Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ματσέτα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Συνδυασμός μαχαίρας/πριονιού της εταιρείας Gerber
Ένας καλλιτέχνης από την Οαχάκα του Μεξικού χρησιμοποιεί μια ματσέτα για να χαράξει ξύλο.
Μεξικάνικη μαχαίρα, από το Ακαπούλκο, 1970. Κεράτινη λαβή, σφυρηλατημένη με το χέρι λεπίδα (ορατά σημάδια από σφυρί).

Η ματσέτα (machete) είναι φαρδιά λεπίδα που χρησιμοποιείται είτε ως γεωργικό εργαλείο παρόμοιο με ένα τσεκούρι, είτε σε μάχη όπως ένα μαχαίρι με μακριά λεπίδα. Η λεπίδα έχει μήκος συνήθως 30-45 εκατοστά και πάχος συνήθως 3 μικροχιλιοστά.

Χρήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεωργία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε διάφορες τροπικές και υποτροπικές χώρες, η ματσέτα χρησιμοποιείται για την κοπή των χαμόκλωνων των τροπικών δασών και για γεωργικούς σκοπούς (π.χ. κοπή ζαχαροκάλαμου).[1] Εκτός από αυτό, στη Λατινική Αμερική μια κοινή χρήση είναι για οικιακές εργασίες όπως το κόψιμο μεγάλων ειδών διατροφής σε κομμάτια -όπως χρησιμοποιείται ένας μπαλτάς- ή για την εκτέλεση ακατέργαστων εργασιών κοπής, όπως η κατασκευή απλών ξύλινων λαβών για άλλα εργαλεία.[1] Είναι σύνηθες να βλέπεις ανθρώπους να χρησιμοποιούν μαχαίρες για άλλες δουλειές, όπως το να ανοίγουν στη μέση καρύδες, να δουλεύουν στην αυλή, να αφαιρούν μικρά κλαδιά και φυτά, να κόβουν την τροφή των ζώων και να καθαρίζουν θάμνους.[1]

Οι ματσέτες θεωρούνται συχνά εργαλεία και χρησιμοποιούνται από ενήλικες. Ωστόσο, πολλές κοινωνίες και πολιτισμοί κυνηγών-συλλεκτών που επιβιώνουν μέσω της γεωργίας επιβίωσης αρχίζουν να διδάσκουν στα μωρά να χρησιμοποιούν αιχμηρά εργαλεία, συμπεριλαμβανομένων των μαχαίρων, πριν από τα πρώτα τους γενέθλια.[2]

Πόλεμος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι άνθρωποι σε εξεγέρσεις χρησιμοποιούν μερικές φορές αυτά τα όπλα. Για παράδειγμα, ο Λαϊκός Στρατός Μπορίκουα ονομάζεται ανεπίσημα macheteros λόγω των εργατών που κρατούσαν μαχαίρες σε χωράφια ζαχαροκάλαμου του παρελθόντος Πουέρτο Ρίκο.[3]

Πολλές από τις δολοφονίες στη γενοκτονία της Ρουάντα το 1994 έγιναν με μαχαίρες[4] και ήταν το κύριο όπλο που χρησιμοποιούσαν οι πολιτοφυλακές Ιντεραχάμουε εκεί.[5] Οι μαχαίρες ήταν επίσης ένα χαρακτηριστικό εργαλείο και όπλο της αϊτινής Tonton Macoute.[6]

Το 1762, οι Βρετανοί κατέλαβαν την Αβάνα σε μια μακρά πολιορκία κατά τη διάρκεια του Επταετούς Πολέμου. Εθελοντές πολιτοφύλακες με επικεφαλής τον Πέπε Αντόνιο, έναν σύμβουλο της Γκουαναμπακόα, είχαν μαχαίρες κατά τη διάρκεια της ανεπιτυχούς υπεράσπισης της πόλης.[7] Η μαχαίρα ήταν επίσης το πιο εμβληματικό όπλο κατά τη διάρκεια των πολέμων ανεξαρτησίας στην Κούβα, αν και είδε περιορισμένη χρήση στο πεδίο της μάχης.[8] Ο Κάρλος Μανουέλ ντε Σεσπέντες, ιδιοκτήτης του διυλιστηρίου ζάχαρης La Demajagua κοντά στο Μανσανίλο, απελευθέρωσε τους σκλάβους του στις 10 Οκτωβρίου 1868. Στη συνέχεια ηγήθηκε αυτών, τους όπλισε με μαχαίρες, σε εξέγερση κατά της ισπανικής κυβέρνησης.[9] Η πρώτη επίθεση ιππικού χρησιμοποιώντας μαχαίρες ως κύριο όπλο πραγματοποιήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1868 από τον Μάξιμο Γκόμες, έναν λοχία που γεννήθηκε στη Δομινικανή Δημοκρατία, ο οποίος αργότερα έγινε ο αρχιστράτηγος του Κουβανικού Στρατού.[10]

