Στέφανος Παρμένιος
| Στέφανος Παρμένιος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1555 Βούδα |
| Θάνατος | 29 Αυγούστου 1583 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ηνωμένο Βασίλειο[1] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Αγγλικά[1] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ποιητής εξερευνητής[2] |
Ο Στέφανος Παρμένιος (ουγγρικά: Budai Parmenius István, περίπου 1555 – 29 Αυγούστου 1583) ήταν ένας Ούγγρος λόγιος και ανθρωπιστής ποιητής που ταξίδεψε στην Οξφόρδη και συμμετείχε στην αγγλική εξερεύνηση του Νέου Κόσμου. Εντάχθηκε στην αποστολή του Χάμφρεϊ Γκίλμπερτ στη Βόρεια Αμερική με την πρόθεση να γράψει ένα χρονικό του ταξιδιού και τις ανακαλύψεις του. Ο Παρμένιος έφτασε στη Νέα Γη και πιθανότατα έγινε ο πρώτος Ούγγρος που ταξίδεψε στον Νέο Κόσμο. Ωστόσο, πέθανε στο ταξίδι της επιστροφής το 1583 όταν το πλοίο του χάθηκε στη θάλασσα.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Παρμένιος γεννήθηκε πιθανότατα μεταξύ 1555 και 1560 στη Βούδα που βρισκόταν υπό οθωμανική κυριαρχία από το 1541. Οι γονείς του δεν είναι γνωστοί, αλλά μεγάλωσε ως προτεστάντης, πιθανώς καλβινιστής, και έλαβε προνομιακή κλασική παιδεία στην Ουγγαρία. Το 1579 τον έστειλαν σε μια περιοδεία σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια για να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του. Πήγε αρχικά στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και σπούδασε εκεί για δύο χρόνια. [3]
Το 1581 ταξίδεψε στην Αγγλία όπου βρέθηκε υπό την αιγίδα του Χένρι Άντον. Εγκαταστάθηκε στην Οξφόρδη όπου έγινε φίλος με τον πρόεδρο του Κολλεγίου Μώντλιν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Λόρενς Χάμφρεϊ και έμεινε με τον Ρίτσαρντ Χάκλουιτ στο Christ Church. Το 1582 έγραψε το πρώτο του λατινικό ποίημα με τον τίτλο Paean ή "Thanksgiving Hymn", αφιερωμένο στον Άντον, το οποίο εκδόθηκε από τον Τόμας Βοτόλιερ. [4]
Εκείνη την εποχή ο Χάκλουιτ συνεργαζόταν στενά με τον Χάμφρεϊ Γκίλμπερτ για τον σχεδιασμό ενός ταξιδιού εξερεύνησης και εγκατάστασης στη Βόρεια Αμερική. Ο Χάκλουιτ παρουσίασε τον Παρμένιο στον Γκίλμπερτ, ο οποίος θα πρέπει να εντυπωσιάστηκε με τον νεαρό Ούγγρο. Ο Παρμένιος με τη σειρά του ενθουσιάστηκε από την προτεινόμενη αποστολή και έγραψε ένα ακόμη εκτενές λατινικό ποίημα με τον τίτλο De Navigatione όπου τιμούσε τους Άγγλους εξερευνητές και χαιρέτιζε τα σχέδια του Γκίλμπερτ να ιδρύσει μια αποικία στον Νέο Κόσμο. [3] Ο Γκίλμπερτ κανόνισε να εκδοθεί το ποίημα και πλήρωσε μέρος των εξόδων της έκδοσης. [4]
Καθώς προχωρούσαν οι προετοιμασίες για το ταξίδι του Γκίλμπερτ, ο Παρμένιος βρήκε την ευκαιρία να συμμετάσχει στην αποστολή και να υπηρετήσει ως χρονικογράφος της επιχείρησης. Στις 11 Ιουνίου 1583 απέπλευσαν από το Πλίμουθ με ένα στόλο πέντε πλοίων. Ο Παρμένιος βρισκόταν στο πλοίο Swallow, μια μικρή φρεγάτα που είχε εμπλακεί σε πειρατεία και στη συνέχεια κατασχέθηκε από τον Γκίλμπερτ και τέθηκε στην υπηρεσία του. [4]
