Ρεζεντά
| Ρεζεντά | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Το είδος φυτού Reseda lutea
| ||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||
|
Η ρεζεντά (Reseda) είναι γένος ποωδών αρωματικών φυτών, ιθαγενών της Ευρώπης, της νοτιοδυτικής Ασίας και της Β. Αφρικής, που συναντώνται στη φύση από τα Κανάρια Νησιά και την Ιβηρική Χερσόνησο στα δυτικά, μέχρι τη βορειοδυτική Ινδία στα ανατολικά.
Είναι φυτά ετήσια, διετή ή πολυετή, που φθάνουν σε ύψος από 40 μέχρι 130 εκατοστά. Τα φύλλα τους σχηματίζουν έναν κύκλο στο επίπεδο του εδάφους και πιο πάνω είναι διατεταγμένα σπειροειδώς πάνω στον βλαστό. Αναλόγως με το είδος, μπορεί να είναι οδοντωτά ή όχι και το μήκος τους να ποικίλλει πολύ, από 1 έως 15 εκατοστόμετρα. Τα άνθη εκφύονται πάνω σε λεπτές κατακόρυφες «μύτες» του φυτού, και το καθένα έχει διάμετρο μόλις 4 έως 6 χιλιοστά. Αναλόγως με το είδος, μπορεί να είναι λευκά, κίτρινα, πορτοκαλί ή πρασινωπά, με 4 έως 6 πέταλα. Ο καρπός είναι μικρή ξηρή κάψα, που περιέχει αρκετούς σπόρους.
Από κάποια είδη, ιδίως το R. luteola, ο άνθρωπος εξάγει από την αρχαιότητα έντονη κίτρινη βαφή, για αυτό και σε μέρη της Ελλάδας, ιδίως στην Κέρκυρα, ακόμα και το ίδιο το φυτό R. luteola αποκαλείται «άγρια βαφή».
- Ο αστεροειδής 1081 Ρεζεντά (Reseda), που ανακαλύφθηκε το 1927, πήρε το όνομά του από το φυτό αυτό.
Καλλιέργεια και χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ρεζεντά πολλαπλασιάζεται με σπόρο. Η σπορά γίνεται απευθείας στην επιφάνεια του προς φύτευση εδάφους. Το φυτό δεν αντιδρά καλά στη μεταφύτευση και δεν θα πρέπει να μετακινείται μετά το φύτρωμά του.
Τα άνθη της ρεζεντάς είναι πολύ αρωματικά και χρησιμεύουν σε ανθοδέσμες και διακοσμήσεις, ενώ το αιθέριο έλαιο που εξάγεται από αυτά στην παρασκευή αρωμάτων. Στη βικτωριανή Αγγλία ήταν πολύ συνηθισμένο να καλλιεργείται σε γλάστρες και ζαρντινιέρες παραθύρου για να αρωματίζει τον αέρα των πόλεων. Από την άλλη, η ρεζεντά είχε κατά την αρχαία ρωμαϊκή εποχή και ιατρικές χρήσεις, ως ηρεμιστικό και για την περιποίηση εκδορών. Η κίτρινη βαφή εξαγόταν από τις ρίζες του είδους R. luteola ήδη από το 1000 π.Χ. περίπου, μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν άρχισαν να παράγονται φθηνότερες συνθετικές κίτρινες χρωστικές.[1]
Ο Κάρολος Δαρβίνος χρησιμοποίησε το είδος R. odorata στις μελέτες του για τα αυτογονιμοποιούμενα φυτά, κάτι το οποίο κατέγραψε στο έργο του The Effects of Cross and Self-Fertilisation in the Vegetable Kingdom (1876).
Είδη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 2014 αναγνωρίζονται γενικώς 41 είδη και υποείδη στο γένος Reseda[2], τα εξής:
- Reseda alba, L. - ρεζεντά η λευκή
- υποείδος: Reseda alba myriosperma (Murb.), Maire
- Reseda arabica, Boiss.
- Reseda aucheri, Boiss.
- Reseda barrelieri, Bertol. ex Müll.Arg.
- Reseda bucharica, Litv.
- Reseda complicata, Bory
- Reseda decursiva, Forssk.
- Reseda ellenbeckii, Perkins
- Reseda glauca, L.
- Reseda globulosa, Fisch. & C.A.Mey.
- Reseda gredensis (Cutanda & Willk.), Müll.Arg.
- Reseda inodora, Rchb. - ρεζεντά η άοσμος
- Reseda jacquinii, Rchb.
- υποείδος: Reseda jacquinii litigiosa (Sennen & Pau), Abdallah & de Wit
- Reseda lanceolata, Lag.
- Reseda lutea, L. - ρεζεντά η ωχρά
- υποείδος: Reseda lutea neglecta (Müll.Arg.), Abdallah & de Wit
- Reseda luteola, L., Weld - ρεζεντά η κιτρινωπή
- υποείδος: Reseda luteola biaui (Pit.), Maire
- Reseda media, Lag.
- Reseda minoica, Martín-Bravo & Jim.Mejías
- Reseda muricata, C.Presl
- Reseda odorata, L. - ρεζεντά η εύοσμος ή «κοινή ρεζεντά»
- Reseda orientalis (Müll.Arg.), Boiss. - ρεζεντά η ανατολική
- Reseda paui, Valdés Berm. & Kaercher
- υποείδος: Reseda paui almijarensis, Valdés Berm. & Kaercher
- Reseda phyteuma, L.
- υποείδος: Reseda phyteuma collina (Müll.Arg.), Batt.
- Reseda pruinosa, Delile
- Reseda scoparia, Brouss. ex Willd.
- Reseda stenostachya, Boiss.
- Reseda stricta, Pers.
- Reseda suffruticosa, Loefl.
- υποείδος: Reseda suffruticosa barrelieri (Bertol. ex Muller), Fern. Casas, Molero & J. Pujadas
- Reseda tymphaea, Hausskn.
- υποείδος: Reseda tymphaea anatolica (Boiss.), Abdallah & de Wit
- Reseda undata, L.
- υποείδος: Reseda undata gayana (Boiss.), Valdés Berm.
- υποείδος: Reseda undata leucantha (Hegelm. ex Lange), Aránega ex Valdés Berm.
- Reseda urnigera, Webb
- Reseda villosa, Coss.
- Reseda virgata, Boiss. & Reut.
- Reseda viridis, Balf.f.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Daniel Zohary, Maria Hopf και Ehud Weiss: Domestication of Plants in the Old World: The Origin and Spread of Domesticated Plants in Southwest Asia, Europe, and the Mediterranean Basin, 4η έκδ., Oxford University Press, Οξφόρδη 2012, σελ. 209
- ↑ «Reseda». The Plant List. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2014.