Η μαχαίρα είναι ένα κοινό πλευρικό όπλο και εργαλείο για πολλές εθνοτικές ομάδες στη Δυτική Αφρική. Οι μαχαίρες σε αυτόν τον ρόλο αναφέρονται στο Things Fall Apart του Τσινούα Ατσέμπε.[11]

Ορισμένες χώρες έχουν όνομα για το χτύπημα με μία μαχαίρα. Στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, στη Γρενάδα, στην Τζαμάικα, στα Σαιν Κιτς και Νέβις, στα Μπαρμπάντος, στην Αγία Λουκία και στο Τρίνινταντ και Tομπάγκο, η λέξη planass σημαίνει να χτυπάς κάποιον με το επίπεδο της λεπίδας ενός μαχαιριού ή μαχαίρας.[12] Το να χτυπάς με την ακονισμένη άκρη είναι «κόψιμο». Σε όλη την Καραϊβική, ο όρος «cutlass» αναφέρεται σε ένα εργαλείο κοπής των εργατών.[12]

Το Κέντρο Εκπαιδεύσεων του Βραζιλιάνικου Στρατού για τον Πόλεμο της Ζούγκλας ανέπτυξε ένα μαχαίρι σε στυλ μαχαίρας με λεπίδα 25 χιλιοστών σε μήκος και πολύ έντονο σημείο λαβής. Αυτό η μαχαίρα παράγεται με λεπίδα Bowie 13 χιλιοστών και μια πέτρα ακονίσματος στο θηκάρι. Συλλογικά ονομάζεται «κιτ ζούγκλας» (Conjunto de Selva στα πορτογαλικά) και κατασκευάζεται από την Indústria de Material Bélico do Brasil (IMBEL).[13]

Η μαχαίρα χρησιμοποιήθηκε ως όπλο κατά τη διάρκεια της Εξέγερσης των Μάο Μάο, στη Γενοκτονία της Ρουάντα και στη Νότια Αφρική, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν η πρώην επαρχία του Νατάλ καταστράφηκε από σύγκρουση μεταξύ του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου και των εθνικιστικού κόμματος των Ζουλού, Κόμμα Ελευθερίας Ινκάθα.[14]

Κατασκευή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι καλές μαχαίρες βασίζονται στα υλικά που χρησιμοποιούνται και στο σχήμα. Στο παρελθόν, ο πιο διάσημος κατασκευαστής μαχαιριών στη Λατινική Αμερική και την ισπανόφωνη Καραϊβική ήταν η Collins Company του Κόλινσβιλ στο Κονέκτικατ.[15] Η εταιρεία ιδρύθηκε ως Collins & Company το 1826 από τον Σάμιουελ Γ. Κόλινς για την κατασκευή τσεκουριών.[16] Οι πρώτες του μαχαίρες πουλήθηκαν το 1845[17] και έγιναν τόσο διάσημες που όλες οι καλές μαχαίρες ονομάζονταν «un Collins».[18] Στην αγγλόφωνη Καραϊβική, ο Robert Mole & Sons of Birmingham, στην Αγγλία, θεωρούνταν από καιρό ο κατασκευαστής γεωργικών λεπίδων κοπής της καλύτερης ποιότητας. Μερικές λεπίδες Robert Mole επιβιώνουν ως αναμνηστικά των ταξιδιωτών στο Τρίνινταντ,[19] στην Τζαμάικα και, λιγότερο συχνά, στην Αγία Λουκία.

Η Κολομβία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας μαχαίρων παγκοσμίως.[20]

Πολιτιστική επιρροή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σημαία της Αγκόλα

Η σημαία της Αγκόλα περιλαμβάνει μία μαχαίρα, μαζί με έναν οδοντωτό τροχό.

