάποιο βαθμό. Ενδείξεις για αυτό χρονολογούνται από τις αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα. Το 591 π.Χ. Έλληνες μισθοφόροι στην Αίγυπτο που προέρχονταν από διαφορετικές ελληνικές πόλεις, σκάλισαν τα ονόματά τους και τα ονόματα των πόλεων καταγωγής τους και ένα δυο σύντομα κείμενα σε ένα άγαλμα του Ραμσή του Β΄. Και είναι από αυτήν τουλάχιστον την εποχή πολύ συνηθισμένες οι δημόσιες επιγραφές πόλεων ή ναών που περιελάμβαναν καταλόγους (αρχόντων, ιερέων, εφόρων, νεκρών που σκοτώθηκαν στη μάχη, ναών και άλλων), διατάγματα ή νόμους, παραχωρήσεις τιμών ή προνομίων, κείμενα για αθλητικούς αγώνες, κείμενα για γιορτές ή θυσίες, άλλα που αναφέρονται στην ανέγερση μνημείων, επίσημες επιστολές και ακόμη χρονικά. Οι πόλεις τα ιερά, οι ιδιώτες είχαν τώρα στη διάθεσή τους μια γραφή πέρα για πέρα κατάλληλη για να εξυπηρετούν τις ανάγκες τους. Η αλφαβητική γραφή ήταν ένα τεράστιο πλεονέκτημα για την εξέλιξη της ζωής, του πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας και για τη διάδοσή τους στους γειτονικούς λαούς.¹ Το αλφάβητο διαδόθηκε πολύ γρήγορα και επέτρεπε να καταγραφούν εμπορικές συμφωνίες, καθώς και πολιτικά και ιδιωτικά έγγραφα, στίχοι και λογοτεχνικά έργα. Η απλότητα του νέου τρόπου γραφής αποτελούσε προϋπόθεση για το να μάθουν περισσότεροι γραφή και ανάγνωση και αυτό διευκόλυνε τη δημοκρατική, τη συμμετοχική οργάνωση της πολιτείας. ΟΙ Αθηναίοι του 5ου π.Χ. αιώνα για παράδειγμα, όντας ικανοί να διαβάζουν τους νόμους και να συντάσσουν και να καταχωρούν αποφάσεις, διευκολύνονταν στο να συμμετέχουν στη διαχείριση των κοινών.

Υπάρχει και άλλη πτυχή του θέματος. Η νέα γραφή και τα νέα μέσα γραφής που βαθμιαία αναπτύχθηκαν διευκόλυναν την επικοινωνία, τον προσωπικό στοχασμό, τη δημιουργία νέων λεκτικών τύπων και εννοιών, την εξέλιξη της δομής και της λειτουργίας της γλώσσας. Πριν το αλφάβητο οι σκέψεις, οι πληροφορίες, οι κρατούσες αντιλήψεις, οι απαραίτητες γνώσεις μεταβιβάζονταν από τον ένα στον άλλο και από τη μια γενιά στην άλλη προφορικά. Για να διατηρούνται στη μνήμη διατυπώνονταν με αφορισμούς ή έμμετρα με στίχους.
Ο έμμετρος, ο ποιητικός λόγος κατά κανόνα χαρακτηρίζεται από την επιδίωξη της πρόκλησης της ισχυρής εντύπωσης. Στον ποιητικό λόγο οι σημαντικές σκέψεις δεν αναλύονται. Παρουσιάζονται συμπυκνωμένες. Παρουσιάζονται με λόγο στομφώδη, με υπερβολές με μεταφορές και άλλα λογοτεχνικά σχήματα που προκαλούν εντύπωση όπως ακριβώς συμβαίνει με τα αποφθέγματα και τις παροιμίες. Ο ποιητικός λόγος δεν είναι λόγος αναλυτικός ή επεξηγηματικός. Δεν ενθαρρύνει διαδικασίες ανάλυσης και δεν προκαλεί στον ακροατή κριτική διάθεση. Ο ακροατής θα πρέπει να τον μάθει ώστε να είναι σε θέση να τον αναπαραγάγει αυτούσιο.
Το αλφάβητο έκανε εύκολη τη γραφή και την ανάγνωση και εξ αιτίας αυτού προκάλεσε γενίκευση της χρήσης της γραφής. Πολλοί άνθρωποι είχαν την ευκαιρία να μελετούν και να αναλύουν τις σκέψεις άλλων και να αναλύουν γράφοντας τις δικές τους σκέψεις. Η διαδικασία αυτή προκάλεσε ουσιώδεις αλλαγές στο λεξιλόγιο στη σύνταξη, στους τρόπους έκφρασης και στη χρήση και τη μορφή του λόγου. Αν και μετά την επινόηση του αλφαβήτου ακόμη και φιλοσοφικά έργα που άρχισε να εμφανίζονται γράφονταν στην αρχή έμμετρα σε στίχους (Ξενοφάνης, Εμπεδοκλής Παρμενίδης) ή με αφορισμούς όπως η κινεζική φιλοσοφία (Ηράκλειτος), σιγά, σιγά άρχισε να διαμορφώνεται ο Ιωνικός πεζός λόγος που υιοθετήθηκε και από συγγραφείς που δεν είχαν γεννηθεί και δεν είχαν μεγαλώσει σε ιωνικές περιφέρειες. Το πέρασμα από τον έμμετρο τον ποιητικό στον πεζό λόγο σηματοδοτεί το πέρασμα από τη μυθική στη λογική εξήγηση του κόσμου. Ο Στράβωνας έχει γράψει ότι ο πιο παλαιός πεζός λόγος διέφερε από την ποίηση μόνο κατά την έλλειψη μέτρου άλλα ο Κικέρων παρατηρεί ότι και στον πρώιμο πεζό λόγο δεν υπάρχουν στομφώδεις εκφράσεις. (Adrados).

