Ναός Αρτέμιδος Βραυρωνίας

Ναός Αρτέμιδος Βραυρωνίας
	Από τα λίγα σωζόμενα μέρη του ιερού της Αρτέμιδος
Τοποθεσία	Ελλάδα
Περιοχή	Δήμος Σπατων-Αρτέμιδος
Συντεταγμένες	37.9259753,23.9935246
Είδος	ιερό αρχαιολογικού χώρου
Ιστορία
Υλικό	μάρμαρο
Περίοδοι	5ος αι. π.Χ.
Σημειώσεις
Ιστοσελίδα	odysseus.culture.gr
Αρχιτεκτονική
Αρχιτεκτονικοί ρυθμοί	δωρικού

Ο Ναός Αρτέμιδος Βραυρωνίας^{[σημ 1]} είναι ναός του αρχαιολογικού χώρου της Βραυρώνας. Χτίστηκε τον 5ο αιώνα και είναι δωρικού ρυθμού. ^[1]Ήταν και είναι από τους σημαντικότερους ιερούς και αρχαίους χώρους στην Αττική και ήταν χτισμένος σε υπόγειο ρεύμα του Ερασίνου ποταμού όπου βγαίνει νερό. Σήμερα σώζονται μόνο τα θεμέλια του ναού^[2]^[1] καθώς και κίονες της δωρικής στοάς του ιερού. Κατά την αρχαιότητα τελούνταν εκεί τα "Βραυρώνια", τελετή ευρέως γνωστή σε όλη την Αττική προς τιμήν της θεάς Άρτεμις.

Χρόνια αργότερα ο ναός χτίστηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών επί Πεισιστράτου (καταγωγή από Βραυρώνα). Εκείνος έχτισε το Βραυρώνιον εκεί κατά τον 6ο αιώνα.^[1] Στον ίδιο αυτό ναό λατρευόταν και η Ιφιγένεια καθώς σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν αυτή που μετέφερε το ξόανο (ξύλινο άγαλμα) της Άρτεμις από την Ταυρίδα στο χώρο που βρισκόταν ο ναός. Σε αυτό τη βοήθησε και ο αδερφός της ονόματι Ορέστης. ^[3]

Περιγραφή τελετουργικού

Στο ναό αυτό της Αρτέμιδος (Βραυρώνιον) κοριτσάκια ηλικίας 5 με 10 ετών έμεναν εκεί προσφέροντας κάποιες υπηρεσίες στη θεά. Ήταν για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Ονομάζονταν τα κορίτσια χαρακτηριστικά "άρκτοι" δηλαδή αρκούδες. Ο λόγος ήταν ότι τα παιδιά αυτά τα είχαν υποσχεθεί η μάνες τους πριν γεννηθούν στην Άρτεμη για να γεννηθούν γερά. Ως εκ τούτου εκείνη ήταν προστάτιδα των λεχώνων και τον επίτοκων.^[4] Όταν αυτά μεγάλωναν πιστευόταν ότι είχαν τη βοήθειά της σαν γίνονταν σύζυγοι.^{[σημ 2]}^[3] Ήταν γυμνές ή με κροκωτούς χιτώνες και στεφάνι στην κόμη. Βρίσκονταν τριγύρω από το βωμό και χόρευαν και αυτό γινόταν μέχρι την ωρίμανσή τους.

Το ξύλινο άγαλμα της Άρτεμις φυλούσαν στο εσωτερικό και του ναού της Ακρόπολης. Τοποθέτησαν και δεύτερο άγαλμα στο ιερό αυτό κατά τον 4ο αι. π.Χ. όπως ο Παυσανίας μας πληροφορεί. Αυτό ήταν έργο του πασίγνωστου γλύπτη Πραξιτέλη. Σώζεται σήμερα η κεφαλή του αγάλματος στο μουσείο της Ακρόπολης.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Βραυρώνας σχηματικά

Ιστορία

Αυτός ο συνοικισμός στη Βραυρώνα χρονολογείται κατά τη Νεολιθική εποχή. Βρισκόταν στα πλάγια του λόφου της περιοχής και φέρεται να είχε οχύρωση.^[5] Κατά τον ιστορικό Θουκυδίδη ο Θησέας τον ίδρυσε, όπως ίδρυσε και άλλες 12 πόλεις. ^{[σημ 3]}