Το ταξίδι προς τη Βόρεια Αμερική κράτησε περισσότερο από το αναμενόμενο και οι προμήθειες εξαντλήθηκαν. Τελικά, τα πλοία βγήκαν στην στεριά στο λιμάνι του Σεντ Τζον, στη Νέα Γη, στις 3 Αυγούστου 1583. Δεν ήταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι που έφτασαν στην τοποθεσία — το λιμάνι ήταν ένας εποχικός καταυλισμός για τα αλιευτικά σκάφη που έφταναν εδώ από την Αγγλία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία και την Ισπανία. Η αποστολή παρέμεινε εκεί για μερικές εβδομάδες, μαζεύοντας προμήθειες και εξερευνώντας την ύπαιθρο. Ο Παρμένιος δεν εντυπωσιάστηκε πολύ με την πρώτη του εμπειρία από τον Νέο Κόσμο. Σε μια επιστολή προς τον Χάκλουιτ, έγραψε για τα αδιαπέραστα πευκοδάση, τον καιρό και την απογοήτευσή του που δεν γνώρισε κανέναν αυτόχθονα λαό. Εξέφρασε την ελπίδα ότι η χώρα θα γίνει καλύτερη καθώς θα ταξίδευαν νοτιότερα κατά μήκος της ακτής. [5]
Στις 20 Αυγούστου η αποστολή απέπλευσε ξανά με σχέδια να εξερευνήσει το μέρος νοτιότερα. Ο Παρμένιος άλλαξε πλοίο και εντάχθηκε στο πλήρωμα του Delight. Στις 29 Αυγούστου το πλοίο του συνάντησε υφάλους, προσάραξε και γρήγορα διαλύθηκε υπό τις κακές καιρικές συνθήκες στα ανοικτά των ακτών του νησιού Σαμπλ. Μερικά μέλη του πληρώματος επέζησαν αλλά ο Παρμένιος πνίγηκε. [5]
Ένας σύντροφός του που επέζησε, ο Έντουαρντ Χέις, απέτισε φόρο τιμής στον Παρμένιο με τα εξής λόγια:
«Μεταξύ των οποίων πνίγηκε ένας λόγιος Ούγγρος, που γεννήθηκε στην πόλη της Βούδας, και που γι' αυτό ονομαζόταν Βουδαίος, ο οποίος με ευσέβεια και ζήλο στις προσπάθειές του περιπλανήθηκε στην περιπέτεια και στη δράση, αποζητώντας να καταγράψει στη λατινική γλώσσα τις συνήθειες και τα πράγματα του έθνους μας, στολισμένα με το εύγλωττο στιλ αυτού του Ρήτορα και σπάνιου Ποιητή της εποχής μας». [6]
Το μοναδικό σωζόμενο γράμμα του Παρμένιου συμπεριλήφθηκε από τον Χάκλουιτ στη δεύτερη έκδοση του The Principal Navigations (1600). [3]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Basa, Eniko Molnar (1995). "English and Hungarian Cultural Contacts in the 16th Century" (PDF). Hungarian Studies. 10 (2).
- Gomori, George (1985). "Hungarian Students and Visitors in 16-17th Century England" (PDF). Hungarian Studies. 1 (1): 31–50.
- Quinn, David B.; Cheshire, Neil M. (1972). The New Found Land of Stephen Parmenius. University of Toronto Press.
- Quinn, David B. (1979). "Parmenius, Stephanus". Dictionary of Canadian Biography, vol. 1. University of Toronto.
- Erzsébet Stróbl, “A Vision on Queen Elizabeth’s Role in Colonizing America: Stephen Parmenius’s De Navigatione (1582).” In Colonization, Piracy, and Trade in Early Modern Europe: The Roles of Powerful Women and Queens. Ed. Estelle Paranque, Nate Probasco, and Claire Jowitt. Cham: Palgrave Macmillan, 2017. 195-222.