Με τον καιρό διαμορφώθηκε στον πεζό λόγο ένα λεξιλόγιο και ένα συντακτικό κατάλληλα να υπηρετήσουν την έκφραση αφηρημένων σκέψεων και τη δημιουργία σύνθετων έργων όπως το επιστημονικό σύγγραμμα, μέσω αρχικά της ιωνικής και τελικά της αττικής διαλέκτου και της ελληνιστικής κοινής. Ο πεζός αυτός λόγος, χάρις στο εξειδικευμένο του λεξιλόγιο και στο συντακτικό του στο οποίο κυριαρχεί η υπόταξη, είναι κατάλληλος για να εκφράσει όλες τις σχέσεις της σκέψης, όλη την πορεία της και την οργάνωσή της. Και το πιο σημαντικό είναι ότι είναι ανοικτός και ευέλικτος, κατάλληλος να διευρύνει το λεξιλόγιό του, για να δώσει σε υπάρχουσες λέξεις και νέες έννοιες και για να ενσωματώσει και νέες μορφές έκφρασης. «Ποτέ δεν είχε σφυρηλατηθεί ένα τόσο όμορφο εργαλείο για να εκφρασθεί η ανθρώπινη σκέψη» αναφέρει ο Vendryes. «Αυτό που εκφράζεται με μια ολόκληρη πρόταση οι Έλληνες το έλεγαν με μια λέξη», έγραψε ο Adrados.²
Ο σχηματισμός νέων λέξεων είτε με τη χρήση κατάλληλων προθημάτων και επιθημάτων που σήμερα έχουν περάσει σε όλες τις γλώσσες που γράφονται αλφαβητικά, είτε με τη χρήση ποικίλων καταλήξεων, είτε με τη σύνθεση λέξεων, είτε με άλλους ή σύνθετους τρόπους, μπορούσε να γίνεται με ασύγκριτη ευκολία. Το ίδιο εύκολη ήταν η κατανόηση, και η διάδοση των νέων λέξεων.³ Στην αρχαία ελληνική γλώσσα δημιουργήθηκαν λέξεις για τις αφηρημένες λεπτές και ταυτόχρονα σύνθετες έννοιες των επιστημών, των πολιτικών θεσμών, της οικονομίας, του ηθικού βίου, της λογοτεχνίας, της ρητορικής και της φιλοσοφίας. Χιλιάδες λέξεις που έχουν διεισδύσει σε απίστευτο βαθμό στις σύγχρονες γλώσσες. Τριανταπέντε χιλιάδες από τις εκατόν εβδομήντα χιλιάδες λέξεις του λεξικού Webster, ποσοστό δηλαδή μεγαλύτερο του 20%, αναφέρονται στο λεξικό ως ελληνικές ή ελληνογενείς. Ακόμη στο ειδικό αγγλικό λεξικό του Richard A. Lanham, A Handlist of Rhetorical Terms 1991, ένα πολύ μεγαλύτερο μέρος των παρατιθέμενων όρων είναι ελληνικοί.

Σε ολόκληρη την ιστορία, τίποτε δεν είναι τόσο εκπληκτικό και τόσο δύσκολο να εξηγηθεί έγραψε ο Ράσσελ στην Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, όσο η ξαφνική άνοδος του πολιτισμού στην Ελλάδα. Η δημιουργία του αλφαβήτου αποτελεί σίγουρα μέρος της εξήγησης αυτού του φαινομένου. Η αλφαβητική γραφή διευκόλυνε την ανάπτυξη των επιστημών, τη δημιουργία λογοτεχνικών ειδών, την εμφάνιση του βιβλίου, των λεξικών και των βιβλιοθηκών, τη λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης ⁴. Στην Ελλάδα με την αλφαβητική γραφή δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν όλα τα είδη του γραπτού λόγου. Οι Έλληνες ανέπτυξαν τη λυρική ποίηση, και δημιούργησαν και ανέπτυξαν τη δραματική ποίηση ⁵. Οι Έλληνες έγραψαν επίσης ιστορία⁶. Όλα όσα έγιναν διευκολύνθηκαν τα μέγιστα από ένα εξαιρετικό σύστημα γραφής.
Για χρόνια μετά την επινόηση του αλφαβήτου το καινούργιο ερχόταν από την Ελλάδα. Στην Ελλάδα αναπτύχθηκαν και εξειδικεύτηκαν η φυτολογία, η ζωολογία, η ιατρική, η οπτική, η ακουστική χώρων, η αισθητική, η αρχιτεκτονική, η στατική, η υδροστατική, η υδραυλική, τα μαθηματικά, η αστρονομία, η φιλοσοφία, η ηθική, η λογική, η ρητορική, η μελέτη της γλώσσας. Και στη νεώτερη εποχή μόνο σε χώρες που χρησιμοποιούσαν αλφαβητικές γραφές οι επιστήμες γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη και εξειδίκευση, και μόνο σε αυτές τις χώρες δημιουργήθηκαν νέοι κλάδοι επιστημών και μάλιστα απίστευτα πολυάριθμοι και σημαντικοί ⁷.

