Προοδευτικό σκάκι

Το Προοδευτικό σκάκι (Progressive chess) είναι παραλλαγή στο σκάκι στην οποία οι παίκτες, σε κάθε κίνησή τους παίζουν προοδευτικά μια επιπλέον σειρά κινήσεων. Το παιχνίδι ξεκινά με τα λευκά να κάνουν μία κίνηση, τότε τα μαύρα κάνουν δύο συνεχόμενες κινήσεις, τα λευκά απαντούν με τρεις, τα μαύρα με τέσσερις και ούτω καθεξής. Η παραλλαγή αυτή μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες παραλλαγές, για παράδειγμα, όταν παίζονται παρτίδες κίρκου είναι συνήθως «προοδευτικές». Το προοδευτικό σκάκι θεωρείται κατάλληλο ιδιαίτερα για παρτίδες σκάκι δι' αλληλογραφίας χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή κάποια άλλη αργή μέθοδο αλληλογραφίας, λόγω του σχετικά μικρού αριθμού των κινήσεων σε μια τυπική παρτίδα.

Κανόνες

Υπάρχουν δύο κύριες παραλλαγές στο προοδευτικό σκάκι, το Ιταλικό προοδευτικό σκάκι (Italian progressive chess) και το Σκωτικό προοδευτικό σκάκι (Scottish progressive chess), γνωστό και απλούστερα ως Σκωτικό σκάκι (Scotch chess). Οι δύο παραλλαγές έχουν τους ακόλουθους κοινούς κανόνες:

• Η διαφυγή από κάποιο σαχ πρέπει να γίνει στην πρώτη κίνηση μιας ακολουθίας κινήσεων, αν αυτό δεν είναι δυνατό να γίνει, τότε θεωρείται ματ και η παρτίδα τελειώνει.
• Επιτρέπεται το πάρσιμο εν διελεύσει κάποιου πιονιού όταν το εν λόγω πιόνι μετακινήθηκε δύο τετράγωνα με διπλή κίνηση και δεν συνέχισε περαιτέρω σε κάποιο σημείο κατά τη διάρκεια του τελευταίου γύρου, αλλά η σύλληψή του πρέπει να γίνει στην πρώτη κίνηση μιας ακολουθίας κινήσεων.
• Εάν παιχτούν δέκα συνεχόμενοι γύροι χωρίς να γίνει κάποια σύλληψη ή να κινηθεί κάποιο πιόνι, τότε το παιχνίδι κηρύσσεται ισόπαλο, εκτός της περίπτωσης που κάποιος από τους παίκτες έχει τη δυνατότητα να επιτύχει αναγκαστικό ματ στον αντίπαλο βασιλιά (αυτός ο κανόνας στο προοδευτικό σκάκι είναι ισοδύναμος του κανόνα των πενήντα κινήσεων στο ορθόδοξο σκάκι).
• Αν σε οποιοδήποτε στάδιο της παρτίδας κάποιος από τους παίκτες δεν έχει νόμιμες κινήσεις και ο βασιλιάς του δεν απειλείται, τότε το παιχνίδι είναι ισόπαλο με προοδευτικό πατ.

Το Ιταλίκό και Σκωτικό προοδευτικό σκάκι διαφοροποιούνται στους κανόνες σχετικά με το πότε ένας παίκτης έχει τη δυνατότητα να κάνει σαχ:

• Σκωτικό προοδευτικό σκάκι: το σαχ μπορεί να δοθεί σε οποιαδήποτε κίνηση μιας ακολουθίας κινήσεων, αλλά το σαχ τελειώνει την ακολουθία των κινήσεων και ακυρώνονται όλες οι περαιτέρω κινήσεις που θα μπορούσαν σε άλλη περίπτωση να παιχτούν. Αυτό δεν έχει καμία επίδραση στην ακολουθία κινήσεων του επόμενου στη σειρά παίκτη, ο οποίος συνεχίζει με όσες δυνατές κινήσεις μπορεί να κάνει.

• Ιταλικό προοδευτικό σκάκι: το σαχ μπορεί να δοθεί μόνο στην τελευταία κίνηση μιας ακολουθίας κινήσεων, για παράδειγμα, σε μια ακολουθία έξι κινήσεων το σαχ μπορεί να δοθεί μόνο στην έκτη κίνηση, δίνοντας σαχ σε οποιοδήποτε άλλο σημείο της ακολουθίας είναι παράνομο. Συγκεκριμένα, εάν ο μόνος τρόπος διαφυγής από κάποιο σαχ είναι να δοθεί σαχ στην πρώτη κίνηση μιας ακολουθίας κινήσεων, τότε ο παίκτης που βρίσκεται σε σαχ έχει χάσει την παρτίδα με προοδευτικό ματ.

