Μιχάλης Μπεζεντάκος
| Μιχάλης Μπεζεντάκος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1908 Μυρσίνη Λακωνίας |
| Θάνατος | 1938 Μόσχα |
| Ψευδώνυμο | Μπενδάς |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά Ρωσικά |
| Σπουδές | Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | εργάτης |
Ο Μιχάλης Μπεζεντάκος (στην ΕΣΣΔ Γκεόργκι Κονσταντίνοβιτς Μπέντας, ρωσικά: Георгий Константинович Бендас, 1908, Μάνη - 11 Απριλίου 1938, σκοπευτήριο Μπούτοβο, Όμπλαστ της Μόσχας, ΡΣΟΣΔ, ΕΣΣΔ), γνωστός και με το ψευδώνυμο Μπενδάς, ήταν Έλληνας εργάτης και ιστορικό μέλος του ΚΚΕ.
Βιογραφικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα νεανικά χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μιχάλης Μπεζεντάκος γεννήθηκε το 1908[1] ή το 1912 στην Πάνιτσα Γυθείου στη Μάνη.[2] Ήταν το 5ο από τα 7 συνολικά παιδιά της οικογένειάς του. Σε μικρή ηλικία μετακόμισε με την οικογένειά του στα Ταμπούρια του Πειραιά. Δούλευε σαν εργάτης – τεχνίτης σε ένα εργοστάσιο βελονοποιίας στον Πειραιά και εντάχθηκε στο εργατικό κίνημα. Από πολύ νωρίς ενστερνίστηκε την κομμουνιστική ιδεολογία και στην αρχή εντάχθηκε στον χώρο των τροτσκιστών. Ο Μπεζεντάκος έγινε μέλος του ΚΚΕ το 1929 ή το 1931 μέσα στη φυλακή[3] αφού αποχώρησε από την τροτσκιστική ομάδα των Αρχειομαρξιστών.[2]
Η σύλληψη του Μπεζεντάκου για ανθρωποκτονία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μιχάλης Μπεζεντάκος είχε συλληφθεί για το φόνο του αστυφύλακα Γυφτοδημόπουλου που έγινε την 1-8-1931 σε συμπλοκή της αστυνομίας με διαδηλωτές στη Δραπετσώνα. Η Κομμουνιστική Διεθνής(ΚΔ) είχε ορίσει την 1η Αυγούστου πανευρωπαϊκή αντιπολεμική-αντιφασιστική μέρα, με αφορμή την κήρυξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου την 1-8-1914. Η κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου είχε απαγορεύσει οποιαδήποτε συγκέντρωση για εκείνη τη μέρα. Παρόλη την απαγόρευση στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και σε πολλές άλλες πόλεις της Ελλάδας έγιναν συγκεντρώσεις και ειρηνικές διαδηλώσεις.[4] Στη Δραπετσώνα έγινε εκείνη τη μέρα αντιπολεμική-αντιφασιστική συγκέντρωση σε ένα καφενείο και η αστυνομία προσπάθησε να τη διαλύσει. Ακολούθησαν εκτεταμένα επεισόδια και συλλήψεις. Η αστυνομία συνέλαβε το στέλεχος του ΚΚΕ Κώστα Σαρίκα και ο Γυφτοδημόπουλος τον οδηγούσε στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής.
Ο Μπεζεντάκος με μια ομάδα διαδηλωτών προσπάθησαν να τον ελευθερώσουν και ο Γυφτοδημόπουλος πυροβόλησε εναντίον τους. Ο Μπεζεντάκος τότε έχασε την ψυχραιμία του, έβγαλε το περίστροφό του και πυροβόλησε τον Γυφτοδημόπουλο που έπεσε νεκρός.[5] Ο Μπεζεντάκος στη συνέχεια εξαφανίστηκε από τον τόπο του εγκλήματος.
Οι αρχές κατηγόρησαν για τη δολοφονία αυτή τον Μιχάλη Μπεζεντάκο. Στην σύγκρουση εκτός των Μπεζεντάκου και Σαρίκα παρευρίσκονταν και οι : Εμμανουήλ Βοσνάκης, Μόσχος Δουλγέρης, Γ. Καλογερίδης, Λ. Δημητριάδης και Αβραάμ Δερβίσογλου που συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για ανθρωποκτονία. Ο Μιχάλης Μπεζεντάκος που ως τότε κρύβονταν σε σκηνή στην περιοχή Μαγκουφάνα (Μαρούσι) συνελήφθη μερικές μέρες αργότερα. Στις ανακρίσεις που έγιναν, ο Μπεζεντάκος ομολόγησε ότι αυτός πυροβόλησε τον Γυφτοδημόπουλο και αντέκρουσε τους ισχυρισμούς της αστυνομίας ότι και άλλοι από τους συλληφθέντες είχαν πυροβολήσει τον αστυνομικό, αναλαμβάνοντας πλήρως όλη την ευθύνη.[5]
Μετά τη σύλληψή του μεταφέρθηκε στις φυλακές Συγγρού για να δικαστεί για ανθρωποκτονία τον Απρίλη του 1932.
