Μπουμπάνεσβαρ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μπουμπάνεσβαρ
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Μπουμπάνεσβαρ
20°15′52″N 85°49′41″E
ΧώραΙνδία
Διοικητική υπαγωγήKhordha district
Ίδρυση1948
Έκταση1.035 km²
Υψόμετρο45 μέτρα
Πληθυσμός837.737 (2011)
Ταχ. κωδ.751001
Τηλ. κωδ.0674
Ζώνη ώραςUTC+05:30
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Μπουμπάνεσβαρ είναι η πρωτεύουσα της ινδικής πολιτείας Οντίσα. Είναι η μεγαλύτερη πόλη στην Οντίσα και αποτελεί κέντρο οικονομικής και πολιτιστικής σημασίας στην Ανατολική Ινδία.

Μαζί με την παλιά πόλη, η περιοχή συχνά απεικονίζεται ιστορικά ως Εκάμρα Χέτρα (Πόλη του Ναού). Με τις ποικίλες πηγές πολιτιστικής κληρονομιάς παρουσιάζει σημαντικά στοιχεία ιερών πολιτιστικών τοπίων που έχουν εξελιχθεί με την υποστήριξη των διαθέσιμων φυσικών πόρων και πολιτιστικής ώθησης.[1]

Παρόλο που η σύγχρονη πόλη του Μπουμπάνεσβαρ ιδρύθηκε επισήμως μόνο το 1948, η ιστορία των περιοχών μέσα και γύρω από την σημερινή πόλη ανάγεται στον 3ο αιώνα π.Χ. και νωρίτερα. Είναι μείγμα ινδουιστικής, βουδιστικής και τζαϊνιστικής κληρονομιάς εμπλουτισμένο με μερικούς από τους καλύτερους ναούς Καλίνγκα. Με πολλούς ινδουιστικούς ναούς που χρονολογούνται από τον 6ο-13ο αιώνα μ.Χ., οι οποίοι καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα της αρχιτεκτονικής Καλίνγκα, το Μπουμπάνεσβαρ αναφέρεται συχνά ως "Ναός της Ινδίας". Με το Πούρι και το Κόναρκ σχηματίζει το Σουάρνα Τριμπούτζα ("Χρυσό Τρίγωνο"), οι οποίοι συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των δημοφιλέστερων τουριστικών προορισμών Ανατολική Ινδία.[2]

Το Μπουμπάνεσβαρ αντικατέστησε το Κουτάκ ως πρωτεύουσα της πολιτείας στις 19 Αυγούστου 1949, 2 χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Ινδίας από τη Βρετανία. Η σύγχρονη πόλη σχεδιάστηκε από το Γερμανό αρχιτέκτονα Ότο Κενιξμπέργκερ το 1946. Μαζί με τις πόλεις Τζαμσεντπούρ και Τσαντίγκαρ, ήταν μία από τις πρώτες σχεδιασμένες πόλεις στη σύγχρονη Ινδία. Το Μπουμπάνεσβαρ και το Κουτάκ αναφέρονται συχνά ως «δίδυμες πόλεις του Οντίσα». Η μητροπολιτική περιοχή που σχηματίζουν είχε πληθυσμό 1.7 εκατομμύρια κατοίκων το 2011.[3] Είναι κόμβος πληροφορικής της χώρας.

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα Μπουμπάνεσβαρ (ଭୁବନେଶ୍ୱର) προέρχεται από το Τριμπουμπάνεσβαρ (ତ୍ରିଭୁବନେଶ୍ୱର). Κυριολεκτικά σημαίνει ο Κύριος (Εσβάρ) του Τρίτου Κόσμου (Τριμπουμπάν), αναφερόμενος στον Σίβα.[4]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ερείπια της αρχαίας πόλης Σισουπαλγκάρ, στα περίχωρα του Μπουμπάνεσβαρ, η οποία χρονολογείται από τον 3ο αιώνα π.Χ.
Inscription on rock in Brahmi language
Οι επιγραφές Χαθιγκούμφα στις σπηλιές Ουνταγιαγκίρι και Χανταγκίρι κοντά στο Μπουμπάνεσβαρ

Ο θεμέλιος λίθος της σύγχρονης πόλης του Μπουμπάνεσβαρ τοποθετήθηκε το 1948, αν και οι περιοχές μέσα και γύρω από την πόλη έχουν ιστορία που χρονολογείται από τον 1ο αιώνα π.Χ. ή νωρίτερα.[5]

