Ο σερ Γκαουέιν και ο Πράσινος Ιππότης
 Σκηνές του έργου από το αρχικό εικονογραφημένο χειρόγραφο, άγνωστου καλλιτέχνη | |
| Συγγραφέας | Pearl poet |
|---|---|
| Τίτλος | Sir Gawayn and þe Grene Knyȝt |
| Γλώσσα | Μέση αγγλική γλώσσα |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 14ος αιώνας |
| Χαρακτήρες | Green Knight και Γκάγουεν |
| Πρώτη έκδοση | University of Chicago Press |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο σερ Γκαουέιν και ο Πράσινος Ιππότης (αγγλικός τίτλος: Sir Gawain and the Green Knight) είναι ιπποτική μυθιστορία του τέλους του 14ου αιώνα σε στίχους και αλληγορικό ύφος γραμμένο στη Μέση Αγγλική γλώσσα. Ο συγγραφέας είναι άγνωστος, ο τίτλος δόθηκε αιώνες αργότερα. Είναι ένας από τους πιο γνωστούς μύθους του Αρθουριανού κύκλου, με την πλοκή να συνδυάζει δύο θέματα της κελτικής μυθολογίας: το «παιχνίδι του αποκεφαλισμού» και την «ανταλλαγή κερδών». Το αφηγηματικό ποίημα βασίζεται σε ουαλικούς, ιρλανδικούς και αγγλικούς μύθους, καθώς και στη γαλλική ιπποτική παράδοση. Είναι ένα σημαντικό δείγμα έργων ιπποτικού ρομαντισμού της μεσαιωνικής λογοτεχνίας, τα οποία συνήθως αναφέρονται σε έναν ήρωα που εκτελεί μια αποστολή κατά την οποία δοκιμάζεται η ανδρεία του και το ιπποτικό ιδεώδες με θέματα όπως ο ανδρισμός, ο σεβασμός απέναντι στη γυναίκα, ο έρωτας, και η θρησκευτική πίστη. .[1]
Η ιστορία περιγράφει πώς ο σερ Γκαουέιν, ιππότης της Στρογγυλής Τραπέζης του Βασιλιά Αρθούρου, δέχεται την πρόκληση ενός μυστηριώδους Πράσινου Ιππότη που προκαλεί κάποιον τολμηρό να τον χτυπήσει με το τσεκούρι του και να δεχτεί ένα ανταποδοτικό χτύπημα σε ένα έτος και μια μέρα.
Το έργο παραμένει δημοφιλές σε σύγχρονες διασκευές από τους Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Σάιμον Άρμιταζ και άλλους, καθώς και μέσω κινηματογραφικών και σκηνικών διασκευών.[2]
Το χειρόγραφο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο σερ Γκαουέιν και ο Πράσινος Ιππότης, μαζί με τρία άλλα κείμενα της Μέσης Αγγλικής, σώζεται σε ένα μόνο εικονογραφημένο χειρόγραφο, το Cotton Nero Axe, που χρονολογείται γύρω στο 1400 και επομένως προσδιορίζεται ως αντίγραφο, καθώς η γλώσσα στην οποία γράφτηκαν είναι παλαιότερη. Από το 1753 το χειρόγραφο βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο. Οι τίτλοι των έργων δεν αναφέρονται, δόθηκαν αιώνες αργότερα. Στο χειρόγραφο περιλαμβάνονται 12 μικρογραφίες.[3]
Τα άλλα κείμενα στο χειρόγραφο είναι τα ποιήματα Μαργαριτάρι, Αγνότητα και Υπομονή (Pearl, Purity, Patience). Και τα τρία - σε αντίθεση με τον κοσμικό αρθουριανό κύκλο στον οποίο βασίζεται Ο σερ Γκαουέιν - είναι αφηγηματικά ποιήματα με ξεκάθαρα θρησκευτική βάση. Και τα τέσσερα έργα είναι γραμμένα σε μια διάλεκτο της Μέσης Αγγλικής. Δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι όλα τα έργα του χειρογράφου τα έγραψε ο ίδιος συγγραφέας, αλλά θεωρείται πολύ πιθανό λόγω των γλωσσικών και υφολογικών ομοιοτήτων μεταξύ των τεσσάρων έργων.
