Πύλη Ματζόρε

Πύλη Ματζόρε
Είδος	πύλη της πόλης και αρχαιολογική θέση
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°53′29″N 12°30′55″E
Διοικητική υπαγωγή	Εσκουιλίνο
Χώρα	Ιταλία
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Η Πύλη Ματζόρε, (λατινικά: Porta Praenestina) ήταν μία από τις ανατολικές πύλες των Αυρηλιανών Τειχών της Αρχαίας Ρώμης.

Η αρχική της κατασκευή έγινε το 52 μ.Χ. επί Κλαύδιου και προοριζόταν να παρέχει ένα διακοσμητικό τμήμα στήριξης για δύο υδραγωγεία, το Υδραγωγείο του Κλαύδιου και το Υδραγωγείο Άνιο Νόβους. Η Πύλη ενσωματώθηκε στα Αυρηλιανά Τείχη το 271 μ.Χ. επί Αυτοκράτορα Αυρηλιανό μετατρέποντάς την έτσι πραγματικά σε είσοδο για την πόλη. Οι ειδικοί αναφέρουν αυτό ως ένα πρώιμο παράδειγμα «αρχιτεκτονικής ανακύκλωσης», όπου προσαρμόζεται μία υπάρχουσα κατασκευή για μία άλλη χρήση, σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιώντας ένα υδραγωγείο ως τοίχο. Η Πύλη Ματζόρε είναι μακράν η καλύτερη τοποθεσία, να επισκεφθεί κάποιος, προκειμένου να κατανοήσει και να έχει θέα των αρχαίων υδραγωγείων.

Κάτω από την πύλη περνούσαν δύο αρχαίοι δρόμοι: η Βία Πραινεστίνα και η Βία Λαβικάνα. Η Βία Πραινεστίνα ήταν ο ανατολικός δρόμος προς την αρχαία πόλη Πραινέστη (σημερινή Παλεστρίνα). Η Βία Λαμπικάνα (που τώρα ονομάζεται Βία Καζιλίνα) κατευθύνεται νοτιοανατολικά από την πόλη.

Η πύλη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόκειται για μνημειακή κατασκευή με δύο τόξα, κτισμένη από λευκό τραβερτίνη. Ήταν αρχικά γνωστή ως Πόρτα Πρενεστίνα, ίσως μια αναφορά στην οδό επάνω από την οποία βρίσκεται (τη Βία Πραινεστίνα). Εκείνη την εποχή αυτά τα υδραγωγεία διέσχιζαν τους αρχαίους δρόμους Βία Λαβικάνα και Βία Πραινεστίνα, παρέχοντας έτσι την ευκαιρία να δημιουργηθεί σε αυτή την τοποθεσία ένα είδος θριαμβευτικής αψίδας για την κατάκτηση της φύσης και του κατακτητή της, τον Αυτοκράτορα Κλαύδιου.

Τροποποιήθηκε περαιτέρω, όταν ο Αυτοκράτορας Ονώριος αύξησε το ύψος των τειχών το 405. Τα θεμέλια ενός φρουραρχείου που προστέθηκε από τον Ονώριο, είναι ακόμη ορατά, ενώ το επάνω μέρος της πύλης, όπως το είχε κτίσει ο Ονώριος, έχει μεταφερθεί στην αριστερή πλευρά της Πύλης.

Σήμερα είναι γνωστή ως Πόρτα Ματζόρε· πιθανώς, λόγω του δρόμου ο οποίος διασχίζει την πύλη, που οδηγεί στη Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε. Η εκκλησία είναι σημαντικός χώρος προσευχής αφιερωμένος στην Παρθένο Μαρία.

Οι ακόλουθες επιγραφές προς έπαινο των Αυτοκρατόρων Κλαύδιου, Βεσπασιανού και Τίτου για τα έργα τους στα υδραγωγεία εμφανίζονται σε περίοπτη θέση, σε τρεις ζώνες, στο επάνω μέρος της Πόρτα Ματζόρε (από επάνω προς τα κάτω):

ΤΙ. CLAUDIUS DRUSI F. CAISAR AUGUSTUS GERMANICUS PONTIF. MAXIM., / TRIBUNICIA POTESTATE XII, COS. V, IMPERATOR XXVII, PATER PATRIAE, / AQUAS CLAUDIAM EX FONTIBUS, QUI VOCABANTUR CAERULEUS ET CURTIUS A MILLIARIO XXXXV, / ITEM ANIENEM NOVAM A MILLIARIO LXII SUA IMPENSA IN URBEM PERDUCENDAS CURAVIT.