Το αλφάβητο κατέστησε ακόμη δυνατή τη γραφή μεγάλου όγκου πληροφοριών και τη δημιουργία γραπτών κειμένων για την ακριβή διατύπωση και καταγραφή κάθε είδους πληροφοριών, απόψεων, σκέψεων, ιδεών, διαλογισμών και προβληματισμών. Πολλαπλασίασε έτσι τα γραπτά κείμενα και κατέστησε εφικτή τη μεταφορά μεγάλου μέρους της σοφίας των ανθρώπων μιας εποχής στους ανθρώπους πολύ μεταγενέστερων εποχών. Είκοσι χιλιάδες σελίδες έργων του Γαληνού σώζονται μέχρι σήμερα. Η αναγέννηση των γραμμάτων και των επιστημών μετά το δυτικό μεσαίωνα, διευκολύνθηκε σημαντικά από τη μελέτη έργων Ελλήνων και Λατίνων διανοητών, ιατρών, μαθηματικών, ποιητών, δραματουργών, ιστορικών και γραμματικών⁸. Χωρίς την ελληνική γεωμετρία η νεότερη επιστήμη θα ήταν αδιανόητη, γράφει ο Ράσσελ στην Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας. Χωρίς την ελληνική τραγωδία, το θέατρο και τη φιλοσοφία του Σωκράτη του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη η ευρωπαϊκή πολιτισμική κληρονομιά θα ήταν πολύ φτωχότερη γράφει ο Τσαρλς Φρήμαν στο βιβλίο του Το Ελληνικό Επίτευγμα. Επίσης, το εύκολο της ανάγνωσης που εξασφαλίζει η αλφαβητική γραφή αποτελούσε προϋπόθεση για τη γενικευμένη και σε μεγάλη κλίμακα χρήση και διάδοση της τυπογραφίας, γεγονός με τεράστια και αυτονόητη σημασία.

Το αλφάβητο ήταν εύκολο να προσαρμοσθεί σε όλες τις γλώσσες και ήταν τρόπος γραφής κατάλληλος για όλες τις χρήσεις. Εξ αιτίας αυτού επηρέασε κάθε πτυχή της λειτουργίας των ανθρώπινων κοινωνιών. Το αλφάβητο πολλαπλασίασε τους εγγράμματους ανθρώπους και δημιούργησε τις εγγράμματες κοινωνίες. Οι αρχαίες ελληνικές πόλεις κράτη ήταν εγγράμματες από ένα σημείο και έπειτα. Οι προγενέστερες κοινωνίες δεν ήταν. Τα ελληνιστικά κράτη και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατέστησαν εγγράμματα σημαντικά τμήματα των υπηκόων τους. Τα μεσαιωνικά κράτη ήταν σε μικρότερο βαθμό εγγράμματα. Στις ιταλικές πόλεις κράτη όμως είχαν δημιουργηθεί τα χρόνια που εμφανίζεται η Αναγέννηση επαρκώς εγγράμματες κοινωνίες. Αργότερα με την τυπογραφία έγινε δυνατό να γίνουν εγγράμματες κοινωνίες και κράτη μεγάλου μεγέθους. Έτσι το 17ο αιώνα στη δυτική Ευρώπη οι επιστήμες απογειώνονται. Εμφανίζεται αυτό που μπορεί να ονομασθεί επιστημονική επανάσταση. Η επιστημονική επανάσταση, εμφανίστηκε σε χώρες που ήταν σε υψηλό βαθμό εγγράμματες. Προϋπόθεση για τη δημιουργία εγγράμματης κοινωνίας φαίνεται ότι ήταν η χρήση γραφής με την απλότητα και τη λειτουργικότητα της αλφαβητικής.
Το αλφάβητο δημιούργησε τις εγγράμματες κοινωνίες, το αλφάβητο μας έκανε αυτό που είμαστε γράφει ο Powell και ο Eric Havelock έχει υποστηρίξει ότι η επινόηση του ελληνικού αλφαβήτου αποτελεί ένα γεγονός που η σπουδαιότητά του δεν έχει κατανοηθεί πλήρως. Η εμφάνιση του αλφαβήτου υποστηρίζει ο Havelock επιβάλει το διαχωρισμό των πολιτισμών σε προ-ελληνικούς και μετα-ελληνικούς. Οι τίτλοι των έργων του Havelock Origins of Western literacy και The Literate Revolution in Greece and Its Cultural Consequences, αναφέρει ο ίδιος στο βιβλίο του The Muse Learns to Write, απηχούν την επίγνωση ότι μια επινόηση που είχε αποδειχθεί καίρια, καταλυτική για την αλλαγή του χαρακτήρα της ελληνικής αντίληψης για τον άνθρωπο και τον κόσμο, ήταν προορισμένη να κάνει το ίδιο για την Ευρώπη ως σύνολο και θα μπορούσε να θεωρηθεί υπεύθυνη για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα της σύγχρονης δυτικής αντίληψης πραγμάτων η οποία τείνει να γίνει παγκόσμια. Στο ίδιο μήκος κύματος ο Marshall MacLuhan περιέλαβε την επινόηση του φωνητικού αλφαβήτου από τους Έλληνες, στις τρεις βασικές τεχνολογικές καινοτομίες των ιστορικών χρόνων.[1]

