Οιδιπόδεια
Η Οιδιπόδεια (ή Οιδιποδία) ήταν έπος του 8ου π.Χ. αιώνα που διηγιόταν τους σχετικούς με τον Οιδίποδα μύθους. Αποτελούνταν, όπως μας πληροφορεί μια σωζόμενη επιγραφή[1], από 6.600 στίχους και ενίοτε ως συγγραφέας του αναφερόταν ο Λακεδαιμόνιος ποιητής Κιναίθων[2]. Μαζί με τους Επιγόνους και την Θηβαΐδα ανήκαν στον θηβαϊκό επικό κύκλο.
Το περιεχόμενο της Οιδιπόδειας και τα διασωθέντα αποσπάσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο μύθος του Οιδίποδα, όπως τον γνωρίζουμε από άλλες πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όπως γνωρίζουμε από τους μεταγενέστερους της Οιδιποδείας ποιητές και μυθογράφους, ο νεογέννητος Οιδίποδας με διαταγή του πατέρα του και βασιλιά της Θήβας Λάιου οδηγήθηκε στον Κιθαιρώνα και εγκαταλείφθηκε εκεί, επειδή ο τελευταίος νόμιζε ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να ξεφύγει από τη μοίρα του (σύμφωνα με την οποία έμελλε να σκοτωθεί μια μέρα από τον ίδιο του τον γιο). Το εκτεθειμένο βρέφος διέσωσε ένας βοσκός, ο Εύφορβος, και το μετέφερε στην Κόρινθο, όπου ο βασιλιάς Πόλυβος και η γυναίκα του Περίβοια το μεγάλωσαν σαν δικό τους παιδί.
Μεγάλος πια ο Οιδίποδας πήγε στους Δελφούς και ζητώντας χρησμό έμαθε ότι επρόκειτο να σκοτώσει τον πατέρα του και να παντρευτεί την μητέρα του. Θορυβημένος, και νομίζοντας ότι οι πραγματικοί του γονείς ήταν ο Πόλυβος και η Περίβοια, αποφάσισε να μην γυρίσει στην Κόρινθο και κατευθύνθηκε προς τη Θήβα. Στο δρόμο συνάντησε τον Λάιο, φιλονίκησε μαζί του και τον σκότωσε.
Μετά το φονικό, ο αντιβασιλεύων στη Θήβα Κρέων διακήρυξε ότι νέος βασιλιάς της πόλης θα γινόταν όποιος κατόρθωνε να νικήσει την Σφίγγα, το τέρας που τρομοκρατούσε την περιοχή. Ο άθλος επιτεύχθηκε από τον Οιδίποδα, ο οποίος έτσι έγινε βασιλιάς στη θέση του σκοτωμένου πατέρα του και πήρε για σύζυγό του την χήρα βασίλισσα, την Ιοκάστη (ή Επικάστη), δηλαδή την πραγματική του μητέρα. Αργότερα, όταν αποκαλύφτηκε όλη η τραγική αλήθεια, η Ιοκάστη απαγχονίστηκε από ντροπή και ο απελπισμένος Οιδίποδας αυτοτυφλώθηκε και εγκατέλειψε την Θήβα.
Αυτές περίπου πρέπει να ήταν, σύμφωνα με τους μελετητές, και οι ιστορίες που κατά πάσα πιθανότητα διηγιόταν η Οιδιπόδεια, υπήρχαν όμως και κάποιες διαφορές.
Ιδιαιτερότητες του μύθου στην Οιδιπόδεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην Οιδιπόδεια, σε αντίθεση με τα λεγόμενα από τους τραγικούς ποιητές[3], ο Οιδίπους, μετά την αποκάλυψη της αιμομιξίας και την αυτοκτονία της Ιοκάστης ξαναπαντρευόταν[4] και παρέμενε βασιλιάς της Θήβας μέχρι τον θάνατό του.