Συγγραφέας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο συγγραφέας εξακολουθεί να θεωρείται άγνωστος από τους περισσότερους μελετητές σήμερα, παρά κάποιες προσπάθειες ταυτοποίησης. Δεν μπορεί καν να ειπωθεί με βεβαιότητα αν ανήκε στον κλήρο ή στην κοσμική τάξη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι είχε μόρφωση, τόσο στον θρησκευτικό όσο και στον κοσμικό - κυρίως αυλικό - χώρο και την ενσωμάτωσε στη δουλειά του με σύνθετο ύφος αλλά και με χιούμορ.[4]
Τεχνική αφήγησης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο έργο του, έκτασης 2530 στίχων, ο ποιητής χρησιμοποιεί δραματικές αλλαγές της οπτικής γωνίας που είναι παρόμοιες με τα πλάνα σε μια ταινία. Στις περιγραφές του δείχνει επίσης μια ακριβή γνώση της μεσαιωνικής αυλικής πραγματικότητας της ζωής μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, τη χρήση της γλώσσας, της ένδυσης και της αρχιτεκτονικής, καθώς και τη γεωγραφία της χώρας του, που οδηγεί σε εξαιρετικές ρεαλιστικές περιγραφές.
Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πρόκληση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Κάμελοτ την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, η αυλή του βασιλιά Αρθούρου ανταλλάσσει δώρα και περιμένει να ξεκινήσει το γλέντι, όταν ο βασιλιάς ζητά να ακούσει μια συναρπαστική περιπέτεια. Ξαφνικά, ένας γιγάντιος ιππότης με άγρια όψη που είναι πράσινος σαν το άλογό του έρχεται καβάλα στην αίθουσα και προκαλεί τον Βασιλιά και τους ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης: αν είναι άξιοι της μεγάλης τους φήμης, ένας από αυτούς θα πρέπει να πάρει το γιγάντιο τσεκούρι που έχει φέρει μαζί του ο ίδιος και τον χτυπήσει. Αν αυτός, ο Πράσινος Ιππότης, επιζούσε από αυτό, θα ανταπέδωσε το χτύπημα ακριβώς ένα χρόνο αργότερα.
Ο βασιλιάς Αρθούρος θυμώνει και ετοιμάζεται να αναλάβει ο ίδιος την πρόκληση όταν φαίνεται ότι κανένας άλλος ιππότης δεν τολμά, αλλά ο σερ Γκοουέιν, ο νεότερος από τους ιππότες του Αρθούρου και ανιψιός του, ζητά την τιμή. Ο γίγαντας γονατίζει και γυμνώνει τον λαιμό του και ο Γκοουέιν τον αποκεφαλίζει με μια κίνηση. Ωστόσο, ο Πράσινος Ιππότης δεν πέφτει στο έδαφος νεκρός, αλλά αντίθετα παίρνει το κομμένο κεφάλι του και ανεβαίνει στο άλογό του. Πριν φύγει δείχνει το κεφάλι του που αιμορραγεί στη βασίλισσα Γκουίνεβιρ, ενώ υπενθυμίζει στον Γκαουέιν ότι οι δυο τους θα συναντηθούν ξανά στο Πράσινο Παρεκκλήσι σε ένα χρόνο και μια μέρα. Μετά φεύγει γελώντας.[4]
Καθώς πλησιάζει η ημέρα, ο Γκαουέιν ξεκινάει προς τη Βόρεια Ουαλία για να βρει το Πράσινο Παρεκκλήσι για να κρατήσει τη συμφωνία. Η ασπίδα του στο εσωτερικό έχει την εικόνα της Παναγίας και εξωτερικά φέρει το Πεντάγραμμα, σύμβολο των πέντε αρετών [5]και επομένως της αυλικής και χριστιανικής-ιπποτικής τελειότητας. Στο δρόμο συναντά κάθε λογής θηρία, υποφέρει από πείνα και κρύο και έχει διάφορες περιπέτειες μέχρι που φτάνει σε ένα υπέροχο κάστρο, όπου συναντά τον άρχοντα του κάστρου και την όμορφη γυναίκα του, που τον καλωσορίζουν θερμά. Παρούσα και μια ηλικιωμένη και άσχημη κυρία, που όλοι την αντιμετωπίζουν με μεγάλο σεβασμό. Ο Γκαουέιν τους λέει για τη συνάντησή του την Πρωτοχρονιά στο Πράσινο Παρεκκλήσι και ότι το αναζητά. Ο λόρδος γελάει, εξηγώντας ότι υπάρχει ένα μονοπάτι που οδηγεί στο παρεκκλήσι λιγότερο από δύο μίλια μακριά, και του προτείνει να ξεκουραστεί στο κάστρο μέχρι τότε. Ανακουφισμένος και ευγνώμων, ο νεαρός συμφωνεί.