Απόδραση από τις Φυλακές Συγγρού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ αποφασίζει τότε την απόδραση του. Με διασυνδέσεις που έχει το Κόμμα φροντίζει να μεταφέρει τον Μπεζεντάκο στο κελί του Νεφελούδη και του Μαρμαρέλη. Ο Μπεζεντάκος ξεκινά να προσποιείται τον άρρωστο στα προσκλητήρια και μένει κουκουλωμένος στο στρώμα του. Τρώει ελάχιστα και ζητάει νερό το οποίο ρίχνει κάθε μέρα 2 με 3 φορές σε ένα ήδη μουχλιασμένο σημείο στον τοίχο του μπάνιου. Αργότερα η οργάνωση του ΚΚΕ του προμηθεύει και εργαλεία για να τρυπήσει τον τοίχο. Στις 4/3/1932 ο Μπεζεντάκος δεν εμφανίζεται στο προσκλητήριο. Οι φύλακες ήδη γνωρίζουν ότι είναι άρρωστος και δεν ασχολούνται περισσότερο μαζί του. Ο ίδιος βρίσκεται κλεισμένος στο μπάνιο και μετά το προσκλητήριο ξεκινά αργά και μεθοδικά να γκρεμίζει τον τοίχο. Παράλληλα, στο κελί κάτω από τα σκεπάσματα έχουν στοιβαχτεί κούτσουρα στο σχήμα του ανθρώπινου σώματος για παραπλάνηση. Τη νύχτα της 4ης προς 5η ο τοίχος έχει τρυπήσει και ο Μπεζεντάκος πηδά στο κενό. Από κάτω τον περιμένουν μέλη του ΚΚΕ που τον μεταφέρουν σε ασφαλές σπίτι όπου κρύβεται μέχρι να αναρρώσει από χτύπημα στο κεφάλι που του προκάλεσε η πτώση κατά την απόδραση. Στις 10 το άλλο πρωί ένας φύλακας εντοπίζει την τρύπα του μπάνιου και μετά το προσκλητήριο αντιλαμβάνονται και την απόδραση του Μπεζεντάκου.[6]
Ακολουθούν, όπως λέει και το τραγούδι που η απόδραση αυτή ενέπνευσε στο λαό, χαμός από τηλεγραφήματα, έρευνες και ανακρίσεις. Ο Νεφελούδης και ο Μαρμαρέλης ανακρίνονται και τους επιβάλλεται μια παράταση της ποινής τους κατά 2 μήνες για συνέργια. Από τους δεσμοφύλακες τιμωρήθηκε ο φύλακας Πέτρος Κυριακόγγονας με έξι μήνες εκτός υπηρεσίας για βαριά αμέλεια καθήκοντος. Ο ίδιος δήλωσε περιπαικτικά ότι : "και τι χρειαζόμαστε εμείς, άμα πάρει απόφαση το Πολιτικό Γραφείο να δραπετεύσουν οι κομμουνιστές, όλοι θα αποδράσουν".[7]
Ο Ριζοσπάστης της 5ης Μάρτη 1932 γράφει σε πρωτοσέλιδο του:
«Ο σ. Μπεζαντάκος αποσπάστηκε απ’ τα νύχια της κεφαλαιοκρατίας που τον προόριζε για τουφέκισμα. Δραπέτευσε χθες από τις φυλακές Συγγρού».
Στη συνέχεια φυγαδεύτηκε στη Σοβιετική Ένωση μαζί με άλλους κυνηγημένους κομμουνιστές, ενώ στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το γνωστό τραγούδι που ακόμα και σήμερα τραγουδιέται:
Οι αστοί τρομάξανε
και κάστρα φτιάξανε
να κλείσουν τα παιδιά των εργατών,
μ’ αυτοί με μια γροθιά
σπάζουνε τα δεσμά
τα κάστρα καταργούνε των αστών!
Και μες στο καρναβάλι
οι αστοί την πάθαν πάλι,
ο Μπεζεντάκος μάς άφησε γεια!
Παντού τρεξίματα
τελεγραφήματα,
πάλι ραπίσματα απ’ την εργατιά.