Σημειώσεις-παραπομπές

1. Francisco R. Adrados: Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας 1999
2. Adrados: Ideas para una tipologia del griego, Madrid !968
3. Ο Adrados στο βιβλίο του Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας αναφέρει ότι από το νοέω δημιουργήθηκε πλήθος όρων που εμφανίζονται στους αρχαίους συγγραφείς. Στον Όμηρο οι όροι ανόητος και άνοια. Στους προσωκρατικούς οι νοερός, νοητός, νοήμων, ανοήμων. Στον ιωνικό πεζό λόγο οι διάνοια, διανόημα, διανόησις, παράνοια, πρόνοια, εννοέω, επινοέω, κατανοέω, υπονοέω. Στην αττική οι έννοια, επίνοια, δύσνοια, υπόνοια, δύσνοος. Στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη οι νόησις, νόημα, διανοέω, εννόησις, κατανόημα, κατανόησις, περίνοια, διανοητικός, παρανοέω, ανοηταίνω. Στον Αριστοτέλη οι όροι έκνοια, εννόημα, νοητικός, διανοητός. Στους ελληνιστικούς ή και μεταγενέστερους χρόνους οι όροι άνους, σύννους, έκνους, οξύνους, αμφίνους, περίνους, πολλά επίθετα σε -νοητικός, -νοηματικός, ουσιαστικά σε -νοητής, -νόησις, -νοησία, τα ρήματα ανοητεύω, ανοητέω, κ.λ.π..
4. Το βιβλίο με τη σημερινή του μορφή εμφανίστηκε στις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα, αλλά και νωρίτερα γράφονταν αντίγραφα έργων στα οποία πρόσθεταν σύντομα ή εκτεταμένα σχόλια ( Adrados ). Τα λεξικά και οι βιβλιοθήκες εμφανίστηκαν αργότερα. Κατά την παράδοση ο Ευριπίδης ήταν ο πρώτος που απόκτησε βιβλιοθήκη. Είναι εξ άλλου γνωστό ότι και στην Ακαδημία του Πλάτωνος και στο Λύκειο του Αριστοτέλη χρησιμοποιούσαν βιβλιοθήκες ( Havelock ).
5. Το θεατρικό δράμα είναι πολιτιστική έκφανση μοναδική, γράφει ο Τσαρλς Φρήμαν στο βιβλίο του Το Ελληνικό Επίτευγμα.
6. Ιστορία στην Ελλάδα έγραψαν ο Ηρόδοτος, ο Θουκυδίδης, ο Ξενοφώντας, ο Πλούταρχος, ο Αρριανός και άλλοι. Όλα τα ζητήματα που σχετίζονται μέχρι σήμερα με την ιστοριογραφία αντιμετωπίσθηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από τους αρχαίους Έλληνες. Κανείς Πέρσης ή Φοίνικας ή άλλος δεν έγραψε ιστορία της Περσικής αυτοκρατορίας. Και η Παλαιά Διαθήκη κατεγράφη κατά 3ο π.Χ. αιώνα με την τετράγωνη εβραϊκή γραφή που σήμερα θα τη χαρακτηρίζαμε αλφαβητική με τη διευρυμένη έννοια του όρου, αφού σε αυτή τη γραφή γινόταν συστηματική χρήση διακριτικών σημείων για να καθορίζεται με ακρίβεια ο ήχος των συλλαβών. Και η Παλαιά Διαθήκη έγινε γνωστή στον πολύ κόσμο με τη μετάφρασή της και την καταγραφή της στα ελληνικά, κάτι που έγινε περί το 250 π.Χ. από Ιουδαίους της Αιγύπτου. Αλλά και στη νεώτερη εποχή, ιστορία και φιλοσοφία της ιστορίας γράφτηκε συστηματικά μόνο με γραφές αλφαβητικές. Ο αληθινός πατέρας της ιστορίας δεν είναι ο Ηρόδοτος, είναι το αλφάβητο έγραψε ο Havelock.
7. Τα όσα εδώ γράφονται φυσικά δε σημαίνουν ότι αρκεί μια χώρα να έχει αλφαβητική γραφή για να πετύχει ότι πέτυχαν στην ανάπτυξη των επιστημών οι αρχαίοι Έλληνες ή οι λαοί των νεότερων χωρών. Η υιοθέτηση της αλφαβητικής γραφής θεωρείται μόνο αναγκαία προϋπόθεση.
8. Στη σημείωση αυτή αναφέρεται το τι παρέλαβαν οι Δυτικοί από τους Έλληνες και γιατί η αναγέννηση των γραμμάτων και των επιστημών μετά το δυτικό μεσαίωνα, διευκολύνθηκε σημαντικά από τη μελέτη έργων Ελλήνων και Λατίνων διανοητών, ιατρών, μαθηματικών, ποιητών, δραματουργών, ιστορικών και γραμματικών. Ως σημείωση όμως έχει όμως πολύ μεγάλη έκταση σε σχέση με το κείμενο στο οποίο αποτελεί σημείωση και γι αυτό δεν την παραθέτω. Ο αναγνώστης μπορεί να τη βρεί στο κείμενο του νέου άρθρου μου για το αλφάβητο [2] που αδαείς και φανατικοί οπαδοί κατέβασαν δύο φορές χωρίς να αποτολμήσουν ούτε μία συγκεκριμένη αντίρρηση για το περιεχόμενό του. Άλλοι είχαν γράψει προηγουμένως αόριστα ότι η ακρίβεια των αναγραφομένων στο άρθρο αμφισβητείται χωρίς καμμιά συγκεκριμένη αναφορά, ότι το άρθρο πρέπει να το δεί ειδικός γιατί προφανώς οι ίδιοι δεν είχαν γνώση των θεμάτων που στο άρθρο εξετάζονταν και ακόμη ότι το άρθρο χρειάζεται επιμέλεια.