Το Νταούλι, κοντά στο Μπουμπάνεσβαρ, ήταν ο τόπος του πολέμου Καλίνγκα (262-261 π.Χ.), στον οποίο ο αυτοκράτορας Ασόκα των Μαουρύα εισέβαλε και προσάρτησε την Καλίνγκα.[5] Ένα από τα πληρέστερα κείμενα του αυτοκράτορα Ασόκα, χρονολογείται μεταξύ του 272-236 π.Χ., παραμένει σκαλισμένο σε βράχο 8 χιλιομέτρων στα νοτιοδυτικά της σύγχρονης πόλης.[6] Μετά την παρακμή της αυτοκρατορίας των Μαουρύα, η περιοχή τέθηκε υπό την εξουσία της δυναστείας των Μαχαμεγκαβάνα. Ο Χαραβέλα είναι ο πιο γνωστός κυβερνήτης τους. Η επιγραφή Χαθιγκούμφα βρίσκεται στις σπηλιές Ουνταγιαγκίρι και Χανταγκίρι κοντά στο Μπουμπάνεσβαρ. Η περιοχή κυβερνήθηκε στη συνέχεια από πολλές δυναστείες, όπως οι Σαταβαχάνα, Γκούπτα και Μαθάρα.[5]

Τον 7ο αιώνα, η δυναστεία Σομαβάμσι ή Κεσάρι καθιερώθηκε στην περιοχή και δημιούργησε αρκετούς ναούς. Μετά τους Κεσάρι, οι Ανατολικοί Γκάνγκα κυριάρχησαν στην περιοχή Καλίνγκα μέχρι τον 14ο αιώνα μ.Χ. Η πρωτεύουσα Καλινγκαναγκάρ βρίσκεται στην σημερινή περιοχή του Μπουμπάνεσβαρ. Μετά από αυτούς, ο Μουκούντα Ντέβα της δυναστείας Μπόι - ο τελευταίος Ινδουιστής αρχηγός της περιοχής μέχρι τους Μαράτα, ανέπτυξε διάφορα θρησκευτικά κτίρια στην περιοχή.[5] Οι περισσότεροι παλαιότεροι ναοί στο Μπουμπάνεσβαρ χτίστηκαν μεταξύ του 8ου και του 12ου αιώνα, υπό την επιρροή των Σάιβα. Ο ναός Ανάντα Βασουντέβα είναι ο μοναδικός παλιός ναός του Βισνού στην πόλη.[7] Το 1568, η αφγανική δυναστεία Καρράνι απέκτησε τον έλεγχο της περιοχής. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας τους, οι περισσότεροι ναοί και άλλες δομές καταστράφηκαν ή παραμορφώθηκαν.[5]

Τον 16ο αιώνα, η περιοχή βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Μογγολικής αυτοκρατορίας της Ινδίας (Μουγκάλ). Οι Μαράτα, οι οποίοι διαδέχτηκαν τους Μουγκάλ στα μέσα του 18ου αιώνα, ενθάρρυναν το προσκύνημα στην περιοχή. Το 1803, η περιοχή πέρασε στη Βρετανία και ήταν μέρος της Προεδρίας της Βεγγάλης (μέχρι το 1912), της επαρχίας Μπιχάρ και Ορίσα (1912-1936) και της επαρχίας Ορίσα (1936-1947).[5] Η πρωτεύουσα της επαρχίας Ορίσα ήταν το Κουτάκ, η οποία ήταν ευάλωτη στις πλημμύρες και υπέφερε από περιορισμούς χώρου. Εξαιτίας αυτού, στις 30 Σεπτεμβρίου 1946, εισήχθη πρόταση για τη μετακίνηση της πρωτεύουσας σε νέα πρωτεύουσα. Μετά την ανεξαρτησία της Ινδίας, το θεμέλιο της νέας πρωτεύουσας τοποθετήθηκε από τον πρωθυπουργό Τζαβαχαρλάλ Νεχρού στις 13 Απριλίου 1948.[5]

