Ξανθιώτικο Καρναβάλι
Ο θεσμός με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στην πόλη της Ξάνθης είναι αυτός του Ξανθιώτικου Καρναβαλιού - Θρακικών Λαογραφικών Εορτών, που ξεκίνησε το 1966. Έχει διαγράψει μια πορεία 54 ετών, που πέρασε ποικίλες φάσεις εξέλιξης και μετάλλαξης φθάνοντας έως τις μέρες μας.
Η Ξάνθη διοργανώνει το μεγαλύτερο Καρναβάλι της Βόρειας Ελλάδας και το δεύτερο μεγαλύτερο σε όλη την Ελλάδα, μετά το Καρναβάλι της Πάτρας. Κάθε χρόνο στην περίοδο του τριωδίου διοργανώνονται δεκάδες εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους. Το Ξανθιώτικο Καρναβάλι έχει να επιδείξει μια σειρά εκδηλώσεων γύρω από τη μουσική, το χορό και το θέατρο, εκθέσεις με εικαστικό ή άλλο περιεχόμενο, διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων και προβολές ταινιών καθώς και πολλές επιλογές για ψυχαγωγία, ξεφάντωμα και γλέντι. Στη διάρκεια των τριών αυτών εβδομάδων των καρναβαλικών εκδηλώσεων στην πόλη της Ξάνθης συρρέουν σπουδαίοι καλλιτέχνες για συναυλίες.
Η φήμη του Ξανθιώτικου Καρναβαλιού έχει περάσει τα τελευταία χρόνια τα σύνορα της Ελλάδας και έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστό και αγαπητό στις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων. Επισκέπτες από την Βουλγαρία, την Τουρκία και τη Ρουμανία, έρχονται κάθε χρόνο για να δουν από κοντά το Καρναβάλι ενώ πολλοί είναι αυτοί που συμμετέχουν στην παρέλαση.
Πίνακας περιεχομένων
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέχρι και την δεκαετία του 1950 οι αποκριάτικες εκδηλώσεις που διοργανώνονταν στην Ξάνθη είχαν κυρίως λαογραφικό χαρακτήρα, με έντονα προβεβλημένα τα παραδοσιακά θρακιώτικα στοιχεία. Συμμετείχαν κυρίως χορευτικά συγκροτήματα και όλοι οι πολιτιστικοί σύλλογοι των τριών νομών της Θράκης και κάποιοι γειτονικών περιοχών. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ορισμένοι Ξανθιώτες με φαντασία, διάθεση και τόλμη προώθησαν την ιδέα των λαϊκών γιορτών κατά την περίοδο της Αποκριάς. Έτσι, το 1966 για πρώτη φορά οργανώθηκαν στη Ξάνθη οι Αποκριάτικες Θρακικές Γιορτές. Οι Γιορτές του 1966 και 1967 οργανώθηκαν από την Τοπική Επιτροπή Τουρισμού και η σύλληψη της ιδέας τους ανήκει στο γιατρό Στέργιο Στάθη.
Στα πρώτα χρόνια, πριν τη δικτατορία, η Φ.Ε.Ξ. είχε αναλάβει την πραγματοποίηση των γιορτών, ενώ από τη μεταπολίτευση και μετά οι σύλλογοι της πόλης και των χωριών του νομού Ξάνθης, βοηθούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Στη διοργάνωσή τους από το 1986 - 1990 κύριο λόγο παίζει η Θρακική Θεατρική Σκηνή, ενώ από το 1991 οργανώνονται σύλλογοι ειδικά για τη συμμετοχή στις Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές. Οι σύλλογοι όλοι με τους εκπροσώπους τους αποτελούν την Οργανωτική Επιτροπή. Από το 1987 δίπλα στον τίτλο «Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές», που είναι η επίσημη ονομασία του θεσμού (από το 1969), προστίθεται και ο τίτλος «Ξανθιώτικο Καρναβάλι».
Σύλλογοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι κύριοι συντελεστές του Καρναβαλιού δεν είναι άλλοι από αυτόνομους συλλόγους που έχουν ιδρυθεί από παρέες με μεράκι για δουλεία χωρίς να έχουν κάποια επιδότηση από κάποιο δημόσιο όργανο. Το μόνο έσοδο προέρχεται από τις Γιορτές Παλιάς Πόλης όπου όλοι οι σύλλογοι έχουν κάποιο στέκι με φαγητά. Κάθε σύλλογος ράβει τις στολές του με βάση το θέμα του Καρναβαλιού και τις διαθέτει στο κοινό. Οποιοσδήποτε επιθυμεί να συμμετάσχει στην παρέλαση πρέπει να κλείσει έγκαιρα τη στολή του από τον σύλλογο της αρεσκείας του. Η σειρά των συλλόγων στην παρέλαση προκύπτει πάντα μετά από κλήρωση.