Η συμφωνία με τον άρχοντα του κάστρου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο οικοδεσπότης προτείνει μια συμφωνία ανταλλαγής στον Γκαουέιν: θα βγαίνει για κυνήγι με τους άντρες του κάθε μέρα και όταν επιστρέφει το βράδυ, θα ανταλλάζει τα κέρδη του με οτιδήποτε έχει καταφέρει να αποκτήσει ο φιλοξενούμενος μένοντας πίσω στο κάστρο. Ο ιππότης συμφωνεί και πηγαίνει για ύπνο. Αφού ο άρχοντας φεύγει το πρωί, η σύζυγός του επισκέπτεται κρυφά τον Γκαουέιν και προσπαθεί να τον αποπλανήσει, αλλά παρά τις προσπάθειές της δεν της επιτρέπει παρά ένα μόνο φιλί. Όταν ο λόρδος επιστρέφει και του δίνει το ελάφι που έχει σκοτώσει, ο Γκαουέιν του δίνει ένα φιλί χωρίς να αποκαλύψει την προέλευσή του. Την επόμενη μέρα η κυρία επιστρέφει στον ιππότη, ο οποίος και πάλι ευγενικά αντιστέκεται στη γοητεία της, και αργότερα εκείνη την ημέρα γίνεται παρόμοια ανταλλαγή ενός κάπρου για δύο φιλιά. Έρχεται άλλη μια φορά το τρίτο πρωί, αλλά μόλις ο νεαρός αρνείται τη σαγήνη της, του προσφέρει ένα χρυσό δαχτυλίδι ως ενθύμιο. Εκείνος αρνείται ευγενικά αλλά σταθερά, αλλά εκείνη τον παρακαλεί να πάρει τουλάχιστον τη ζώνη της. Η πράσινη μεταξωτή ζώνη που φορά στη μέση της, τον διαβεβαιώνει η κυρία, δεν είναι ένα συνηθισμένο ύφασμα, αλλά διαθέτει τη μαγική ικανότητα να προστατεύει αυτόν που τη φοράει από τον θάνατο. Σκεπτόμενος την επικείμενη συνάντηση με τον Πράσινο Ιππότη, τελικά συμφωνεί και το δέχεται και ανταλλάσσουν τρία φιλιά. Η κυρία τον βάζει να ορκιστεί ότι θα κρατήσει το δώρο μυστικό από τον σύζυγό της. Εκείνο το βράδυ, ο λόρδος επιστρέφει με μια αλεπού, την οποία ανταλλάσσει με τον Γκαουέιν, ο οποίος δεν αναφέρει τη ζώνη, για τρία φιλιά. [6]
Η συνάντηση με τον Πράσινο ιππότη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την επόμενη μέρα, ο Γκαουέιν δένει τη ζώνη γύρω από τη μέση του. Έξω από το Πράσινο Παρεκκλήσι – ένα παράξενο σπήλαιο – βρίσκει τον Πράσινο Ιππότη να ακονίζει ένα τσεκούρι. Όπως υποσχέθηκε, ο νεαρός λυγίζει τον γυμνό λαιμό του για να δεχθεί το χτύπημα. Στην πρώτη προσπάθεια, ο Γκαουέιν πτοείται ελαφρά και ο Πράσινος Ιππότης τον κοροϊδεύει. Ντροπιασμένος, περιμένει σταθερά τη δεύτερη προσπάθεια, αλλά και πάλι, ο αντίπαλος δεν ολοκληρώνει ούτε το δεύτερο χτύπημα και εξηγεί ότι τον δοκίμαζε. Θυμωμένος, ο Γκαουέιν του λέει να δώσει επί τέλους το χτύπημα του, και ο ιππότης το κάνει, προκαλεί μόνο μια ελαφριά πληγή στο λαιμό του Γκαουέιν και τερματίζοντας το παιχνίδι του αποκαλύπτει γελώντας ότι είναι ο άρχοντας του κάστρου, μεταμορφωμένος από τη μάγισσα Μοργκάνα Λε Φέι, θετή αδερφή του Αρθούρου. Εξηγεί ότι ολόκληρη η περιπέτεια ήταν ένα τέχνασμα της μάγισσας - η ηλικιωμένη κυρία στο κάστρο - που σκόπευε να δοκιμάσει τους ιππότες του βασιλιά και να τρομάξει τη Γκουίνεβιρ. Τον τραυμάτισε λόγω της προσπάθειάς του να κρύψει τη ζώνη που έλαβε ως δώρο. Ο Γκαουέιν ντρέπεται που συμπεριφέρθηκε δόλια, αλλά ο Πράσινος Ιππότης γελάει και τον ανακηρύσσει ως τον πιο άμεμπτο ιππότη σε όλη τη γη.[3]