Το όνομα της νέας πρωτεύουσας προέρχεται από το "Τριμπουμπάνεσβαρ" ή "Μπουμπάνεσβαρ" (κυριολεκτικά "Άρχοντας της Γης"), όνομα του Σίβα. Είναι η θεότητα του ναού Λινγκαράτζα.[4] Η νομοθετική συνέλευση της Ορίσσα μεταφέρθηκε από το Κουτάκ στο Μπουμπάνεσβαρ το 1949.[5] Το Μπουμπάνεσβαρ χτίστηκε ως σύγχρονη πόλη, σχεδιασμένη από τον Γερμανό αρχιτέκτονα Όττο Κενιξμπέργκερ με μεγάλους δρόμους, κήπους και πάρκα.[8] Αν και μέρος της πόλης ακολούθησε το σχέδιο, η πόλη εξαπλώθηκε ταχύτατα τις επόμενες δεκαετίες, υπερβαίνοντας τη διαδικασία σχεδιασμού.[9] Σύμφωνα με την πρώτη απογραφή της ανεξάρτητης Ινδίας, που ελήφθη το 1951, ο πληθυσμός της πόλης ήταν μόλις 16.512 άτομα. Από το 1952 έως το 1979, διοικούνταν από ένα ναγκάρ παντσαγιάτ. Ο δήμος του Μπουμπάνεσβαρ ιδρύθηκε μόλις στις 12 Μαρτίου 1979. Στην απογραφή του 1991, ο πληθυσμός του Μπουμπάνεσβαρ αυξήθηκε σε 411.542 άτομα. Ως εκ τούτου, στις 14 Αυγούστου 1994 ιδρύθηκε η Δημοτική Επιχείρηση του Μπουμπάνεσβαρ.[5]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ποταμός Ντάγια στους πρόποδες του Νταούλι

Το Μπουμπάνεσβαρ βρίσκεται στην περιοχή Χόρντα της Οντίσα.[10] Βρίσκεται στις ανατολικές παράκτιες πεδιάδες, κατά μήκος του άξονα των Ανατολικών Γκατ.[11] Βρίσκεται σε υψόμετρο 45 μέτρων.[11] Βρίσκεται νοτιοδυτικά του ποταμού Μαχανάντι που σχηματίζει το βόρειο όριο της μητροπολιτικής περιοχής του Μπουμπάνεσβαρ, μέσα στο δέλτα του.

Άποψη του Μπουμπάνεσβαρ από τον λόφο Χανταγκίρι

Η πόλη οριοθετείται από τον ποταμό Ντάγια στα νότια και τον ποταμό Κουαχάι στα ανατολικά.[11] Το καταφύγιο άγριας ζωής Τσάντακα και ο ζωολογικός κήπος Ναντάνκαναν βρίσκονται στο δυτικό και βόρειο τμήμα του Μπουμπάνεσβαρ, αντίστοιχα.[8]

Το Μπουμπάνεσβαρ χωρίζεται τοπογραφικά σε δυτικά όρη και ανατολικές πεδιάδες, με λόφους στα δυτικά και βόρεια μέρη.[11] Η λίμνη Κάντζια στα βόρεια προάστια προσφέρει πλούσια βιοποικιλότητα και είναι υγρότοπος εθνικής σημασίας.[12] Τα εδάφη του Μπουμπάνεσβαρ αποτελούνται από 65% λατερίτη, το 25% είναι αλλουβιακά εδάφη και το 10% είναι ψαμμίτης.[13] Το Γραφείο Ινδικών Προτύπων τοποθετεί την πόλη στη σεισμική ζώνη 3 σε μια κλίμακα που κυμαίνεται από το 1 έως το 4 κατά σειρά αυξανόμενης ευαισθησίας σε σεισμούς.[14] Το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών αναφέρει ότι υπάρχει "πολύ υψηλός κίνδυνος βλάβης" από ανέμους και κυκλώνες.[14] Ο κυκλώνας του 1999 προκάλεσε μεγάλες ζημιές σε κτίρια, την υποδομή της πόλης και σκότωσε πολλά άτομα.[15][16] Οι πλημμύρες στις περιοχές χαμηλού υψομέτρου έχουν γίνει κοινές λόγω μη προγραμματισμένης ανάπτυξης.[13][17]

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

A one storied building with decorative plants and landscaping around it
Το Μετεωρολογικό Κέντρο του Μπουμπάνεσβαρ

Το Μπουμπάνεσβαρ έχει τροπικό κλίμα σαβάνας, το οποίο έχει την συντομογραφία Aw σύμφωνα με την κλιματική ταξινόμηση Κέππεν. Η ετήσια μέση θερμοκρασία είναι 27.4 °C και οι μηνιαίες μέσες θερμοκρασίες είναι 22-32 °C.[18] Τα καλοκαίρια (Μάρτιος έως Ιούνιος) είναι ζεστά και υγρά, όπου οι χαμηλές θερμοκρασίες φτάνουν τους 30 °C. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι μέγιστες θερμοκρασίες συχνά υπερβαίνουν τους 40 °C σε ξηρές περιόδους τον Μάιο και τον Ιούνιο.[18] Ο χειμώνας διαρκεί μόνο περίπου δέκα εβδομάδες. Τότε, τα εποχιακά χαμηλά βυθίζονται στους 15-18 °C τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο. Ο Μάιος είναι ο ζεστότερος μήνας, όταν οι ημερήσιες θερμοκρασίες κυμαίνονται στους 32-42 °C. Ο Ιανουάριος, ο ψυχρότερος μήνας, έχει θερμοκρασίες που κυμαίνονται στους 15-28 °C. Η υψηλότερη καταγραφείσα θερμοκρασία φτάνει τους 45 °C και η χαμηλότερη είναι 12 °C.[18]

