Παιώνια η γαλακτανθής
| Παιώνια η γαλακτανθής | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Άνθος ποικιλίας του είδους
| ||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||
| Paeonia lactiflora Pall. | ||||||||||||||
| Συνώνυμα | ||||||||||||||
|
Paeonia edulis, Salisb. |
Η παιώνια η γαλακτανθής (λατινική και επιστημονική ονομασία Paeonia lactiflora), γνωστή και ως κινεζική ποώδης παιώνια ή «κοινή παιώνια του κήπου», είναι είδος ποώδους πολυετούς φυτού, που ανήκει στην οικογένεια της παιώνιας και είναι ιθαγενές της κεντρικής και ανατολικής Ασίας, από το ανατολικό Θιβέτ έως τη βορειοανατολική Κίνα και την ανατολική Σιβηρία.
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το είδος έχει ύψος και πλάτος 50 έως 70 εκατοστά, ενώ τα φύλλα του έχουν εννέα λοβούς και μήκος 2 έως 4 εκατοστά.
Τα μπουμπούκια του είδους εμφανίζονται στα τέλη της ανοίξεως (τον Μάιο στο Βόρειο Ημισφαίριο). Είναι μεγάλα και στρογγυλά, και ανοίγουν σε ευωδιαστά άνθη με σχήμα κυπέλλου ή γαβάθας, που έχουν διάμετρο από 8 έως 16 εκατοστά. Το κάθε άνθος φέρει 5 έως 10 λευκά, ροζ ή πορφυρά πέταλα και κίτρινους στήμονες.[1] Το φυτό προσελκύει πεταλούδες για την επικονίασή του.[2] Τα ενδιαιτήματα του φυτού στην άγρια φύση είναι ξηρές και ανοικτές πετρώδεις πλαγιές, όχθες ποταμών και άκρες αραιών δασικών περιοχών.[3]
Ιστορία και ονομασίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Paeonia lactiflora ήταν γνωστή ως «λευκή παιώνια» (P. albiflora, «παιώνια η λευκανθής») όταν εισάχθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη[4] τον 18ο αιώνα. Από τότε απετέλεσε τον προγόνο των περισσότερων σύγχρονων ποικιλιών. Από την άλλη, την καλλιεργούσαν στην Κίνα από τον 7ο αιώνα μ.Χ..[2]
Η λατινική ονομασία που χαρακτηρίζει το είδος, το επίθετο lactiflora, σημαίνει «με άνθη λευκά σαν το γάλα.[5]
Στην Κίνα η P. lactiflora παρομοιάζεται με τον «υπουργό των λουλουδιών» (花相), ενώ η Paeonia × suffruticosa είναι γνωστή ως «ο βασιλιάς των λουλουδιών» (花王).[6]
Καλλιεργητικές ποικιλίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υπάρχουν αρκετές εκατοντάδες επιλεγμένες καλλιεργητικές ποικιλίες, των οποίων τα άνθη διαφέρουν στο χρώμα, το μέγεθος και το σχήμα. Πολλές έχουν διπλά άνθη, των οποίων οι στήμονες είναι μετασχηματισμένοι σε πρόσθετα πέταλα.[7] Σήμερα πωλούνται παιώνιες με πολλά διαφορετικά χρώματα, από το καθαρό λευκό του γάλακτος, το ροζ και το ρόδινο, μέχρι το σχεδόν κόκκινο. Είναι πολύ παραγωγικές σε ανθοφορία και έχουν καταστεί η κυριότερη πηγή παιωνίων για το εμπόριο κομμένων λουλουδιών.[4]
Χημεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα φύλλα πολλών από τις καλλιεργητικές ποικιλίες περιέχουν σημαντικές ποσότητες ολεανολικού οξέος και ουρσολικού οξέος.[8]
Φαινολικές ενώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ε-βινιφερίνη, η τρανσ-ρεσβερατρόλη, η ρεσβερατρολοσίδη, η γνετίνη H, οι σουφρουτικοζόλες A και B[9], και εστέρες της παιωνιοφλορίνης[10] είναι όλες χημικές ενώσεις που μπορούν να βρεθούν στα φυτά του είδους.