Οι σύλλογοι που συμμετέχουν στην παρέλαση είναι οι εξής:
- Αμφιτρύωνες
- Αναποφάσιστοι 2000
- Άνοιξη
- Απαράδεκτοι
- Ατίθασοι
- Άτλας
- Βάτραχοι
- Βίστωνες
- Διόνυσος
- Θάμυρις
- Θρακική Θεατρική Σκηνή
- KAVALATINO
- Κάβειροι
- Κατασκηνωτές
- Κυπριακή Ένωση Φοιτητών και Φίλων
- Μυρωδάτο «Οι Απίθανοι»
- Νεολαί®α
- Ξενιτεμένοι
- Οδρύσσες
- Π.Α.Σ. Αντίκας
- Σπάρτακοι '82
- Σύλλογος Δαφνιωτών «Η Δήμητρα»
- Σύλλογος Εργαζομένων Πλαστικά Θράκης
- Σύλλογος Εργαζομένων ΣΕΚΕ
- Σύλλογος Θρακιωτών Επαρχίας Νέστου
- Σύλλογος Ιάσμου
- Σύλλογος Κρητών Φοιτητών «Ο Ψηλορείτης»
- Σύλλογος ΡΟΜ Κιμμερίων «Άγιος Γεώργιος»
- Σύλλογος Φοιτητών «Η Γέφυρα»
- Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού
- Τrel@cademy.kom
- Οι Φίλοι
Οι σύλλογοι που συμμετέχουν στις εκδηλώσεις των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών είναι:
- Αρμένικη Κοινότητα Ξάνθης
- Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός
- Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης
- Κρητική Αδελφότητα Ξάνθης
- Λύκειο των Ελληνίδων Ξάνθης
- Μορφωτικός Σύλλογος Πηγαδίων «Χατζηγυριώτες»
- Πολιτιστικός Λαογραφικός Σύλλογος «Η Θράκη»
- Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Γενισέας
- Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος «Ξάνθης Παράδοση»
- Πολιτιστικός Σύλλογος Ευμοίρου
- Πολιτιστικός Σύλλογος Κιμμερίων «Ο Αμφέραος»
- Σύλλογος Αβάτου «Άβαντες»
- Σύλλογος Εβριτών Ν. Ξάνθης
- Σύλλογος Κυπρίων Ν. Ξάνθης
- Σύλλογος Λεύκης «Οι Πρωτοπόροι»
- Σύλλογος Μικρασιατών Ν. Ξάνθης «Αλησμόνητες Πατρίδες»
- Σύλλογος Ποντίων Ν. Ξάνθης
- Σύλλογος Ποντίων Χορευτών «Τραντέλλενες»
- Σύλλογος Σαρακατσάνων Ν. Ξάνθης «Ο Λεπενιώτης»
- Σώμα Ελλήνων Προσκόπων
- Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης
- Χορευτικός Όμιλος Ξάνθης
Πρόγραμμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι εκδηλώσεις ξεκινούν 3 βδομάδες πριν την Μεγάλη Τεσσαρακοστή με την Τελετή Έναρξης. Από εκείνη την ημέρα ξεκινάει μια σειρά από εκδηλώσεις στην Κεντρική Πλατεία και στο Δημοτικό Αμφιθέατρο.
Το πρώτο Σάββατο των γιορτών γίνεται η Παρέλαση της Λαογραφίας. Οι Λαογραφικοί Σύλλογοι ξεκινώντας από διάφορα σημεία της πόλης, παρελαύνουν χορεύοντας και ανταμώνουν στην Κεντρική Πλατεία για να χορέψουν όλοι μαζί.
Την Τσικνοπέμπτη, στον χώρο του κλειστού αθλητικού κέντρου «Φίλιππος Αμοιρίδης», πραγματοποιείται η Βραδιά Παραδοσιακών Γεύσεων, όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν τα τοπικά τους εδέσματα, ενώ παράλληλα στήνεται ένα μεγάλο γλέντι με χορούς και μουσικές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Στο Δημοτικό Αμφιθέατρο γίνονται οι Βραδιές Λαογραφίας, όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι χορεύουν παραδοσιακούς χορούς.