Τον είχανε κλεισμένο
διπλομανταλωμένο
να τον δικάσουνε σε θάνατο,
μ’ αυτός τρυπάει τον τοίχο
χωρίς κανέναν ήχο
και βρίσκουν κούτσουρο στο θάλαμο.
Στ’ άχυρα ψάχνουνε
ψύλλους για να ’βρουνε
ζητούν τον ένατο και τους οχτώ
μ’ αυτοί είναι μακριά,
εβίβα βρε παιδιά,
Ζήτω το κόμμα μας το εργατικό!
Η τελευταία στροφή του τραγουδιού αναφέρεται στα οχτώ στελέχη του ΚΚΕ (Β. Ασίκης, Λ. Αποστόλου, Κ. Ευτυχιάδης, Π. Καρασκόγιας, Γ. Κολοζώφ, Μ. Μαρκοβίτης, Ο. Οικονομίδης, Μ. Παπαρήγας και Α. Χαϊτάς) που δραπέτευσαν τον Απρίλιο του 1931 από τις ίδιες φυλακές και καταφύγανε επίσης στη Σοβιετική Ένωση. Μαζί τους έφυγε (ένατος) και ο δεκανέας της φρουράς Γρηγόρης Γρηγοριάδης που βοήθησε στην απόδραση και ήταν μέλος της ΟΚΝΕ.[8]
Το κράτος επικήρυξε με αμοιβή 20000 δραχμές τη σύλληψη ή εκτέλεση του Μπεζεντάκου.[2]
Μετάβαση στη Σοβιετική Ένωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με την εγκατάστασή του στη Μόσχα έλαβε το όνομα Γεώργιος Κονσταντίνοβιτς Μπέντας (Георгий Константинович Бендас)[9] και φοίτησε στο ΚΟΥΤΒ, ενώ εργαζόταν μέχρι το 1936 σε εργοστάσιο αυτοκινήτων.[10] Το 1933 παντρεύτηκε με ρωσίδα της οποίας το όνομα ήταν Αλεξάνδρα και το 1934 γεννήθηκε η κόρη του Λαρίσα Γεωργίεβνα Μπέντας (Лариса Георгиевна Бендас), η οποία αργότερα έγινε μοναχή υιοθετώντας το όνομα Ελισάβετ.[11]
Τον Δεκέμβριο του 1937 με την οδηγία 50215 της NKVD της 11.12.1937 με τίτλο «Ελληνική επιχείρηση» συνελήφθη με την κατηγορία του κατασκόπου, υπονομευτή της ΕΣΣΔ και τροτσκιστή και προσήχθη σε δίκη στις 11 Φεβρουαρίου 1938 όπου καταδικάστηκε σε θάνατο. Εκτελέστηκε στις 11 Απριλίου 1938 στην περιοχή Μπούτοβο έξω από τη Μόσχα, μαζί με τον παλιό του σύντροφο Αβραάμ Δερβίσογλου. Αποκαταστάθηκε μετά θάνατον το 2001.[12]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ http://sinodik.ru/?q=bio&id=79024
- ↑ 2,0 2,1 2,2 "'Επεσαν για τη ζωή" (1988), σελ.77
- ↑ Οι αστοί τρομάξανε..», η υπόθεση του φόνου του αστυνομικού Γυφτοδημόπουλου, ανακτήθηκε στις 19/6/2014
- ↑ Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Τόμος Α' (2012), σελ. 236-237
- ↑ 5,0 5,1 Γκριτζώνας (1985), σελ. 58-63
- ↑ Γκριτζώνας (1985), σελ. 63-72
- ↑ Ριζοσπάστης 15ης Απρίλη 1932
- ↑ Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Τόμος Α' (2012), σελ. 224
- ↑ http://sinodik.ru/?q=bio&id=79024
- ↑ Γκριτζώνας (1985), σελ. 72
- ↑ https://marginalia.gr/arthro/michalis-mpezentakos-to-agnosto-telos-enos-thrylikoy-kommoynisti-kai-oi-diadromes-tis-mnimis-toy/
- ↑ http://sinodik.ru/?q=bio&id=79024
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' τόμος, 1919-1949, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012
- Κώστας Γκριτζώνας Κόκκινοι δραπέτες 1920-1944, Εκδόσεις Γλάρος, Αθήνα 1985
- Έπεσαν για τη ζωή, Έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα 1988
- Νίκος Παπαδάτος, "Ο Μπεζεντάκος μας άφησε γεια", Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα 2021
- Εφημερίδα Ριζοσπάστης της 7ης Μάρτη 1932
- http://archive.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=516106[νεκρός σύνδεσμος]