Βρίσκεται στο απώγειό του κατά τη Μεσοελλαδική ως και πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή κατά τα έτη 2000 με 1600 π.Χ. Ύστερα κατά την πρώιμη αρχαϊκή και κλασσική εποχή εγκαθίστανται οι Φιλαΐδες. Η Ιφιγένεια όταν τέλεσε ιέρεια της Άρτεμις θάφτηκε στη Βραυρώνα και λατρευόταν μαζί με τη θεά ως προστάτιδες των νεογνών και των τοκετών. Η θεά Άρτεμις ήταν επίσης προστάτιδα της βλάστησης και του κυνηγιού. Το ιερό της στη Βραυρώνα έγινε ξακουστό για τα Βραυρώνια που γίνονταν εκεί και η γιορτή λάμβανε χώρα μέχρι το Βραυρώνιο στην Ακρόπολη κάθε τέσσερα με πέντε χρόνια.^[1] Το 1948 άρχισαν οι αρχαιολογικές έρευνες στο μέρος του ναού υπό την επίβλεψη του Ιωάννη Παπαδημητρίου.^[2]

Ακόμη υπήρξαν δυο άλλοι ναοί οι επωνομαζόμενοι "ιερά οικία" όπου ζούσαν οι ιερείς και το "ήριον" ή "κενήριον" που ήταν ο τάφος της Ιφιγένειας. Κατά τον 5ο αιώνα χτίστηκαν προπύλαια και αυλή σε σχήμα Π, ενώ τον 4ο αιώνα καταστράφηκε το μικρό ιερό της Ιφιγένειας.^[5]

Τα πιο παλιά ευρήματα δείχνουν ότι μέχρι τον 9ο αιώνα το ιερό της Βραυρώνας ήταν σε λειτουργία. Το άγαλμα της θεάς Άρτεμις δεν σώζεται και θεωρούταν έργο του Πραξιτέλη. Τον 5ο αιώνα όταν χτίστηκε ο ναός, χτίστηκε επίσης και "η στοά των άρκτων", που κύκλωνε σε σχήμα Π το ιερό της θεάς στα βόρεια του εξωτερικού χώρου του. Η στοά διέγραφε ένα ορθογώνιο που ήταν αυλή. Είναι χαρακτηριστικό των αγγείων ^{[σημ 4]} που βρέθηκαν από τις ανασκαφές, οι τελετές που γίνονταν προς τιμήν της θεάς. Στο μπροστινό μέρος του ναού υπήρχε ο βωμός, χώρος τελετών.

Ευρήματα ιερού Βραυρώνας

Είναι πολλά εκείνα που βρέθηκαν στο χώρο και αυτά είναι αγγεία με παραστάσεις, αγάλματα μικρών παιδιών επίσης με παραστάσεις και κοσμήματα. Είναι αξιόλογα δε, τα υφαντά-φορέματα των γυναικών που αναπαριστώνται.^[1]

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Ναός Αρτέμιδος Βραυρωνίας

Δείτε επίσης

Σημειώσεις

↑ Είναι το όνομά της έτσι, Άρτεμις Βραυρωνία.
↑ Είναι πιθανό η θεά Άρτεμις πριν πάρει ανθρώπινη μορφή και μείνει στον Όλυμπο, να ήταν αρκούδα σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία. Έτσι τα κορίτσια αυτά πήραν το εν λόγω όνομα κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο Βραυρώνιο.
↑ Κάποια στιγμή όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος έγινε απαγωγή των γυναικών της Αρτέμιδος από τους Πελασγούς της Λήμνου. Επιπλέον ο Ευριπίδης στην Ιφιγένεια εν Ταύροις παρουσιάζει ένα σκηνικό. Σε αυτό η θεά Αθηνά προειδοποιεί την κόρη του Αγαμέμνονα σχετικά με το χτίσιμο ενός ιερού της Άρτεμις στη Βραυρώνα. Εκεί θα είναι και ο τάφος της και θα κληρονομεί τα φορέματα άτυχων γυναικών της γέννας που πέθαναν. Κοντά λοιπόν στο ιερό της θεάς βρέθηκε ο τάφος της Ιφιγένειας.
↑ Πρόκειται για πήλινους κρατηρίσκους με διπλή λαβή που συνηθίζονταν στις λατρευτικές τελετές της Αρτέμιδος. Εκείνη εμφανιζόταν και ως Ταυροπόλος και ως Μουνιχία.

