Σαπώρης Α΄ της Περσίας
Σαπώρης Α΄ | |
---|---|
Σάχης της αυτοκρατορίας των Σασσανιδών | |
Περίοδος | 240 - 270 |
Προκάτοχος | Αρδασίρ Α΄ της Περσίας |
Διάδοχος | Ορμίσδας Α΄ της Περσίας |
Γέννηση | 215 πιθανόν στο Φιρουτζαμπάντ (στο σημερινό Ιράν) |
Θάνατος | 272 (57 ετών) Μπισαπούρ |
Τόπος ταφής | Άγνωστος |
Επίγονοι | Βαράμης Α΄ της Περσίας Ναρσής Ορμίσδας Α΄ της Περσίας |
Οίκος | Οίκος των Σασσανιδών |
Πατέρας | Αρδασίρ Α΄ της Περσίας |
Θρησκεία | Ζωροαστρισμός |
Σχετικά πολυμέσα | |
δεδομένα ( ) |
Ο Σαπώρης Α΄ της Περσίας (215-272), γνωστός και ως Σαπώρης ο Μέγας, ήταν ο δεύτερος σάχης της αυτοκρατορίας των Σασσανιδών. Ήταν γιος και διάδοχος του ιδρυτή της δυναστείας Αρδασίρ Α΄. Η μητέρα του ήταν πριγκίπισσα από τον οίκο των Αρσακιδών. Έμεινε στην ιστορία ως μεγάλος θριαμβευτής κατά των Ρωμαίων.
Η άνοδος στον θρόνο και οι θρίαμβοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Σαπώρης συνόδευε τον πατέρα του, τον Αρδασίρ, σε όλες τις εκστρατείες εναντίον των Πάρθων στην πρώτη γραμμή. Αυτός τον αναγνώρισε ως τον πιο ανδρείο και ικανό μεταξύ των γιων του και τον όρισε διάδοχο του Περσικού θρόνου. Ο Αρδασίρ πέθανε το 242, αλλά ο Σαπώρης είχε γίνει σάχης από το 240.
Το 242, ο νεαρός Ρωμαίος αυτοκράτορας Γορδιανός Γ΄ εξεστράτευσε κατά των Περσών και ανάγκασε τον Σαπώρη να υποχωρήσει στην Αντιόχεια. Όμως, σε μια νέα εκστρατεία στη Μεσοποταμία το 244 οι Ρωμαίοι γνώρισαν συντριπτική ήττα, στην οποία μάλιστα έπεσε ο ίδιος ο Γορδιανός. Ο νέος Ρωμαίος αυτοκράτορας, Φίλιππος ο Άραβας, δεν ήθελε να επαναλάβει τα σφάλματα του προκατόχου του, γι' αυτό έκανε συνθήκη ειρήνης με τον Σαπώρη, πληρώνοντας στους Πέρσες αποζημίωση 500.000 χρυσών δηναρίων. Η συνθήκη αυτή προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στη Ρώμη με τελικό αποτέλεσμα τη δολοφονία του Φιλίππου το 249 από τον διάδοχο του, τον αυτοκράτορα Δέκιο.
Ο Σαπώρης ξεκίνησε το 250 εκ νέου τις επιθέσεις στις Ρωμαϊκές επαρχίες της Μεσοποταμίας. Ο αυτοκράτορας Βαλεριανός ο οποίος ανέβηκε στον Ρωμαϊκό θρόνο το 253 αναγκάστηκε να πραγματοποιήσει ασταμάτητες εκστρατείες από το 253 ως το 256 για να τον αντιμετωπίσει. Στη μάχη της Μπαρμπαλισσού το 253, ο Σαπώρης συνέτριψε Ρωμαϊκή δύναμη 600.000 στρατιωτών κυριεύοντας τη Συρία. Στη συνέχεια κατέλαβε την Αρμενία, τοποθετώντας υποτελή ηγεμόνα τον γιο του Ορμίσδα, και τη Γεωργία εξασφαλίζοντας τα βόρεια σύνορα του. Ο Βαλεριανός επέστρεψε το 257 με 70.000 άνδρες ανακατέλαβε την Αντιόχεια και ολόκληρη τη Συρία, αλλά λόγω της επακόλουθης αδιαφορίας του και της εξασθένισης του στρατεύματος του από επιδημία δεν μπόρεσε να την κρατήσει πολύ. Ο Σαπώρης επέστρεψε το 259 και ανακατέλαβε την Αντιόχεια, ενώ ο Βαλεριανός υποχώρησε στην Έδεσσα, όπου ο Σαπώρης τον πολιόρκησε. Το 260, την ώρα που ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις για ειρήνη με πρωτοβουλία του Βαλεριανού, ο Σαπώρης τον συνέλαβε με δόλο, λόγω συνωμοσίας του Ρωμαίου Μαρκιανού, που ήθελε να σφετεριστεί τον θρόνο του. Ο Σαπώρης ταπείνωσε τον Βαλεριανό χρησιμοποιώντας τον σαν υποπόδιο για να ανέβει στο άλογό του και τελικά τον έγδαρε ζωντανό την ίδια χρονιά. Κατέλαβε και την Καισάρεια εξορίζοντας 400.000 από τους κατοίκους της στις νότιες επαρχίες της Περσίας.
Η καθιέρωση του ως μέγιστος ηγεμόνας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μέχρι τον θάνατο του το 272, ο Σαπώρης καθιερώθηκε ως ο μέγιστος ηγεμόνας της αυτοκρατορίας των Σασσανιδών, ο οποίος δεν ηττήθηκε ποτέ. Πλήθος επιγραφές και ανάγλυφα σε ολόκληρη την Περσία υμνούν την δόξα του Σαπώρη με αναπαράσταση της ταπείνωσης του αυτοκράτορα Βαλεριανού. Τον διαδέχθηκε ο γιος του Ορμίσδας Α΄. Άλλοι δυο γιοι του ήταν ο Βαράμης Α΄ και ο Ναρσής.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- MacKenzie, David Niel (1998). "Ērān, Ērānšahr". Encyclopedia Iranica 8. Costa Mesa: Mazda
- For the date of Ardashir's death (242) see J. Wiesehöfer, Ardasir, in: Encyclopedia Iranica.
- Shahbazi, Shapur (2003). "Shapur I". Encyclopedia Iranica. Costa Mesa: Mazda.
- Herzfeld, E. E. (1988). Iran in the Ancient East. New York: Hacker Art Books. ISBN 0-87817-308-0. p. 287.
- Talmud Bavli, Tractate Baba Basra 8a. See there note 56 in Artscroll edition(2004)
- J. Wiesehöfer, Ardasir, in: Encyclopedia Iranica.