Δηλ. [το 52 μ.Χ.] o Tιβέριος Κλαύδιος, του Δρούσου γιος, Καίσαρας Αύγουστος Γερμανικός, αρχιερέας μέγιστος, τριβουνικής εξουσίας για 12η φορά, ύπατος για 5η, αυτοκράτωρ για 27η, πατήρ της πατρίδος, τα νερά του Κλαούντια από τις πηγές, που ονομάζονται Caeruleus και Curtius στο 45ο μίλι [από τη Ρώμη], ομοίως του Άνιο Νόβους [από πηγές] στο 62ο μίλι, με δικά του έξοδα στην πόλη να έρθουν φρόντισε.

IMP. CΑESΑR VΕSPΑSΙΑΝUS AUGUST. PΟΝΤΙF. MAX. TRIB. POT. II IMP. VI COS. III DESIG. IIII PP / AQUAS CURTIAM ET CAERULEAM PERDUCTAS A DIVO CLAUDIO ET POSTEA INTERMISSAS DILAPSASQUE / PER ANNOS NOVEM SUA IMPENSA URBI RESTITUIT.

Δηλ.: [το 71 μ.Χ.] ο αυτοκράτορας Βεσπασιανός Αύγουστος, αρχιερέας μέγιστος, τριβουνικής εξουσίας για 2η φορά, αυτοκράτωρ για 6η, ύπατος για 3η, εκλεγμένος για 4η, πατήρ της πατρίδος, τα νερά των [πηγών] Kurtius και Caerulus, που είχε φέρει ο θεϊκός Κλαύδιος, αλλά μετά είχαν διακοπεί και [το υδραγωγείο είχε] ερειπωθεί για έτη εννέα, με δικά του έξοδα, στην πόλη αποκατέστησε.

IMP. T. CAESAR, DIVI F. VESPASIANUS, AUGUSTUS, PONTIFEX MAXIMUS, TRIBUNIC. / POTESTATE X, IMPERATOR XVII, PATER PATRIAE, CENSOR, CO[N]S. VIII / AQUAS CURTIAM ET CAERULEAM PERDUCTAS A DIVO CLAUDIO ET POSTEA / A DIVO VESPASIANO, PATRE SUO, URBI RESTITUTAS CUM A CAPITE, AQUARUM A SOLO VETUSTATE DILAPSAE ESSENT NOVA FORMA REDUCENDAS SUA IMPENSA CURAVIT.

Δηλ.: [το 81 μ.Χ.] ο Αυτοκράτορας Τίτος Καίσαρας, του θεϊκού γιος του Βεσπασιανού, Αύγουστος, αρχιερέας μέγιστος, τριβουνικής εξουσίας για 10η φορά, αυτοκράτωρ 17η φορά, πατήρ της πατρίδος, τιμητής, ύπατος 8η φορά, τα νερά [των πηγών] Curtius και Caeruleus, που είχαν επεκταθεί από τον θεϊκό Κλαύδιο και στη συνέχεια από τον θεϊκό Βεσπασιανό, πατέρα του [Τίτου], για την πόλη αποκατέστησε από την πηγή, αφού το υδραγωγείο ως το έδαφος από παλαιότητα καταστραμμένο ήταν· [ο Τίτος] σε νέα δομή επανέφερε και με δικά του έξοδα φρόντισε.

Γειτονικά αρχαιολογικά κατάλοιπα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κοντά στην πύλη, ακριβώς έξω από τον τοίχο, βρίσκεται ο ασυνήθιστος Τάφος του Αρτοποιού, που κτίστηκε για τον Μάρκο Βιργίλιο Ευρυσάκη.

Το 1917 μία υπόγεια Νεοπυθαγόρεια Βασιλική ανακαλύφθηκε κοντά στη Βία Πραινεστίνα, που χρονολογείται από τον 1ο αι. Η κάτοψη δείχνει τρεις ναούς και μία αψίδα, σχέδιο παρόμοιο με αυτό που άρχισε να υιοθετείται στις χριστιανικές βασιλικές κατά τον 4ο αι. Οι θόλοι είναι διακοσμημένοι με λευκά γύψινα, που συμβολίζουν τις νεοπυθαγόρειες δοξασίες, αν και η ακριβής σημασία των στοιχείων της διακόσμησης παραμένει αντικείμενο συζήτησης.