Γιάννης 18-02-2009 11.20΄(UTC)

Αξιόπιστες πηγές

Επειδή στην επεξεργασία της συζήτησης έχετε εμφανίσει ροζοκόκκινη πινακίδα στην οποία μεταξύ άλλων αναγράφετε ότι "οποιοδήποτε περιεχόμενο πρέπει να είναι επαληθεύσιμο από αξιόπιστες πηγές" σας επισημαίνω ότι τα όσα γράφω επαληθεύονται από τις πιο αξιόπιστες πηγές (από τα βασικά για το θέμα άρθρα της Britannica και από κείμενα ειδικών με γενική αναγνώριση). Αντιθέτως στο άρθρο που σήμερα υιοθετείτε, έχουν ενσωματωθεί αφ' ενός θέσεις κραυγαλέα αντιφατικές μεταξύ τους, αφ' ετέρου θέσεις που διαψεύδονται από τις πιο αξιόπιστες πηγές (από τα βασικά για το θέμα άρθρα της Britannica αλλά και από άλλες εξίσου αξιόπιστες πηγές). Το έχω δείξει στις παρεμβάσεις μου στη συζήτηση με τίτλο "Το άρθρο για το αλφάβητο-ανακρίβειες και αντιφάσεις (1)" και "Το άρθρο για το αλφάβητο (2)" που είναι δημοσιευμένες στο τρέχον αρχείο συζήτησης.

Γιάννης 19-02-2009 11.30΄(UTC)

Απορία

Αλέξανδρε τι έγινε; Πριν συνεργάτες της ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ διαγράψουν το νέο άρθρο μου, είχες πει ότι κάποιος ειδικός επρόκειτο να το δεί. Το είδε πριν τη διαγραφή; Το είδε μετά; Αν το είδε, ποιος ήταν ο ειδικός, βάσει ποιων στoιχείων θεωρήθηκε ειδικός και τι είπε; Θα ήθελα να ακούσω και να ακουσθεί το τι έγινε.- 62.103.215.192 09:35, 26 Μαΐου 2009 (UTC) Γιάννης

Τελευταίες βελτιώσεις στην ενότητα περί φοινικικού αλφαβήτου

Πήρα (από το άρθρο για το ελληνικό αλφάβητο) το κείμενο με την παράθεση των αντίθετων απόψεων περί "αλφαβητικότητας" της φοινικικής γραφής και το έβαλα εδώ αναπροσαρμοσμένο (ώστε να φαινεται η πλήρης θέση του D.Diringer). Το κειμενάκι του D.D. το έβαλα αυτούσιο γιατί πιστεύω πως είναι άκρως διαφωτιστικό, μεστό και κατανοητό από οποιονδήποτε. Έχω άρει τις επιφυλάξεις ουδετεροτητας και ανακρίβειας γιατί πιστεύω πως τώρα καλύπτονται επαρκώς και οι δύο απόψεις. Δεν αντιλέγω φυσικά πως θα μπορούσε να βελτιωθεί πχ προσθέτοντας μερικές ακόμη παραπομπές για την "ελληνική" (όπως την αποκαλεί ο Haris) πλευρά ή βελτιώνοντας τη φρασεολογία, αν τυχόν γέρνει πολύ προς την αντίθετη άποψη. Οπως, φυσικά, δεν περιμένω να φεισθούν του διορθωπολέμου οι πατριώτες "ερευνητές". Ψυχραιμία πάντως και, οπωσδήποτε όχι πρωτότυπη έρευνα και oυδετερότητα (η επανάληψις μήτηρ πάσης μαθήσεως)! --Dipa1965 11:28, 19 Ιουνίου 2009 (UTC)

Να μη ξεχάσω να προσθέσω πως πιθανά χρειάζεται βελτίωση του τρόπου με τον οποίο το κείμενο που πρόσθεσα εντάσσεται στην ενότητα "Το πρώτο βήμα: Η φοινικική γραφή". Οπως είναι τώρα, ίσως επαναλαμβάνει μερικά πράγματα που αναφέρονται ήδη στις προηγούμενες παραγράφους της ενότητας. Αλλά δεν μπορώ να το κάνω ο ίδιος γιατί, έχοντας ασχοληθεί για πολύ με το εμβόλιμο κείμενο, δεν μπορώ πια να δω τη "γενική εικόνα". --Dipa1965 13:40, 19 Ιουνίου 2009 (UTC)

Μειονεκτηματα του Αλφαβητου

Νομιζω οτι πρεπει να υπαρξει και μια παραγραφος γι αυτο το θεμα. Πιστευω οτι το αλφαβητο εχει τα μειονεκτηματα του. Οχι στις δυτικες γλωσσες, αλλα στις ασιατικες. Τα κινεζικα και τα ιαπωνικα γραμμενα με αλφαβητικη γραφη (πχ λατινικους χαρακτηρες) ειναι σχεδον ακατορθωτο να διαβαστουν χωρις να συναντησεις σημεια στα οποια δεν μπορεις να αναγνωρισεις ποια σημασια της λεξης χρησιμοποιηται λογω του υπερβολικα μεγαλου αριθμο ομοφωνων λεξεων. Επισης στη κινα οι διαλεκτοι διαφερουν αρκετα και απο οσα μου ειπαν, ειναι σχεδον διαφορετικες γλωσσες προφορικα, αλλα με τα ιδεογραμματα μπορουν να καταλαβουν το νοημα ακομη κι αν δεν ξερουν πως προφερεται. Θα εγραφα κατι εγω αλλα οπως βλεπετε, το γραψιμο δεν ειναι το καλυτερο μου.