Το προοδευτικό σκάκι, όπως και το ορθόδοξο σκάκι, σημειογραφείται με αλγεβρική σκακιστική γραφή. Ωστόσο, η αρίθμηση των κινήσεων γίνεται ελαφρώς διαφορετικά. Ο κάθε αριθμός κίνησης ανήκει μόνο σε έναν παίκτη, έτσι αντί για 1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.Αβ5 α6 στο ορθόδοξο σκάκι, ο κάθε παίκτης έχει εκ περιτροπής τον δικό του αριθμό που αντιστοιχεί σε μια ακολουθία κινήσεων και έτσι γράφεται 1.ε4 2.ε5 Ιζ6 3.Αγ4 Βθ5 Β:ζ7#. Με τον τρόπο αυτό, ο αριθμός κίνησης είναι ίσος με τον αριθμό των κινήσεων μιας ακολουθίας κινήσεων.

Άλλες παραλλαγές

Το Αγγλικό προοδευτικό σκάκι (English progressive chess) είναι μια άλλη μορφή προοδευτικού σκακιού, όπου γίνεται μια αρκετά σημαντική αλλαγή στους κανόνες, καθώς σε κάθε γύρο, δεν μπορεί να μετακινηθεί δύο φορές κάποιο κομμάτι έως ότου μετακινηθούν για μία φορά όλα τα άλλα κομμάτια που έχουν νόμιμες κίνησεις. Επίσης, κανένα κομμάτι δεν μπορεί να μετακινηθεί για τρίτη φορα έως ότου μετακινηθούν για δεύτερη φορά όλα τα υπόλοιπα κομμάτια και ούτω καθεξής. Οι περιορισμοί αυτοί δεν μεταφέρονται από τον προηγούμενο γύρο στον επόμενο, έτσι ώστε το άνοιγμα 1.ε4 2.ε6 ζ6 3.ε5 Ιζ3 Αγ4 είναι νόμιμο, καθώς το πιόνι στην στήλη "ε" του λευκού μπορεί να συνεχίζει να κινείται, επειδή η κινήσεις του είναι σε διαφορετικούς γύρους, αλλά η ακολουθία κινήσεων 1.ε4 2.ε6 ζ6 3.ε5 Αα6 Α:β7 δεν είναι νόμιμη, καθώς ο αξιωματικός έκανε δύο κινήσεις, ενώ υπάρχουν πολλά ακόμα λευκά κομμάτια που δεν έχουν προχωρήσει στον γύρο αυτό. Δεν υπάρχει σύλληψη εν διελεύσει σύμφωνα με τους Αγγλικούς κανόνες, ενώ οι κανόνες σχετικά με τα σαχ ακολουθούν τους Σκωτικούς κανόνες.

Το Προοδευτικό πάρτα-όλα (Progressive Take-All) χρησιμοποιεί τους ίδιους κανόνες με το προοδευτικό σκάκι, αλλά αντί του ματ, απαιτεί τη σύλληψη όλων των κομματιών του αντιπάλου, ενώ τα πιόνια μπορούν να προαχθούν και σε βασιλείς.

Το Προοδευτικό σκάκι λογικής (Logical progressive chess), που δημοσίευσε ο Paul Byway στο τεύχος 18 του περιοδικού Variant Chess για το φθινόπωρο του 1995, δεν έχει ροκέ και διπλή αρχική κίνηση πιονιών (ως εκ τούτου ούτε πάρσιμο εν διελεύσει), δεδομένου ότι οι κανόνες αυτοί προστέθηκαν για να επιταχυνθεί το παιχνίδι και δεν σχετίζονται με την προοδευτική μορφή του.

Παραπομπές

Πηγές

• Pritchard, David B. (1982). «Progressive Chess». Brain Games. Penguin Books Ltd. σελίδες 137–139. ISBN 0-14-00-5682-3. 
• Pritchard, David B. (1994). «Progressive Chess». The Encyclopedia of Chess Variants. Games & Puzzles Publications. σελίδες 232–240. ISBN 0-9524142-0-1. 
• Pritchard, David B. (2000). «§8 Progressive Chess». Popular Chess Variants. London: B.T. Batsford Ltd. σελίδες 39–61. ISBN 0-7134-8578-7. 
• Pritchard, David B. (2007). «§1.5 One more move each time». The Classified Encyclopedia of Chess Variants. John Beasley. σελίδες 28–32. ISBN 978-0-9555168-0-1. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Progressive Chess by Timo Honkela