Οι βροχές φέρνονται από το τμήμα του κόλπου της Βεγγάλης του νοτιοδυτικού καλοκαιρινού μουσώνα[19] χτυπούν το Μπουμπάνεσβαρ από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο, παρέχοντας το μεγαλύτερο μέρος της ετήσιας βροχόπτωσης των 1.542 χιλιοστόμετρων. Η μεγαλύτερη μηνιαία βροχόπτωση που φτάνει τα 330 χιλιοστόμετρα εμφανίζεται τον Αύγουστο.[18]

Κλιματικά δεδομένα Μπουμπάνεσβαρ
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) 35.8 42.7 42.0 45.0 46.5 46.3 41.3 37.4 37.9 36.6 37.6 33.6 46,5
Μέση Μέγιστη °C (°F) 28.7 31.4 34.9 36.9 37.2 35.3 32.2 31.6 32.1 32.2 30.4 28.4 32,6
Μέση Μηνιαία °C (°F) 22.2 25.1 28.6 30.9 31.7 30.7 28.7 28.4 28.5 27.6 24.9 22.0 27,4
Μέση Ελάχιστη °C (°F) 15.6 18.7 22.2 25.0 26.2 26.1 25.2 25.1 24.8 23.0 19.4 15.6 22,2
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) 8.6 9.6 14.6 17.0 15.0 16.8 20.0 18.4 18.5 16.1 9.7 9.1 8,6
Υετός mm (ίντσες) 4 27 28 26 67 209 317 389 241 127
(5) 		48 9 1,492
% υγρασίας 60 61 63 66 66 74 83 85 83 76 66 60 70,3
Μέσες ημέρες βροχόπτωσης 0.4 2.3 2.8 3.1 5.1 12.0 18.0 19.1 14.6 8.8 2.1 0.7 89
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας 253.4 234.0 237.8 238.8 242.9 140.7 107.2 128.6 150.8 221.8 217.5 255.0 2.428,5
Πηγή #1: NOAA (1971–1990)[20]
Πηγή #2: Ινδική Μετεωρολογική Υπηρεσία[21]

Δημογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός της πόλης ήταν 837.737 άτομα, ενώ η μητροπολιτική περιοχή είχε πληθυσμό 881.988 κατοίκων[22] Σύμφωνα με το Ινδικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας στο Χαραγκπούρ, το αστικό συγκρότημα Μπουμπάνεσβαρ-Κουτάκ είχε έκταση 721.9 τ.χλμ. και πληθυσμό 1.9 εκατομμυρίων κατοίκων το 2008.[23] Στην απογραφή του 2011, καταγράφηκαν 445.233 άνδρες και 392.504 γυναίκες.

Αλφαβητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αλφαβητισμός ανδρών ανερχόταν στο 95.69%, ενώ ο αλφαβητισμός των γυναικών ανερχόταν στο 90.26%. Περίπου 75.237 κάτοικοι ήταν κάτω των έξι ετών. Το ποσοστό αλφαβητισμού του Μπουμπάνεσβαρ είναι 93.15%, σημαντικά μεγαλύτερο από τον εθνικό μέσο όρο του 74.04%.[24]

Γλώσσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κύρια γλώσσα που ομιλείται στην πόλη είναι η Όντια, ωστόσο τα αγγλικά και τα Χίντι είναι κατανοητά από τους περισσότερους κατοίκους. Αν και οι Όντια αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία, στην πόλη υπάρχουν και μετανάστες από το Μπιχάρ, τη Δυτική Βεγγάλη και το Τζαρκάντ. Η ανάπτυξη της πληροφορικής και του τομέα της εκπαίδευσης στο Μπουμπάνεσβαρ άλλαξε το δημογραφικό προφίλ της πόλης.