Αυτό που λες το εχω ακούσει κι εγώ, όμως πρέπει να χρησιμοποιούμε αξιόπιστες πηγές και όχι τη δική μας εμπειρία ή ό,τι ακούμε/διαβάζουμε από αναξιόπιστες πηγές σε διαδίκτυο, τηλεόραση κλπ. Επομένως, αν μας υποδείξεις κάποιο καλό άρθρο ή αγγλόφωνο βιβλιο, ίσως κάποιος από όλους μας μπορέσει να το βρει και να γ΄ραψει ένα κειμενάκι, , παραπέμποντας σ' αυτό.--Dipa1965 12:00, 6 Ιουλίου 2009 (UTC)

Μειονεκτήματα του αλφαβήτου;

Το πρόβλημα της απόδοσης των ομόηχων λέξεων Κινέζικής γλώσσας με την αλφαβητική γραφή αναφέρεται στο άρθρο εξ αιτίας σχετικής αναφοράς του άρθρο Writing της Britannica. Η έκταση του προβλήματος δεν είναι κατά τη γνώμη μου βεβαιωμένη, και γι αυτό το λόγο τηρείται στο άρθρο της ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ επιφυλακτική στάση. Θα πρέπει όμως να ληφθούν υπόψη τα εξής.
- Το πρόβλημα της απόδοσης των ομόηχων μονοσύλλαβων κυρίως λέξεων της Κινεζικής γλώσσς με διαφορετική σημασία, δεν αποτελεί τη βασική αιτία για το ό,τι ακόμη και σήμερα οι Κινέζοι δεν μπορούν να απαλλαγούν από τη σημασιογραφική γραφή τους με τα δεκάδες χιλιάδες σύμβολα. (Καθε γράμμα-σύμβολο παριστάνοι τη σημασία μιας λέξης και όχι κάποιο κάποιο γλωσσικό ήχο). Ένας άλλος πιο σοβαρός λόγος αναφαίρεται στο άρθρο υπαινικτικά.
-Το πρόβλημα της μη δυνατότητας απόδοσης με διαφορετικό τρόπο ομόηχων λέξεων που που έχουν διαφορετική σημασία δεν είναι αποκλειστικό πρόβλημα της αλφαβητικής γραφής αλλά κοινό πρόβλημα όλων των φωνητικών γραφών. Αυτό γιατί στις φωνητικές γραφές γράφουμε γλωσσικούς ήχους και όχι τις σημασίες των λέξεων. Το πρόβλημα αυτό είναι εντελώς αμελητέο για όλες τις γλώσσες του κόσμου, εκτός ίσως την Κινεζική.
-Η Ιαπωνική γλώσσα δεν έχει ανάλογο πρόβλημα. Άλλωστε η Ιαπωνική γραφή είναι γραφή φωνητική (συλλαβική). 62.103.215.192 08:27, 13 Ιουλίου 2009 (UTC) Γιάννης

Η ακρίβεια του περιεχομένου τμήματος του άρθρου αμφισβητείται

1.Υπενθυμίζω ότι η αναφορά στο άρθρο της φοινικικής γραφής ως αλφαβητικής, βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση με τον ορισμό του αλφαβήτου και της αλφαβητικής γραφής που δίδεται στην αρχή του άρθρου αφού η Φοινικική γραφή όπως όλες οι Σημιτικές γραφές πλην της Ουγκαριτικής, δεν είχαν γράμματα σύμβολα φωνηέντων και ακόμη στη Φοινικική γραφή όπως και σε όλες οι Σημιτικές γραφές συμπεριλαμβανομένης και της Ουγκαριτικής, οι συλλαβές δεν γράφονται με τα γράμματα που παριστάνουν τους απλούς ήχους από τους οποίους οι συλλαβές αποτελούνται. Ο αναγνώστης μπορεί να δει στην παρέμβασή μου στη συζήτηση του άρθρου Ελληνικό Αλφάβητο με τίτλο «Η αμφισβήτηση αποκρύπτεται από τον αναγνώστη» (είναι η τελευταία παρέμβαση του αρχείου 1), αναλυτική συζήτηση αυτού του ζητήματος.
Εκτός αυτού όμως η αναφορά της φοινικικής γραφής ως αλφαβητικής αντίκειται στους ορισμούς που υιοθετεί η Britannica (άρθρο Writing) για το αλφάβητο και τα διάφορα συστήματα γραφής. (Οι ορισμοί της Britannica αναφέρονται σε προηγούμενες παρεμβάσεις μου). Και αντίκειται επίσης σε οποιοδήποτε έγκυρο ορισμό του τι είναι αλφάβητο και αλφαβητική γραφή.

