Οσροηνή (ρωμαϊκή επαρχία)

Οσροηνή
244–637
Χώρα	Βυζαντινή Αυτοκρατορία και Αρχαία Ρώμη
Διοικητική υπαγωγή	Διοίκηση Ανατολής
Πρωτεύουσα	Έδεσσα και Ρέσαινα
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°9′0″N 38°48′0″E
δεδομένα ()

Η Οσροηνή, λατιν.: Osroene, Osrohene ή Osrhoene, ήταν μία ρωμαϊκή επαρχία που υπήρχε για σχεδόν 400 χρόνια. Δημιουργήθηκε μετά την απορρόφηση του βασιλείου της Oσροηνής το 214 μ.Χ. και χρησίμευσε ως συνοριακή επαρχία ενάντια στην αυτοκρατορία των Σασσανιδών μέχρι τις μουσουλμανικές κατακτήσεις του 7ου αι.

Για όλη της την ύπαρξή της, η επαρχία θα παρέμενε μήλον της έριδος μεταξύ των Ρωμαίων και των ανατολικών γειτόνων τους, των Σασσανιδών Περσών, που υπέφεραν βαριά στους επαναλαμβανόμενους Ρωμαιο-Περσικούς Πολέμους. Ο πόλεμος ξεκίνησε μετά το τέλος τού Ρωμαίου Αυτοκράτορα Δεκίου το 251 και στην επαρχία εισέβαλαν οι Πέρσες. Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 250, ο Πέρσης σάχης Σαπώρης Α΄ (βασ. π. 240–270) επιτέθηκε στη ρωμαϊκή ανατολή, την οποία υπερασπιζόταν ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Βαλεριανός (βασ. 253–260), τον οποίο συνέλαβε στην Έδεσσα το 260 Τον επόμενο χρόνο, ωστόσο, ο Σαπώρης Α΄ ηττήθηκε βαριά από τον Oδαίναθο της Παλμύρας και εκδιώχθηκε από την Oσροηνή και τη Μεσοποταμία.

Καταλήφθηκε και ανκατααλήφθηκε αρκετές φορές. Όντας μία επαρχία στα σύνορα, είχε μία ρωμαϊκή λεγεώνα σταθμευμένη εκεί, τη Λεγεώνα III Parthica και το castrum (το στραπόπεδο όπου έδρευε) ήταν η Ρεσαίνα, αν και υπάρχουν κάποιες αμφιβολίες σχετικά με αυτό το γεγονός.

Χάρτης που δείχνει τις ανατολικές ρωμαϊκές επαρχίες, συμπεριλαμβανομένης της Oσροηνής, τον 5ο αι.

Κατά τις μεταρρυθμίσεις της Τετραρχίας του Αυτοκράτορα Διοκλητιανού που έγιναν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του 284–305, έγινε μέρος της διοίκησης της Ανατολής, στην Υπαρχία της Ανατολής. Σύμφωνα με το Notitia Dignitatum του τέλους του 4ου αι., επικεφαλής του ήταν ένας κυβερνήτης της τάξης των διοικητών (praeses) και ήταν επίσης η έδρα του δούκα Μεσοποταμίας (dux Mesopotamiae), ο οποίος κατετάσσετο ως ανήρ λαμπρότατος (vir spectabilis) και διοικούσε (περί το 400) τις ακόλουθες στρατιωτικές μονάδες:

• Equites Dalmatae Illyriciani, φρουροί στη Γάναβα.
• Equites Promoti Illyriciani, Καλλίνικον.
• Equites Mauri Illyriciani, Δάβανα.
• Equites Promoti indigenae, Bανάσαμ
• Equites Promoti indigenae, Σίνα Ιουδαιόρουμ.
• Equites Sagittarii indigenae, Oράβα.
• Equites Sagittarii indigenae, Θιλαζαμάνα.
• Equites Sagittarii indigenae Medianenses, Mεδιάνα.
• Equites Primi Osrhoeni, Ρασίν.
• Praefectus legionis quartae Parthicae, Κιρκήσιον.
• (μια δυσανάγνωστη εντολή, πιθανώς Λεγεών III Parthica), Aπάτνα.