Στην Κεντρική πλατεία πραγματοποιούνται διάφορα πολιτισμικά δρώμενα και συναυλίες, με τη συμμετοχή διασήμων τραγουδιστών όπως: Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Ονιράμα, Goin' Through, Stavento, Locomondo, Δέσποινα Βανδή, Γιώργος Τσαλίκης, Koza Mostra, Γιώργος Σαμπάνης, Νίκος Κουρκούλης, VEGAS, Ελένη Φουρέιρα, Demy κ.α.
Μια βδομάδα πριν από τη μεγάλη παρέλαση, γίνεται η Παιδική Καρναβαλική Παρέλαση με τη συμμετοχή των μαθητών των δημοτικών σχολείων. Το βράδυ του τελευταίου Σαββάτου διοργανώνεται η Βραδινή Καρναβαλική Παρέλαση στην οποία συμμετέχουν οι καρναβαλιστές ντυμένοι με παλιότερες στολές και καταλήγουν στην Κεντρική Πλατεία όπου στήνεται ένα μεγάλο πάρτυ. Την επόμενη μέρα ξεκινάει από την είσοδο της πόλης η Μεγάλη Καρναβαλική Παρέλαση, η οποία καταλήγει στο Γήπεδο του Α.Ο. Ξάνθης μετά από μια διαδρομή 3 χλμ. και τελειώνει με ένα υπαίθριο πάρτυ των συλλόγων.
Την Καθαρά Δευτέρα ολοκληρώνονται οι εκδηλώσεις με την σκυτάλη να παίρνουν διάφορα χωριά του νομού Ξάνθης, όπως η Σταυρούπολη, ο Πολύσιτος και τα Άβδηρα με τοπικά έθιμα και δρώμενα.
Τελετή λήξης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο θεσμός κλείνει με την Τελετή Λήξης και το έθιμο της καύσης του ομοιώματος του Τζάρου στον ποταμό Κόσυνθο. Ο «Τζάρος» ή «Τζάρους» κατά τους κατοίκους της Ανατολικής Θράκης, ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοσή, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, ο Τζάρος καιγόταν στο κέντρο μιας αλάνας, πλατείας ή σε υψώματα, για να μην έχουν το Καλοκαίρι ψύλλους. Το έθιμο αυτό το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακώβ της Ανατολικής Θράκης και αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού, ο οποίος βρίσκεται κοντά στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου. Η ονομασία «Τζάρος» προέκυψε από τον ιδιόρρυθμο ήχο (τζ,τζ,τζ) που δημιουργούσε η καύση του θάμνου. Ένα φαντασμαγορικό σόου πυροτεχνημάτων ολοκληρώνει την τελετή.
Θέμα Καρναβαλιού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κάθε χρόνο ένα διαφορετικό θέμα επιλέγεται από το Κέντρο Πολιτισμού του Δήμου Ξάνθης και βάσει αυτού οι σύλλογοι δημιουργούν τις καρναβαλικές στολές. Η Βασίλισσα του Καρναβαλιού εκλέγεται μετά από διαγωνισμό και ψηφοφορία.
| Χρονιά | Θέμα | Βασίλισσα Καρναβαλιού |
|---|---|---|
| 2019 | Έρως Ανίκατε Μάχαν | Δήμητρα Μπαλιάκα |
| 2018 | Καρναβάλι των Χρωμάτων | Μαρία Δαλακούρα |
| 2017 | 4 Εποχές | Βάγια Χρυσού Ζέρβα |
| 2016 | Σαν Παλιό Σινεμά | Κωνσταντίνα Καρκάνη |
| 2015 | 50 Χρόνια Ξανθιώτικο Καρναβάλι | Άξια Ανδρεαδάκη |
| 2014 | Mundial Καρναβαλιού | Ευαγγελία Αραβανή |
| 2013 | Έτσι γλεντάμε κι ας λεν ότι χρωστάμε | Λάουρα Νάργες |
| 2012 | Τσίρκο η Ελλάς | Εμινέ Γεσίρ |
| 2011 | ΔΝΤ (Διεθνής Νομισματική Τρέλα) | Σάσα Μπάστα |
| 2010 | Καρναβάλι Ερωτευμένων | Δήμητρα Αλεξανδράκη |
| 2009 | Τα Παραμύθια της Γιαγιάς... Μια φορά και έναν καιρό | Κατερίνα Στικούδη |
Από το 2018 το Καρναβάλι της Ξάνθης, εκτός από την καθιερωμένη Βασίλισσα, έχει και Βασιλιά, τον «πειρατή» Παναγιώτη Γεωργίου. Επιπλέον, αποφασίστηκε η εκάστοτε Βασίλισσα να συνοδεύεται από πριγκίπισσες.