Η πολιτεία Ρίο Γκράντε ντο Σουλ της νότιας Βραζιλίας έχει έναν χορό που ονομάζεται dança dos facões (χορός των μαχαίρων), στον οποίο οι χορευτές, που είναι συνήθως άνδρες, χτυπούν τις μαχαίρες τους σε διάφορες επιφάνειες ενώ χορεύουν, προσομοιώνοντας μια μάχη. Ο Μακουλελέ (Maculelê), ένας αφροβραζιλιάνος χορός και πολεμική τέχνη, μπορεί επίσης να παρουσιαστεί με μαχαίρες. Αυτή η πρακτική ξεκίνησε στην πόλη Σάντο Αμάρο της Μπαΐα, στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας.[21]

Στις Φιλιππίνες, η μαχαίρα bolo χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση στο αρνίς, την ιθαγενή πολεμική τέχνη των Φιλιππίνων.[22]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Franz, Carl· Rogers, Carl Franz, Lorena Havens, Steve (11 Δεκεμβρίου 2012). The People's Guide to Mexico. Avalon Travel Publishing. σελίδες 277–278. ISBN 978-1-61238-049-0. 
  2. ↑ Day, Nicholas (9 April 2013). «Give Your Baby a Machete». Slate. http://www.slate.com/blogs/how_babies_work/2013/04/09/bad_parenting_ideas_that_are_actually_good_for_some_babies.html. Ανακτήθηκε στις 19 April 2013. 
  3. ↑ Martin, Gus (15 Ιουνίου 2011). The SAGE Encyclopedia of Terrorism, Second Edition. SAGE Publications. σελ. 490. ISBN 978-1-4129-8016-6. 
  4. ↑ Verwimp, P. (2006). «Machetes and Firearms: the Organization of Massacres in Rwanda». Journal of Peace Research 43 (1): 5–22. doi:10.1177/0022343306059576. 
  5. ↑ Braid, Mary (3 March 1999). «The Jungle Massacre: African rebels who revel in their machete genocide». The Independent. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 January 2018. https://web.archive.org/web/20180112170811/http://www.independent.co.uk/news/the-jungle-massacre-african-rebels-who-revel-in-their-machete-genocide-1077954.html. Ανακτήθηκε στις 6 February 2009. 
  6. ↑ «Tonton Macoute». Haiti History. Haitian Media. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2009. 
  7. ↑ Ponce, Mildrey (2007). «Why Did The English Take Over Havana?». Cuba Now. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2009. 
  8. ↑ Tone, John Lawrence (2006). «Chapter 10: Mal Tiempo and the Romance of the Machete». War and Genocide in Cuba, 1895–1898. University of North Carolina Press. σελίδες 126–127. ISBN 978-0-8078-3006-2. 
  9. ↑ Gravette, A G (28 Σεπτεμβρίου 2007). «Chapter 7: The Southern Peninsula». Cuba (5 έκδοση). New Holland Publishers. σελ. 106. ISBN 978-1-84537-860-8. 
  10. ↑ «Major General Máximo Gómez Báez». Revolutionary Armed Forces. Gobierno de la Republica de Cuba. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2009. 
  11. ↑ «Plot Overview». Things Fall Apart. SparkNotes. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2009. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Allsopp, Richard (2003). Dictionary of Caribbean English Usage. University of the West Indies Press. σελίδες 184, 442–443. ISBN 978-976-640-145-0. 
  13. ↑ «Conjunto de Selva». Produtos. Indústria de Material Bélico do Brasil. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2012. 
  14. ↑ Cavaleri, David P. (2005). The Law of War: Can 20th Century Standards Apply to the Global War on Terrorism?. DIANE Publishing. σελ. 66. ISBN 978-1-4379-2301-8. 
  15. ↑ Jones, Chester Lloyd (1906). The Consular Service of the United States: Its History and Activities. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. σελ. 72. 
  16. ↑ Kauffman, Henry J. (1994). «III: The Nineteenth Century». American Axes: A Survey of Their Development and Their Makers. Masthof Press. σελ. 30. ISBN 978-1-883294-12-0. 
  17. ↑ Henry, Daniel Edward (1995). Collins' Machetes and Bowies, 1845-1965. Krause Publications. σελ. 15. ISBN 978-0-87341-403-6. 
  18. ↑ La Farge, Oliver (1956). A Pictorial History of the American Indian. Crown Publishers. σελ. 219. 
  19. ↑ «1566: Vintage Trinidad Machete in Leather Sheath : Lot 1566». liveauctioneers.com. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2016. 
  20. ↑ «Colombia líder – La Prensa». laprensa.com.ni. 12 Απριλίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2018. 
  21. ↑ Lewis, John Lowell (1992). «3: Capoeira in Salvador». Ring of Liberation: Deceptive Discourse in Brazilian Capoeira. University of Chicago Press. σελίδες 54–55. ISBN 978-0-226-47683-4. 
  22. ↑ Wilson, Frederick T. (1 Ιανουαρίου 2004). A Sailor's Log: Water-tender Frederick T. Wilson, USN, on Asiatic Station, 1899–1901. Washington: Kent State University Press. σελ. 130. ISBN 978-0-87338-782-8. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ματσέτα&oldid=10197263"