Σαμποτάζ του Έβρου
Ως Σαμποτάζ του Έβρου είναι γνωστή υπόθεση σκευωρίας στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, η οποία συντάραξε τα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας, τον Ιούνιο του 1965. Στην υπόθεση αυτή πρωτοστάτησε ο μετέπειτα δικτάτορας, Γεώργιος Παπαδόπουλος.
Τα γεγονότα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις αρχές του Ιουνίου 1965, ο Παπαδόπουλος βρισκόταν υπό πίεση λόγω των ανακρίσεων της στρατιωτικής Δικαιοσύνης για την υπόθεση του Σχεδίου Περικλής, ενώ παράλληλα είχε ξεσπάσει η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ[1]. Στις 11 Ιουνίου, δύο ημέρες μετά την άσκηση δίωξης για την υπόθεση του "Σχεδίου Περικλής", ξέσπασε η υπόθεση του «σαμποτάζ του Έβρου».
Συγκεκριμένα, οχήματα της 117ης ΜΠΠ (Μοίρας Πεδινού Πυροβολικού), η οποία έδρευε στην Ορεστιάδα και είχε διοικητή τον τότε αντισυνταγματάρχη Γ. Παπαδόπουλο, είχαν ακινητοποιηθεί λόγω βλαβών από κακή συντήρηση. Ο Παπαδόπουλος βρέθηκε υπό την πίεση των προϊσταμένων του στρατηγών Τσολάκα, Μανέτα και Βαρδουλάκη οι οποίοι ζητούσαν εξηγήσεις για τις βλάβες. Απολογούμενος, ο Παπαδόπουλος απέδωσε τα προβλήματα στην εντατική χρήση των φορτηγών αλλά και σε ενδεχόμενη δολιοφθορά (σαμποτάζ) για την οποία θα προχωρούσε σε έρευνες.[2] Στη συνέχεια, έστησε προβοκάτσια σε συνεργασία με το τμήμα Α2 της μονάδας, αξιωματικός του οποίου παρακίνησε έναν στρατιώτη με γονείς αριστερών φρονημάτων να προκαλέσει βραχυκύκλωμα σε ένα όχημα. Ο στρατιώτης συνελήφθη την ώρα της δολιοφθοράς ενώ την επόμενη μέρα συνελήφθησαν και άλλοι στρατιώτες, στα οχήματα των οποίων είχαν παρουσιαστεί βλάβες. Μετά από σειρά βίαιων ανακρίσεων με χρήση βασανιστηρίων, ο Παπαδόπουλος πρόβαλε τη θεωρία της κομμουνιστικής συνωμοσίας, οργανωμένης από παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ.[3]
Αντίκτυπος στον Τύπο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την ίδια ημέρα που ο Παπαδόπουλος έστειλε το πόρισμα στο ΓΕΣ, και πριν καν αυτό φτάσει στον προορισμό του, τρεις εφημερίδες του δεξιού πολιτικού χώρου (Ακρόπολις, Εθνικός Κήρυξ, Ελληνικός Βορράς) δημοσίευσαν με μεγάλους τίτλους την είδηση. Στην τρίτη μόνο από αυτές, το ρεπορτάζ ανέφερε εσφαλμένα ότι, σύμφωνα με το πόρισμα, χρησιμοποιήθηκε ζάχαρη για το σαμποτάρισμα τεθωρακισμένων. Αποτέλεσμα του συγκεκριμένου δημοσιεύματος ήταν να δημιουργηθεί ένας αρκετά διαδεδομένος σχετικός μύθος, παρ' όλο που το ίδιο το Υπουργείο Άμυνας επίσημα διέψευσε τα περί ζάχαρης και τεθωρακισμένων.[4]
Κατάληξη της υπόθεσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις επόμενες ημέρες, όργιο φημών κυριάρχησε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και ακολούθησαν συλλήψεις συγγενών των στρατιωτών που φέρονταν αναμεμειγμένοι στη δολιοφθορά[5]. Όμως σύντομα οι τακτικοί ανακριτές της στρατιωτικής δικαιοσύνης (ο λοχαγός Νικόλαος Νικολαΐδης και ο βασιλικός επίτροπος αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Γκόπης) θεώρησαν ότι οι ομολογίες των στρατιωτών ήταν προϊόν βασανισμών, απαλλάσσοντας τελικά τους περισσότερους από τους συλληφθέντες. Στις 20 Ιουλίου, ασκήθηκε δίωξη κατά των αξιωματικών που ήταν φυσικοί αυτουργοί των βασανισμών, και εναντίον του Παπαδόπουλου για ηθική αυτουργία. Τελικά ο Παπαδόπουλος απαλλάχθηκε από τον αντισυνταγματάρχη στρατιωτικής δικαιοσύνης Θεμιστοκλή Δηματάτη με απαλλακτικό βούλευμα στις 29 Νοεμβρίου 1965, δύο ημέρες πριν από την έναρξη της δίκης του. Η απαλλαγή αυτή συνέβη την περίοδο που αρχηγός ΓΕΣ είχε αναλάβει ο μετέπειτα πραξικοπηματίας Γρηγόριος Σπαντιδάκης, ενώ το πολιτικό σκηνικό χαρακτηριζόταν από την αστάθεια που ακολούθησε την Αποστασία του 1965. Έχει διατυπωθεί η υπόθεση ότι η απόφαση του Δηματάτη είχε σχέση με τον κατοπινό διορισμό του ως προέδρου του Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.[6]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ στην οποία συμπεριλαμβάνονταν τέσσερις υποστράτηγοι οι Φροντιστής, Καρδαμάκης, Νάτσινας και Μπάλλας, ένας ταξίαρχος, ο Γ. Βάλλης και ένας αντισυνταγματάρχης, ο Γ. Παπαδόπουλος, όλοι με την κατηγορία "επί παραβάσει καθήκοντος, εκδόσει αθεμίτων διαταγών και ηθική αυτουργία σε πράξεις αποβλέπουσας την νόθευση του εκλογικού φρονήματος του λαού, σύμφωνα με το βούλευμα 38/66 του Δικαστικού Συμβουλίου του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ελευθερία" φ.21 Μαΐου 1966
- ↑ Καλλιβρετάκης (2010), σ.132.
- ↑ Καλλιβρετάκης (2010), σ.134-135.
- ↑ Καλλιβρετάκης (2010), σ.136-137.
- ↑ Καλλιβρετάκης (2010), σ.138-139.
- ↑ Καλλιβρετάκης (2010), σ.154-156.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Το «σαμποτάζ» του Έβρου χωρίς ζάχαρη. Μια απόπειρα αναψηλάφησης, Περιοδικό Αρχειοτάξιο (τ.12), Εκδόσεις Θεμέλιο, 2010 (pdf)