Υπενθυμίζω εδώ ότι συνεργάτες της ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ επιχείρησαν να αλλάξουν τον ορισμό που δίδεται σε αυτό το άρθρο αλλά μπλέχτηκαν σε σοβαρότερες αντιφάσεις και αναγκάστηκαν να επαναφέρουν οι ίδιοι τον ορισμό που υπάρχει και σήμερα, ορισμό που εγώ είχα εξ αρχής εντάξει στο περιεχόμενο του άρθρου. Πληροφορώ ακόμη τον αναγνώστη ότι ο Dipa ο συντάκτης της τελευταίας προσθήκης που έδωσε τη σημερινή μορφή στο τμήμα του άρθρου που έχει εσωτερικό τίτλο Το πρώτο βήμα, αν και προκλήθηκε επανειλημμένα από εμένα να παρουσιάσει έναν ορισμό του αλφαβήτου και της αλφαβητικής γραφής βάσει των οποίων θα μπορούσε να θεωρηθεί η Φοινικική γραφή και οι Σημιτικές γραφές ως αλφαβητικές, ουδόλως ανταποκρίθηκε.
Αναφέρω ακόμη ότι σήμερα για τις Σημιτικές γραφές οι ειδικοί θεωρούν πλέον ότι ήταν είτε συμφωνογραφικές είτε συλλαβικές. Ο αναγνώστης μπορεί να δει αναλυτική παρουσίαση αυτού του θέματος σε προηγούμενες παρεμβάσεις μου στη συζήτηση αυτού του άρθρου και στη συζήτηση του άρθρου Ελληνικό αλφάβητο.(Παρέμβαση με τίτλο «Η αμφισβήτηση αποκρύπτεται από τον αναγνώστη». Είναι η τελευταία παρέμβαση του αρχείου 1)

Είναι αλήθεια ότι ο Diringer, ο Naveh και άλλοι είχαν θεωρήσει τις Σημιτικές γραφές ως αλφαβητικές, αλλά αυτό αντίκειται ακόμη και στην αρχή που ο ίδιος ο Diringer είχε διατυπώσει, σύμφωνα με την οποία στις αλφαβητικές γραφές κάθε γράμμα παριστάνει γενικά έναν φθόγγο και κάθε φθόγγος παριστάνεται από ένα τουλάχιστον γράμμα. (,[Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, άρθρο Αλφάβητα). Στις σημιτικές γραφές όμως δεν υπήρχαν καθόλου γράμματα για τα φωνήεντα. Αλλά και μια λιγότερο αυστηρή διατύπωση της αλφαβητικής αρχής ορίζει ότι στις αλφαβητικές γραφές αποδίδεται χονδρικά το σύνολο του φωνολογικού συστήματος της γλώσσας και όχι μέρος του.( Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος Ελλάς, άρθρο Γραφές και Αλφάβητα: Αλφαβητική Γραφή)
Ας σημειωθεί ακόμη ότι ο ίδιος ο Diringer, στο άρθρο Alphabet της Britannica (2007) που συνυπογράφει μαζί με τον Olson, χαρακτηρίζει πλέον τις σημιτικές γραφές ως συμφωνογραφικές και αυτό θα πρέπει να αναφερθεί αφού αναφέρεται και η παλαιότερη θέση του.
Πέραν τούτου είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι όσοι κατά καιρούς είχαν χαρακτηρίσει τις Σημιτικές γραφές ως αλφαβητικές συμπεριλαμβανομένου και του Diringer, ποτέ δεν συσχέτισαν τη θέση τους με το τι είναι, αλφάβητο και το τι είναι αλφαβητική γραφή. Αντιθέτως ο Diringer είχε διατυπώσει όπως έχω ήδη αναφέρει τη "γενικότερη αρχή", σύμφωνα με την οποία οι Σημιτικές γραφές δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθούν αλφαβητικές.

2.Δεν υπάρχει ούτε υποψία επίδρασης της Ουγκαριτικής γραφής στη χρησιμοποίηση από τους Έλληνες γραμμάτων για τα φωνήεντα. Σε όλες τις Ελληνικές γραφές, και στη Γραμμική Β που ήταν παλαιότερη της Ουγκαριτικής ,υπήρχαν γράμματα -σύμβολα φωνηέντων. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το ίδιο συνέβαινε και στην ακόμη παλαιότερη Μινωική Γραμμική Α από την οποίοι Μυκηναίοι Έλληνες δημιούργησαν τη Γραμμική Β. Φωνήεντα φυσικά είχε και η Ελληνική Κυπριακή συλλαβική γραφή της οποίας ασφαλώς ήταν γνώστης ο επινοητής του αλφαβήτου. Επεσήμανα αυτό στον Dipa που μου απαντησε ότι οι Μυκηναίοι είχαν επαφές με την Ουγκαρίτ.
Το θέμα όμως είναι ότι δεν ανακάλυψαν οι Μυκηναίοι το αλφάβητο. Το αλφάβητο το ανακάλυψαν οι Έλληνες των σκοτεινών χρόνων. Οι Μυκηναίοι Έλληνες είχαν γραφή παλαιότερη της Ουγκαριτικής, τη Γραμμική Β, που περιελάμβανε και πέντε γράμματα-σύμβολα φωνηέντων. Αν σε αυτό το θέμα υπήρξε κάποια αλληλεπίδραση μεταξύ των Μυκηναίων και των Σημιτών της Ουγκαρίτ, τα φωνήεντα θα πέρασαν από τους Μυκηναίους στους Ουγκαρίτες και όχι αντίστροφα. Τα όσα στο άρθρο αντιθέτως αναφέρονται είναι εντελώς αστήρικτα,αυθαίρετα και αναληθή. Επιπλέον η χρήση ή μη χρήση γραμμάτων για τα φωνήεντα σε μια γραφή εξαρτάται από το τι δηλώνουν τα γράμματα σε αυτή τη γραφή και από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γλώσσας. Η χρήση γραμμάτων για τα φωνήεντα στις αλφαβητικές γραφές αποτελεί αποκλειστική επιταγή της δομής και της λειτουργίας του αλφαβητικού συστήματος γραφής. Τη θέση μου για το θέμα αυτό εξηγώ με πληρότητα στην παρέμβασή μου στη συζήτηση του άρθρου Ελληνικό Αλφάβητο με τίτλο Θέσεις αμφισβήτησης.