Πανοραμική άποψη του Ναού Μουκτεσβάρα

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Das, Piyush (2016). Memory of a Stream: Gandhabati, Sacred Cultural Landscape of Ekamara Kshetra (Bhubaneswar). New Delhi: Copal Publishing. σελ. 42. ISBN 978-9383419401. 
  2. ↑ Ramesh Prasad Mohapatra, Archaeology in Orissa, Vol I, Page 47, B. R. Publishing Corporation, Delhi, 1986, (ISBN 81-7018-346-4)
  3. ↑ Preface of the Comprehensive Development Plan for the Bhubaneswar-Cuttack Urban Complex
  4. ↑ 4,0 4,1 Kalia, Ravi (1994). Bhubaneswar: From a Temple Town to a Capital City. SIU Press. σελ. 3. ISBN 9780809318766. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 Nab Kishore Behura· Ramesh P. Mohanty (2005). Urbanisation, Street Children, and Their Problems. Discovery. σελίδες 17–21. ISBN 978-81-7141-924-1. 
  6. ↑ History, Religion and Culture of India. P.180. S. Gajrani
  7. ↑ Bengal District Gazetteer: Puri. P.242. L.S.S. O'Malley
  8. ↑ 8,0 8,1 «Perspective Plan – VISION 2030 and Comprehensive Development Plan for Bhubaneswar – Cuttack Urban Complex: A Concept Paper» (PDF). Urban Development Department, Government of Odisha. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 2 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2012. 
  9. ↑ Kalia, Ravi. «Modernism, modernization and post‐colonial India: a reflective essay». Planning Perspectives, Volume 21, Number 2, Number 2/April 2006, pp. 133–156(24). Routledge, part of the Taylor & Francis Group. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2015. 
  10. ↑ Swain et al., S. «Development of an ARIMA Model for Monthly Rainfall Forecasting over Khordha District, Odisha, India». Recent Findings in Intelligent Computing Techniques (Advances in Intelligent Systems and Computing 708: 325-331). doi:10.1007/978-981-10-8636-6_34. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-10-8636-6_34/?part=1. Ανακτήθηκε στις 10 December 2018. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 «City Development Plan: Bhubaneswar» (PDF). JNNURM, Government of India. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 16 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2012. 
  12. ↑ «Kanjia lake outlet faces threat of being clogged». The Hindu. 9 June 2009. http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/article252862.ece. Ανακτήθηκε στις 14 December 2012. 
  13. ↑ 13,0 13,1 «Mainstreaming institutionalization of disaster risk reduction» (PDF). Local Governance Network. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2012. 
  14. ↑ 14,0 14,1 «Hazard profiles of Indian districts» (PDF). National Capacity Building Project in Disaster Management. UNDP. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Μαΐου 2006. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2006. 
  15. ↑ Sahoo, Himangshu (3 November 1999). «Bhubaneswar resembles battlezone». Indian Express. http://www.expressindia.com/ie/daily/19991103/ige03054.html. Ανακτήθηκε στις 14 December 2012. 
  16. ↑ Goldenberg, Suzanne (1 November 1999). «Cyclone kills hundreds in India». The Guardian. https://www.theguardian.com/world/1999/nov/01/naturaldisasters.weather1. Ανακτήθηκε στις 14 December 2012. 
  17. ↑ «Incessant rain inundates Bhubaneswar, Cuttack». Times of India. 20 July 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-06-17. https://web.archive.org/web/20130617035151/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-07-20/bhubaneswar/29794248_1_water-logging-heavy-rain-incessant-rain. Ανακτήθηκε στις 14 December 2012. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 «Weatherbase entry for Bhubaneswar». Canty and Associates LLC. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2012. 
  19. ↑ Khichar, M. L.; Niwas, R. (14 July 2003). «Know your monsoon». The Tribune (Chandigarh, India). http://www.tribuneindia.com/2003/20030714/agro.htm#2. Ανακτήθηκε στις 9 June 2007. 
  20. ↑ «Bhubaneshwar Climate Normals 1971–1990». National Oceanic and Atmospheric Administration. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2012. 
  21. ↑ «Extremes of India» (PDF). Indian Meteorological Department. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 21 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2015. 
  22. ↑ «Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above» (PDF). Census of India, Government of India. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2011. [νεκρός σύνδεσμος]
  23. ↑ «Comprehensive development plan for Bhubaneswar–Cuttack Urban Complex» (PDF). Government of Odisha. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2012. 
  24. ↑ «State of literacy» (PDF). Directorate of Census, Government of India. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2011. 
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μπουμπάνεσβαρ&oldid=9728524"