Μνημείο του Γκρούνβαλντ

Μνημείο του Γκρούνβαλντ
Είδος	γλυπτό
Γεωγραφικές συντεταγμένες	50°3′59″N 19°56′32″E
Διοικητική υπαγωγή	Κρακοβία
Τοποθεσία	Jan Matejko Square in Kraków
Χώρα	Πολωνία
Ύψος	24 μέτρα
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 50°3′59.10″N 19°56′31.70″E / 50.0664167°N 19.9421389°E / 50.0664167; 19.9421389

Το Μνημείο του Γκρούνβαλντ (πολωνικά: Pomnik Grunwaldzki) είναι έφιππος ανδριάντας του βασιλιά της Πολωνίας Βλαδίσλαου Β΄ Γιαγκέλο (1352–1434), που βρίσκεται στην Πλατεία Ματέικο στην Παλιά Πόλη της Κρακοβίας και το οποίο κατασκευάστηκε το 1910 για να τιμήσει την επέτειο της 50ης επετείου της Μάχης του Γκρούνβαλντ. Καταστράφηκε το 1939 από τους Γερμανούς Ναζί και ανακατασκευάστηκε το 1976 σύμφωνα με το έργο του Μάριαν Κονιέτσνι.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μνημείο σχεδιάστηκε από τον Πολωνό γλύπτη Αντόνι Βιβούλσκι και τον Φραντσίσεκ Μπλακ και χρηματοδοτήθηκε από τον διάσημο πιανίστα και μελλοντικό πρωθυπουργό της Πολωνίας, Ιγκνάτσι Γιαν Παντερέφσκι. Ήθελε να εορτάσει την 500ή επέτειο της νικηφόρας Μάχης του Γκρούνβαλντ μεταξύ της Πολωνίας και του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας εναντίον των Τεύτονων Ιπποτών στις 15 Ιουλίου 1410.^[2] Αρχικά, υπήρξε διαμάχη για το πού θα τοποθετηθεί το μνημείο και προτάθηκαν διάφορες τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένης της πλατείας του Αγίου Πνεύματος (Plac Św. Ducha) που υποστηρίχθηκε από τον Παντερέφσκι, την πλατεία μπροστά από την Εκκλησία του Αγίου Βερνάρδου και την Πλατεία Ματέικο. Τελικά, η τελευταία επιλογή επιλέχθηκε εν μέρει χάρη για τη στενή γειτνίασή της με τα αμυντικά τείχη της Κρακοβίας, τα οποία αντανακλούσαν στην εμφάνισή τους την πρώιμη εποχή των Γιαγκελόνων. Ο ακρογωνιαίος λίθος για το μνημείο τέθηκε τον Απρίλιο του 1910. Το έργο πραγματοποιήθηκε με μυστικότητα στον Αυστριακό Διαμελισμό και ακόμη και ο ίδιος ο Βιβούλσκι δεν γνώριζε τον τελικό σκοπό του έργου όταν εργαζόταν στις λεπτομέρειες του μνημείου. Ο γρανίτης που αποκτήθηκε για την κατασκευή του βάθρου προήλθε από το λατομείο Βανεβίκ στη Σουηδία, που ανήκε στη γαλλική εταιρεία Le Granite από το Αμπανβίλ. Ο Βιβούλσκι εργάστηκε στο άγαλμα του Βασιλιά Γιαγκέλο κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι, αλλά το έργο διακόπηκε προσωρινά λόγω της ξαφνικής ασθένειας του γλύπτη. Οι φιγούρες που εμφανίζονται στο μνημείο χυτεύτηκαν σε μπρούτζο από τη γαλλική εταιρεία Malleset. Στη συνέχεια, τα γλυπτά μεταφέρθηκαν με τρένο από τη Γαλλία μέσω της Ελβετίας στην Κρακοβία. Το συνολικό κόστος του έργου υπολογίζεται σε 500.000 κορώνες Αυστροουγγαρίας.^[3]^[4]