3.Έλλειψη ουδετερότητας υπάρχει και στην απόρριψη, όχι αντίκρουσης, της θέσης του Gelb. Ο συντάκτης του σχετικού εδαφίου του άρθρου γράφει ότι «η άποψη του Gelb έχει επικριθεί ως μη λαμβάνουσα υπόψη την ιδιαιτερότητα των συμφώνων στις Σημιτικές γλώσσες μαζί με άλλα επιχειρήματα» και υιοθετεί χωρίς εξηγήσεισ αντίθετη άποψη που δεν εξηγεί τίποτε και διατυπώνεται αφοριστικά.
Η φράση που χρησιμοποιεί ο συντάκτης δεν σημαίνει τίποτε. Ποια είναι η ιδιαιτερότητα κα ποια είναι τα άλλα επιχειρήματα δεν αναφέρεται, και το πώς αυτή η ιδιαιτερότητα μετατρέπει μια γραφή που γράφει ένα γράμμα για κάθε συλλαβή σε αλφαβητική, θα πρέπει να ανήκει κανείς στους εκλεκτούς του Κυρίου για να μπορεί να το καταλάβει.
Όμως τα θέματα τα σχετικά με τις γραφές είναι θέματα προσιτά και μπορεί να εξηγηθούν και να κατανοηθούν λογικά. Δεν χωρούν εδώ ούτε μεταφυσικές ή υπερβατικές αλήθειες ούτε αφορισμοί. Αν υπάρχουν επιχειρήματα ο Dipa, συντάκτης αυτού του τμήματος του άρθρού, θα μπορούσε να δώσει μια ιδέα τους στις σημειώσεις. Και εφ όσον η ύπαρξη στέρεων επιχειρημάτων αμφισβητείται θα μπορούσε να κάνει μια πιο διεξοδική παρουσίαση τους στις σελίδες της συζήτησης. Όμως δεν έκανε τίποτε από αυτά αν και αμφισβητήθηκε έντονα για το θέμα αυτό στη συζήτηση του άρθρου Ελληνικό αλφάβητο.

Ο Gelb δε διατύπωνε αφοριστικά ισχυρισμούς. Ήταν αναλυτικός και επεξηγηματικός. Ανέλυε τα θέματα, εξέταζε όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες, έκανε κάθε δυνατό συσχετισμό και για τα συμπεράσματά του επιχειρηματολογούσε με σειρά επιχειρημάτων. Και οι γνώσεις του για τα θέματα των γραφών ήταν απέραντες. Το να απορριφθεί η άποψή του σε ένα θέμα για το οποίο είχε επιχειρηματολογήσει συστηματικά θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο και θα απαιτούσε την αντίκρουση σειράς επιχειρημάτων. Το θέμα του συλλαβικού χαρακτήρα των Σημιτικών γραφών ήταν ένα από αυτά τα θέματα.
Με παρέμβασή μουστη συζήτηση του άρθρου Ελληνικό αλφάβητο, με τίτλο «Ένα ακόμη ερώτημα για τον συντάκτη του άρθρου» (προτελευταία παρέμβαση στο αρχείο 1) έθεσα υπόψη του συντάκτη του άρθρου (Dipa) ένα από τα επιχειρήματα του Gelb, και τον ρώτησα με ποιο τρόπο οι επικριτές του Gelb το αντέκρουσαν. Ο Dipa σιώπησε.
Υπάρχει όμως και άλλο ζήτημα. Το ότι οι Σημιτικές γραφές δεν είναι αλφαβητικές δεν το υποστήριξε μόνο ο Gelb. Υπενθυμίζω ότι η άποψη που θεωρεί τις σημιτικές γραφές ως γραφές είτε συμφωνογραφικές, είτε συλλαβικές και σε κάθε περίπτωση ως συστήματα γραφής συλλαβικού χαρακτήρα, είναι καθολική μεταξύ των ειδικών και ότι στο θέμα αυτό έχω ήδη αναφερθεί.

4.Είναι επομένως προφανές από τα παραπάνω ότι η ακρίβεια του περιεχομένου τμήματος του άρθρου και η ουδετερότητα του συντάκτη αυτού του τμήματος αμφισβητούνται και αυτό το γεγονός ο αναγνώστης θα πρέπει να το πληροφορείται. 62.103.215.192 11:58, 13 Ιουλίου 2009 (UTC) Γιάννης

Κλείδωμα

Το άρθρο κλειδώθηκε λόγω συνεχών επεξεργασιών από συγκεκριμένο χρήστη. Παρακαλώ μην ανοίγετε συζήτηση μαζί του. Ανάλογο σχόλιο έκανα και στη Συζήτηση:Ελληνικό αλφάβητο. Ευχαριστώ.--MARKELLOS^{Αφήστε μήνυμα} 13:13, 13 Ιουλίου 2009 (UTC)