Προκόπιος ο Γαζαίος
| Προκόπιος ο Γαζαίος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 465[1][2][3] Γάζα |
| Θάνατος | 528[4][1][2] Γάζα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | μεσαιωνική ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ρήτορας συγγραφέας[5] |
| Οικογένεια | |
| Αδέλφια | Ζαχαρίας Σχολαστικός |
Ο Προκόπιος ο Γαζαίος (460-;) ήταν καθηγητής ρητορικής, ρήτορας και ερμηνευτής των Αγίων Γραφών που έζησε στο δεύτερο μισό του 5ου αιώνα μ.Χ. και στις αρχές του 6ου αιώνα.
Βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Προκόπιος Γαζαίος γεννήθηκε στα 460 μ.Χ. στη Γάζα της Παλαιστίνης. Μετά τις σπουδές του στην Αλεξάνδρεια επέστρεψε στη γενέτειρά του όπου δίδαξε στην περίφημη σχολή της ρητορική και φιλολογία, ενώ θα ανέλαβε και τη διεύθυνσή της. Του προτάθηκε να διδάξει σε σχολές της Τύρου, της Καισάρειας, και της Βηρυτού, αλλά αρνήθηκε. Πραγματοποίησε κι ένα ταξίδι στην Παμφυλία. Ο Προκόπιος ήταν παντρεμένος και είχε παιδιά. Ο διάδοχός του στη διεύθυνση της σχολής της Γάζας, εθνικός Χορίκιος εξύμνησε με υπερβολικά εγκώμια τις ρητορικές αρετές του στον Επιτάφιον εις Προκόπιον: «έφης δ΄αν εικότως αυτόν Δημοσθένους τύπον εις ανθρώπους ελθείν» δηλαδή, θα έλεγες ότι επέστρεψε στη γη η μορφή του Δημοσθένη.[6]
Συγγραφικό έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μας έχουν σωθεί τρεις διαλέξεις και τέσσερις ηθοποιίες του, δηλαδή προγυμναστικού χαρακτήρα ρητορικά παραδείγματα για τις ανάγκες της διδασκαλίας της ρητορικής στη σχολή.[7] Μοναδικό δείγμα της ρητορικής του δουλειάς είναι ο πανηγυρικός του Εις Αναστάσιον τον αυτοκράτορα: καθώς αποτελεί «χαρακτηριστικό παράδειγμα βυζαντινού εγκωμίου»[8] , ο Προκόπιος δείχνει να έχει αφομοιώσει τις διδασκαλίες του Μενάνδρου του Λαοδικέα και της προγυμνασματικής ρητορικής παράδοσης. Έτσι επαινεί την πόλη καταγωγής του αυτοκράτορα, το Δυρράχιο, ενώ επειδή οι ταπεινές οικογενειακές ρίζες του Αναστάσιου δεν του επιτρέπουν να τις εξάρει, τις συνδέει με τον Δία και τον Ηρακλή. Προβάλει τα επιτεύγματά του στην περίοδο του πολέμου και της ειρήνης. Υπογραμμίζει τις αρετές του συγκρίντάς τον με ηγεμόνες της αρχαιότητας, όπως τον Κύρο, τον Αγησίλαο τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο Προκόπιος καλλιέργησε επίσης τις εκφράσεις, δηλαδή περιγραφές σε ποιητικό ύφος τοπίων ή ψυχικών καταστάσεων. Περίφημη είναι η έκφρασίς του ενός περίτεχνου τριώροφου ρολογιού της Γάζας και μια άλλη ενός μωσαϊκού με μυθολογικό θέμα της ίδιας πόλεως.[9] Του αποδίδονται, επίσης, και γύρω στις 163 επιστολές. Τέλος με το σύγγραμμά του Αντιρρήσεις εις τα Πρόκλου θεολογικά κεφάλαια ανανεώνει τη θεολογική αντίρρηση εναντίον των ελληνικών φιλοσοφικών συστημάτων και κυρίως του Νεοπλατωνισμού.
Το ερμηνευτικό του έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κυρίως είναι γνωστός ο Προκόπιος για το ερμηνευτικό του έργο. Θεωρείται μάλιστα και ο εισηγητής των Σειρών. Συγκεκριμένα, αφού συγκέντρωνε αποσπάσματα παλαιότερων ερμηνευτών των Αγίων Γραφών, που είτε συμφωνούσαν, είτε διαφωνούσαν μεταξύ τους, συνέτασσε δική του εμηνευτική παγματεία. Έτσι συνέταξε, Εκλογαί εξηγητικαί εις την Οκτάτευχον, αντλώντας υλικό από τους Θεοδώρητο Κύρου, Φίλωνα, τον Μέγα Βασίλειο, τον Κύριλλο Αλεξανδρείας. Επιτομή εκλογών ειςτην Οκτάτευχον. Σώζονται ερμηνευτικά αποσπάσματα σε αρκετά ποιητικά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Ακόμα σειρές Εις τον Εκκλησιαστήν, Εις τα Άσματα, Εις τους Ψαλμούς, Εις τον Ησαΐαν.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Documenta Catholica Omnia. 30_20_0465-0528-_Procopius_Gazensis.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 AlKindi. 88544.
- ↑ 3,0 3,1 Catalogue of the Library of the Pontifical Institute of Christian Archaeology. 13461.
- ↑ LIBRIS. 196714. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ Παναγιώτης Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τομ.Ε΄, εκδ. Κυρομάνος, Θεσσ/ίκη, 2006, σελ.71
- ↑ Herbert Hunger, Βυζαντινή Λογοτεχνία. Η λόγια κοσμική γραμματεία των Βυζαντινών, τομ. Α΄, μτφρ. Λ. Μπενάκης, Ι. Αναστασίου, Γ. Μακρή, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1991, σελ.162
- ↑ όπ.π., σελ.197
- ↑ όπ.π. σελ.273-275
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Παναγιώτης Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τομ.Ε΄, εκδ. Κυρομάνος, Θεσσ/ίκη, 2006, σελ.70-72, 510-511
- Herbert Hunger, Βυζαντινή Λογοτεχνία. Η λόγια κοσμική γραμματεία των Βυζαντινών, τομ. Α΄, μτφρ. Λ. Μπενάκης, Ι. Αναστασίου, Γ. Μακρή, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1991,