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 «Το ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα - Αρχαιολογία Online». Αρχαιολογία Online. https://www.archaiologia.gr/blog/issue/%CF%84%CE%BF-%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%AD%CE%BC%CE%B9%CE%B4%CE%BF%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B2%CF%81%CE%B1%CF%85%CF%81%CF%8E%CE%BD%CE%B1/. Ανακτήθηκε στις 2018-11-02.
↑ ^2,0 ^2,1 «Αρχαιολογικός χώρος Βραυρώνας». INTERNATIONAL PUBLICATIONS LTD (GR). Νοέμβριος 2013.
↑ ^3,0 ^3,1 «Βραυρώνια». Σαν Σήμερα .gr. https://www.sansimera.gr/articles/1193. Ανακτήθηκε στις 2018-11-01.
↑ «Το Ιερό της Αρτέμιδος Βραυρωνίας | Μουσείο Ακρόπολης». www.theacropolismuseum.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2018.
↑ ^5,0 ^5,1 Κλέαρχος Τσαουσίδης· Άλκης Πλατίδης· Βαγγέλης Αλκιβιάδης (επιμ.). ΕΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ Παιδεία. 3. Θεσσαλονίκη: ΜΑΛΛΙΑΡΗ. σελ. 187.

Βιβλιογραφικές πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Παιδεία

[1] Είναι το όνομά της έτσι, Άρτεμις Βραυρωνία.

[6] Είναι πιθανό η θεά Άρτεμις πριν πάρει ανθρώπινη μορφή και μείνει στον Όλυμπο, να ήταν αρκούδα σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία. Έτσι τα κορίτσια αυτά πήραν το εν λόγω όνομα κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο Βραυρώνιο.

[8] Κάποια στιγμή όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος έγινε απαγωγή των γυναικών της Αρτέμιδος από τους Πελασγούς της Λήμνου. Επιπλέον ο Ευριπίδης στην Ιφιγένεια εν Ταύροις παρουσιάζει ένα σκηνικό. Σε αυτό η θεά Αθηνά προειδοποιεί την κόρη του Αγαμέμνονα σχετικά με το χτίσιμο ενός ιερού της Άρτεμις στη Βραυρώνα. Εκεί θα είναι και ο τάφος της και θα κληρονομεί τα φορέματα άτυχων γυναικών της γέννας που πέθαναν. Κοντά λοιπόν στο ιερό της θεάς βρέθηκε ο τάφος της Ιφιγένειας.

[9] Πρόκειται για πήλινους κρατηρίσκους με διπλή λαβή που συνηθίζονταν στις λατρευτικές τελετές της Αρτέμιδος. Εκείνη εμφανιζόταν και ως Ταυροπόλος και ως Μουνιχία.

[:3-2] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 «Το ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα - Αρχαιολογία Online». Αρχαιολογία Online. https://www.archaiologia.gr/blog/issue/%CF%84%CE%BF-%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%AD%CE%BC%CE%B9%CE%B4%CE%BF%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B2%CF%81%CE%B1%CF%85%CF%81%CF%8E%CE%BD%CE%B1/. Ανακτήθηκε στις 2018-11-02.

[:1-3] 2,0 ^2,1 «Αρχαιολογικός χώρος Βραυρώνας». INTERNATIONAL PUBLICATIONS LTD (GR). Νοέμβριος 2013.

[:0-4] 3,0 ^3,1 «Βραυρώνια». Σαν Σήμερα .gr. https://www.sansimera.gr/articles/1193. Ανακτήθηκε στις 2018-11-01.

[5] «Το Ιερό της Αρτέμιδος Βραυρωνίας | Μουσείο Ακρόπολης». www.theacropolismuseum.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2018.

[:2-7] 5,0 ^5,1 Κλέαρχος Τσαουσίδης· Άλκης Πλατίδης· Βαγγέλης Αλκιβιάδης (επιμ.). ΕΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ Παιδεία. 3. Θεσσαλονίκη: ΜΑΛΛΙΑΡΗ. σελ. 187.

[σημ 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[σημ 2]

[5]

[σημ 3]

[σημ 4]