Επιστροφή στην αυλή του Αρθούρου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Γκαουέιν επιστρέφει στο Κάμελοτ φορώντας τη ζώνη ως ένδειξη της αποτυχίας του να ανταποκριθεί στο ιπποτικό ιδανικό (επειδή απέκρυψε τη ζώνη). Οι Ιππότης της Στρογγυλής Τραπέζης τον απαλλάσσουν από την ευθύνη και αποφασίζουν ότι στο εξής όλοι τους θα φορούν μια πράσινη ζώνη ως ανάμνηση της περιπέτειάς του και ως υπενθύμιση ότι πρέπει να είναι ειλικρινείς.[7]
Διασκευές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ποίημα έχει διασκευαστεί σε ταινία για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Επίσης για την όπερα και το θέατρο.
- 1973 :Gawain and the Green Knight σε σκηνοθεσία Στήβεν Γουίκς. Αυτή η διασκευή έχει επικριθεί για απόκλιση από την κεντρική πλοκή της ιστορίας. [8]
- 1984: Sword of the Valiant: The Legend of Sir Gawain and the Green Knight, σε σκηνοθεσία πάλι του Στήβεν Γουίκς με τον Τρέβορ Χάουαρντ και τον Σον Κόνερι ως Πράσινο ιππότη.
- 2021: The Green Knight, σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Λόουερι και με πρωταγωνιστή τον Ντεβ Πάτελ ως σερ Γκαουέιν, ο οποίος ξεκινά ένα ταξίδι σε θρυλικές χώρες για να αντιμετωπίσει και να νικήσει τον αντίπαλο ξένο, με σημαντικές αποκλίσεις από την αρχική ιστορία.[9]
- Δύο διασκευές έγιναν για την τηλεόραση: Gawain and the Green Knight το 1991, και η σειρά κινουμένων σχεδίων Sir Gawain and the Green Knight το 2002.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ο Γκαουέιν και ο Πράσινος Ιππότης (1991) ελληνικοί υπότιτλοι
Μετάφραση στα ελληνικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ο Σερ Γκοουέην κι ο Πράσινος Ιππότης, μτφ. Βασίλης Κομπορόζος, εκδ. Γράμματα, 2017 [10]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ . «historyextra.com/period/medieval/sir-gawain-and-the-green-knight-story-summary-what-about-who-wrote-bertilak/».
- ↑ . «study.com/academy/lesson/sir-gawain-and-the-green-knight-summary-characters-quiz.html».
- ↑ 3,0 3,1 . «vox.com/culture/sir-gawain-and-the-green-knight-medieval-poem-explained».
- ↑ 4,0 4,1 . «sparknotes.com/lit/gawain/summary/».
- ↑ Οι πέντε αρετές της ιπποσύνης: γενναιοδωρία, φιλοξενία, αγνότητα, ειλικρίνεια και κυρίως ευσέβεια
- ↑ . «litcharts.com/lit/sir-gawain-and-the-green-knight/summary».
- ↑ . «cliffsnotes.com/literature/s/sir-gawain-and-the-green-knight/poem-summary».
- ↑ . «imdb.com/Gawain and the Green Knight/1973».
- ↑ . «cinemagazine.gr/nea/arthro/green_knight_trailer».
- ↑ . «politeianet.gr/books/anonumos-o-ser-gkoouein-kai-o-prasinos-ippotis».
|