Το χρώμα των πετάλων εξαρτάται από τη δράση ενός ενζύμου UDP-γλυκόζης, της φλαβονοειδο-5-O-γλυκοζυλτρανσφεράσης, η οποία εκφράζει ανθοκυανίνες.[11]
Στην τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Paeonia lactiflora έγινε δημοφιλές θέμα νεκρής φύσεως για ιμπρεσιονιστές ζωγράφους προς τα τέλη του 19ου αιώνα, όπως ήταν ο Πιερ Ωγκύστ Ρενουάρ[12], ο Βίνσεντ βαν Γκογκ (με τους τρεις πίνακές του «Βάζο με παιώνιες», «Μπολ με παιώνιες και τριαντάφυλλα»[13] και «Βάζο με κενταυρίες, παπαρούνες, παιώνιες και χρυσάνθεμα», όλα έργα τού 1886)[14], ο Κλωντ Μονέ («Βάζο με παιώνιες», 1882)[15] και ο Εντουάρ Μανέ, ο οποίος καλλιεργούσε παιώνιες στον κήπο του και τις ζωγράφιζε συχνά. Ο επίσης ιμπρεσιονιστής Φρεντερίκ Μπαζίλ ζωγράφισε το έργο «Νέα γυναίκα με παιώνιες» το 1870 ως φόρο τιμής στον Μανέ, γνωρίζοντας πόσο τού άρεσε το λουλούδι τους.[16]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ RHS A-Z encyclopedia of garden plants. Ηνωμένο Βασίλειο: Dorling Kindersley. 2008. σελ. 1136. ISBN 978-1405332965.
- ↑ 2,0 2,1 «Paeonia lactiflora 'Sarah Bernhardt' - Plant Finder». www.missouribotanicalgarden.org. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ «Paeonia lactiflora Chinese Peony, Peony PFAF Plant Database». pfaf.org. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ 4,0 4,1 Halda, Josef J.· Waddick, James W. (2004). The Genus Paeonia. Timber Press. σελίδες 196–205. ISBN 978-0-88192-612-5.
- ↑ Harrison, Lorraine (2012). RHS Latin for Gardeners. Mitchell Beazley. ISBN 978-1845337315.
- ↑ «"花相"字的解释 | 汉典». www.zdic.net (στα Κινεζικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2020.
- ↑ Loewer, H. Peter (1999). Fragrant Gardens
. Houghton Mifflin Gardening. σελίδες 48. ISBN 978-0-395-88492-8. Peony common garden.
- ↑ Zhou C., Zhang Y., Sheng Y., Zhao D., Lu S., Hu Y., Tao J.: «Herbaceous Peony (Paeonia lactiflora Pall.) as an Alternative Source of Oleanolic and Ursolic Acids», Int. J. Mol. Sci., τόμος 12(1), έτος 2011, σσ. 655-667
- ↑ Kim, H.J.; Chang, E.J.; Cho, S.H.; Chung, S.K.; Park, H.D.; Choi, S.W. (2002). «Antioxidative activity of resveratrol and its derivatives isolated from seeds of Paeonia lactiflora». Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry 66 (9): 1990–1993. doi:. PMID 12400706.
- ↑ Yan, D.; Saito, K.; Ohmi, Y.; Fujie, N.; Ohtsuka, K. (2004). «Paeoniflorin, a novel heat shock protein–inducing compound». Cell Stress & Chaperones 9 (4): 378-389. doi:. PMID 15633296.
- ↑ Da Qiu Zhao, Chen Xia Han, Jin Tao Ge και Jun Tao: «Isolation of a UDP-glucose: Flavonoid 5-O-glucosyltransferase gene and expression analysis of anthocyanin biosynthetic genes in herbaceous peony (Paeonia lactiflora Pall.)», Electronic Journal of Biotechnology, 15 Νοεμβρίου 2012, τόμ. 15, νο. 6, doi 10.2225/vol15-issue6-fulltext-7
- ↑ «'Peonies' Pierre-Auguste Renoir». clarkart.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2018.
- ↑ «Roses and Peonies, June 1886». krollermuller.nl. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2018.
- ↑ «Vase with Peonies by Vincent van Gogh». vangoghgallery.com. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2018.
- ↑ «Vase of Peonies, 1992 - Claude Monet». wikiart.com. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2018.
- ↑ «Manet and His Influence». National Gallery of Art. σελ. 8. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2018.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
|