καθώς και «στο δευτερεύοντα ρολό», προφανώς βοηθητικά σώματα:

• Ala Septima Valeria Praelectorum, Thillacama.
• Ala Prima Victoriae, Tovia -contra Bintha.
• Ala Secunda Paflagonum, Thillafica.
• Ala Prima Parthorum, Resaia.
• Ala Prima nova Diocletiana, inter Thannurin et Horobam.
• Cohors Prima Gaetulorum, Thillaamana.
• Cohors Prima Eufratensis, Maratha.
• Ala Prima Salutaria, Duodecimo constituta.

Πηγές

• Drijvers, Hendrik J. W. (1980). Cults and Beliefs at Edessa. Leiden: Brill. ISBN 9004060502. 
• Griffith, Sidney H. (1986). «Ephraem, the Deacon of Edessa, and the Church of the Empire». Diakonia: Studies in Honor of Robert T. Meyer. Washington: CUA Press. σελίδες 25–52. ISBN 9780813205960. 
• Griffith, Sidney H. (2002). «Christianity in Edessa and the Syriac-Speaking World: Mani, Bar Daysan, and Ephraem, the Struggle for Allegiance on the Aramean Frontier». Journal of the Canadian Society for Syriac Studies 2: 5–20. doi:10.31826/jcsss-2009-020104. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-09-10. https://web.archive.org/web/20190910102158/http://www.syriacstudies.com/2018/11/29/christianity-in-edessa-and-the-syriac-speaking-world-mani-bar-daysan-and-ephraem-the-struggle-for-allegiance-on-the-aramean-frontier-by-sidney-griffith/. Ανακτήθηκε στις 2023-06-08. 
• Harrak, Amir (1992). «The Ancient Name of Edessa». Journal of Near Eastern Studies 51 (3): 209–214. doi:10.1086/373553. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-08-09. https://web.archive.org/web/20140809084028/http://www.aramaic-dem.org/English/History/The%20Ancient%20Name%20Of%20Edessa%20Harrak.pdf. Ανακτήθηκε στις 2023-06-08. 
• Healey, John F. (2007). «The Edessan Milieu and the Birth of Syriac». Hugoye: Journal of Syriac Studies 10 (2): 115–127. https://raw.githubusercontent.com/Beth-Mardutho/hugoye-data/master/pdf/vol10/HV10N2Healey.pdf. 
• Keser-Kayaalp, Elif· Drijvers, Hendrik J. W. (2018). «Edessa». The Oxford Dictionary of Late Antiquity. 1. Oxford: Oxford University Press. σελίδες 516–518. ISBN 978-0-19-256246-3. 
• Millar, Fergus (1967). The Roman Empire and Its Neighbours. New York: Delacorte Press. ISBN 9780440017691. 
• Millar, Fergus (1993). The Roman Near East, 31 BC - AD 337. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 9780674778863. 
• Millar, Fergus (2004). Rome, the Greek World, and the East: Government, Society and Culture in the Roman Empire. 2. Chapel Hill: University of North Carolina Press. ISBN 9780807855201. 
• Millar, Fergus (2006). A Greek Roman Empire: Power and Belief under Theodosius II (408–450). Berkeley: University of California Press. ISBN 9780520253919. 
• Millar, Fergus (2006). Rome, the Greek World, and the East: The Greek World, the Jews, and the East. 3. Chapel Hill: University of North Carolina Press. ISBN 9780807876657. 
• Segal, Judah (1982). «Abgar». Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 2, σσ. 210–213. http://www.iranicaonline.org/articles/abgar-dynasty-of-edessa-2nd-century-bc-to-3rd-century-ad.