Τα επίσημα και τελετουργικά εγκαίνια του μνημείου έγιναν στις 15 Ιουλίου 1910. Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου του Γκρούνβαλντ παρακολούθησαν 150.000 θεατές και πολλοί εξέχοντες αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Στρατάρχη της Γαλικίας (και ενός de facto πρωθυπουργού) Στανίσουαφ Μάρτσιν Μπαντένι, του δήμαρχου της Κρακοβίας Γιούλιους Λέο και του χορηγού του μνημείου Ιγκνάτσι Γιαν Παντερέφσκι.^[5]

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το μνημείο καταστράφηκε συστηματικά από τους Γερμανούς Ναζί από τον Νοέμβριο του 1939 έως τον Απρίλιο του 1940. Το βάθρο του μνημείου ανατινάχθηκε με χρήση δυναμίτη ενώ τα χάλκινα αγάλματα λεηλατήθηκαν και μεταφέρθηκαν στη Γερμανία. Στις 28 Ιανουαρίου 1945 αποφασίστηκε η ανακατασκευή του μνημείου. Στο χώρο όπου βρισκόταν το μνημείο τοποθετήθηκαν ογκόλιθοι γρανίτη που ανακτήθηκαν από το αρχικό μνημείο. Το 1972, ιδρύθηκε μια ειδική επιτροπή, στόχος της οποίας ήταν η ανακατασκευή του Μνημείου του Γκρούνβαλντ, γνωστή ως Komitet Odbudowy Pomnika Grunwaldzkiego (Επιτροπή για την Ανοικοδόμηση του Μνημείου του Γκρούνβαλντ). Βασισμένος σε ένα μικροσκοπικό μοντέλο του αρχικού μνημείου που φυλάσσεται από το Ιστορικό Μουσείο της Κρακοβίας, καθώς και σε προπολεμικές φωτογραφίες, ο καλλιτέχνης Μάριαν Κονιέτσνι πραγματοποίησε την ανακατασκευή του μνημείου. Ο γρανίτης ελήφθη από την περιοχή της Σκλάρσκα Πορέμπα και οι φιγούρες χυτεύτηκαν σε μπρούτζο στο Γκλιβίτσε. Στις 16 Οκτωβρίου 1976, το Μνημείο του Γκρούνβαλντ εγκαινιάστηκε ξανά επίσημα.^[6] Μπροστά από το μνημείο, βρισκόταν ένας Τάφος του Άγνωστου Στρατιώτη με μια συμβολική μαρμάρινη πλάκα σχεδιασμένη από τον Βίκτορ Ζιν.^[7]^[8]^[9]

Στις 10 Σεπτεμβρίου 2010, πραγματοποιήθηκε στην Κρακοβία μια τελετουργική αναπαράσταση των γεγονότων που σχετίζονται με τα εγκαίνια του μνημείου, καθώς και εορτασμοί για τα 600 χρόνια από τη μάχη και τα 100 χρόνια από την κατασκευή του μνημείου. Το 2016, το Μνημείο του Γκρούνβαλντ υποβλήθηκε σε εκτεταμένη ανακαίνιση και καθαρισμό.^[10]

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μνημείο έχει ύψος 24 μέτρα και στην κορυφή του βρίσκεται ένα έφιππο άγαλμα του Βασιλιά Βλαδίσλαου Β΄ Γιαγκέλο. Ο βασιλιάς κρατά το χαλινάρι στο αριστερό του χέρι και ένα ξίφος στο δεξί του χέρι. Στην μπροστινή πλευρά του μνημείου υπάρχει ένα άγαλμα του Μεγάλου Δούκα της Λιθουανίας Βυτάουτας, στα πόδια του οποίου βρίσκεται η μορφή του πεσόντος στη μάχη Μεγάλου Μαγίστρου των Τεύτονων Ιπποτών Ούλριχ φον Γιούνγκινγκεν. Στην ανατολική πλευρά απεικονίζεται ένας Πολωνός ιππότης και ο υπηρέτης του ο οποίος συλλέγει τα εγκαταλειμμένα τευτονικά πανό. Στη δυτική πλευρά υπάρχει ένας Λιθουανός πολεμιστής που φυσά το κέρας και οδηγεί έναν αιχμάλωτο Τεύτονα ιππότη. Στη βόρεια πλευρά απεικονίζεται ένας χωρικός που πετάει συμβολικά τα δεσμά της υποδούλωσης.