Σύμφωνα με ένα απόσπασμα του Πεισάνδρου[5] (το οποίο διέσωσε σχολιαστής του Ευριπίδη[6] και το οποίο, όπως πιστεύουν σύγχρονοι μελετητές, συνόψιζε το περιεχόμενο της Οιδιποδείας), ο Οιδίπους παντρεύτηκε μετά τον θάνατο της Ιοκάστης την Ευρυγάνεια, την κόρη του Υπέρφαντος, με την οποία και έκανε τα τέσσερα παιδιά του: την Αντιγόνη, την Ισμήνη, τον Ετεοκλή και τον Πολυνείκη. Τα ίδια υποστήριζε και ο Φερεκύδης ο Αθηναίος, ο οποίος, όπως πίστευε ο Βέλγος ελληνιστής Αλμπέρ Σεβερένς, αντλούσε τις πληροφορίες του κατευθείαν από τα αρχαία χαμένα έπη[7] (και άρα και από την Οιδιπόδεια). Ο Φερεκύδης μάλιστα προσέθετε ότι και με την Ιοκάστη ο Οιδίποδας έκανε δύο γιους, τον Φράστορα και τον Λαόνυτο, οι οποίοι όμως σκοτώθηκαν πολεμώντας εναντίον των Μινύων και του βασιλιά τους Εργίνου, και ότι μετά τον θάνατο και της Ευρυγάνειας παντρεύτηκε με την Αστυμέδουσα, την κόρη του Σθένελου.[8]
Στην Οιδιπόδεια περιλαμβανόταν κατά πάσα πιθανότητα και ή ιστορία του Χρυσίππου, του πανέμορφου γιου του Πέλοπος, που τον ερωτεύθηκε και τον απήγαγε ο βασιλιάς Λάιος με αποτέλεσμα ο προσβεβλημένος και οργισμένος Πέλοπας να καταραστεί τον απαγωγέα να παραμείνει άτεκνος ή , αν ποτέ αποκτούσε γιο, να πεθάνει από το χέρι του γιου του· και η Ήρα, η θεά προστάτιδα του θεσμού του γάμου, προσβεβλημένη από την παιδεραστική πράξη, να στείλει την Σφίγγα στη Θήβα να καταβροχθίζει ζωντανούς τους νεαρούς Θηβαίους.
Διασωθέντα αποσπάσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από την Οιδιπόδεια διασώθηκαν δύο στίχοι που μιλούν για την αρπαγή και τον φόνο από την Σφίγγα του Αίμονος, του γιου του Κρέοντος, "του πιο ωραίου και πιο ποθητού αγοριού" της Θήβας: [9]
- ἀλλ᾿ ἔτι κάλλιστόν τε καὶ ἱμεροέστατον ἄλλων
- παῖδα φίλον Κρείοντος ἀμύμονος, Αἴμονα δῖον
(και [σκότωσε] το πιο ωραίο και πιο ποθητό αγόρι απ' όλα / τον αγαπημένο γιό του έξοχου Κρέοντος, τον θεϊκό Αίμονα)
Οιδιπόδεια του Μέλητου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εκτός από την κυκλική Οιδιπόδεια, είναι γνωστή και μια άλλη μεταγενέστερη Οιδιπόδεια, μια τριλογία που έγραψε ο Αθηναίος τραγικός ποιητής Μέλητος[10] (ο πιθανολογούμενος και ως πατέρας ενός άλλου Μέλητου, του κατήγορου του Σωκράτη).[11]
Παραπομπές & Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ομηρικά: Επικός κύκλος, "Οἰδιπόδεια", σελ. 61-63, εκδ. Κάκτος, 2005.
- ↑ W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Cinaethon", τόμ. 1, σελ. 752.
- ↑ Σοφοκλής, Οἰδίπους ἐπί Κολωνῷ.
• Ευριππίδης, Φοίνισσαι. - ↑ Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, 9.5.10-11.
- ↑ Δεν είναι απόλυτα σίγουρο ποιος πραγματικά ήταν ο αναφερόμενος αυτός Πείσανδρος: έχουν προταθεί τα ονόματα του Πείσανδρου από την Κάμειρο, του Πείσανδρου από τα Λάρανδα της Μικράς Ασίας ή ακόμη και του ψευδο-Πείσανδρου, του μυθογράφου της ελληνιστικής εποχής. (Ράνια Αλεξανδράκη, Θηβαϊκές επιρροές στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, Διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσ/κης, 2014.)
- ↑ Σχόλιο στον στίχο 1760 από τις Φοίνισσες του Ευριπίδη (E. Schwartz, Scholia in Euripidem, τομ. I, σελ. 414-415, Reimer, Βερολίνο, 1887.)
- ↑ . A. Severyns, Le cycle épique dans l’école d’Aristarque, σελ. 213, Université de Liège, 1928.
- ↑ Σχόλιο στις Φοίνισσες του Ευριπίδη, στο στίχο 53. (E. Schwartz, ό.π., σελ. 257.)
- ↑ Ομηρικά: Επικός κύκλος, ό.π.
• M. West, Greek Epic Fragments: From the Seventh to the Fifth Centuries BC, "Oidipodea, Testimonium and Fragments", σελ. 38-43, L. C. L. 497, Harvard University Press, 2003. - ↑ A. Nauck, Tragicorum graecorum fragmenta, "Meletus: Οἰδιπόδεια", σελ. 606, Λειψία, 1899.
- ↑ Α. Λέσκυ, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 868, εκδ. Κυριακίδη, 2011.